یادداشت روزنامه‌های پنجشنبه ۲۰ خردادماه

روزنامه خراسان**

۲غفلت در برنامه‌های اقتصادی نامزد‌ها/مهدی حسن زاده

با گذر از دومین مناظره در کنار بحث‌های سیاسی، حواشی و کنایه‌هایی که نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری به هم می‌زنند، همچنان وعده ها، شعار‌ها و برنامه‌های اقتصادی محور اصلی مباحث نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری است. با این حال همچنان در موضوع چگونگی پرداختن به مباحث اقتصادی در انتخابات دو ملاحظه مهم وجود دارد که در حرف‌های نامزد‌ها کمتر به آن توجه شده است:
نخست، منابع تامین وعده‌ها و چالش‌های آن
مهم‌ترین وعده و برنامه‌ای که اکثر نامزد‌ها مطرح می‌کنند، افزایش یارانه است. افزایش یارانه از دو محل می‌تواند اتفاق بیفتد یا از محل منابع بودجه یا از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی. واضح است که بودجه در شرایط فعلی به اندازه‌ای کسری دارد که نمی‌توان روی آن حساب کرد. به این ترتیب تنها منبع افزایش یارانه، افزایش قیمت حامل‌های انرژی است. این در حالی است که همه ما می‌دانیم، آخرین تجربه افزایش قیمت حامل‌های انرژی که در افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸ دیدیم چه تبعات اجتماعی و امنیتی تلخی به جا گذاشت؛ بنابراین هر که از افزایش یارانه می‌گوید باید مشخص کند که این افزایش قیمت از چه محلی تامین می‌شود. همچنین باید چگونگی تحقق این منابع را با توجه به چالش‌های اجتماعی و امنیتی مشخص کند. در هر صورت واضح است که نظام یارانه‌ای باید اصلاح شود، اما این اصلاح باید در بستری مساعدتر از شرایط اقتصادی بحرانی فعلی به لحاظ تورم و رکود اتفاق بیفتد و قطعا به این راحتی که اکثر نامزد‌ها از افزایش یارانه سخن می‌گویند، نمی‌شود از این مسئله سخن گفت.

دوم، توجه به ارتباط برنامه‌های اقتصادی و جامعیت و اولویت بندی آن‌ها

برنامه‌های اقتصادی نامزدها، نخست باید جامع باشد، یعنی طیف فراگیری از چالش‌ها را در برگیرد؛ هم در سطح خرد که تقویت قدرت خرید خانوارهاست، هم در سطح کلان که تقویت تولید و توسعه کشور است و هم در سطح بین المللی که ارتقای جایگاه اقتصادی ایران و خروج از محاصره تحریمی است. نامزدی که صرفا به دنبال افزایش قدرت خرید و توزیع یارانه و امکانات است، اما برای بزرگ‌تر شدن کیک اقتصاد، برنامه‌ای ندارد، در عمل در حال توزیع فقر است و در بلندمدت، با فقری که تشدید می‌شود، کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی خانوار‌ها نمی‌کند.
دوم، مجموعه برنامه‌های اقتصادی هر نامزد باید با توجه به مقتضیات اجتماعی و اقتصادی و توان محدود دولت برای پیشبرد برنامه‌ها اولویت بندی شود. مشخص است که توانمندترین دولت برای پیشبرد برنامه‌های اصلاحی در بخش‌های مختلف اقتصادی، هم توان محدودی دارد و هم باید به تزاحم بین برنامه‌ها نیز توجه کند. این که فهرستی از برنامه‌های اصلاحی بدون توجه به این اولویت بندی و تزاحم بین برنامه ها، در اظهارات نامزد‌ها فهرست شود، نتیجه‌ای جز محاصره دولت در انبوه طرح‌ها و فرسوده شدن توان دولت در مواجهه با حجم وسیع اقدامات در دست اجرا ندارد؛ بنابراین حتما باید اولویت بندی برنامه‌ها و ارتباط بین آن‌ها و توجه به تاثیر متقابل برنامه‌های اقتصادی بر یکدیگر مدنظر قرار گیرد.

********************

روزنامه ایران **

بی‌توقف در هفته­‌های آخر/رضا اردکانیان*

یک ­هفته به انتخابات ریاســــت جمهـــوری ۱۴۰۰ مانده و ذهن‌ها متوجه نامزدهــا و سودای رقابت برای نشستن بر صندلی ریاســـــت جمهــوری است، اما در میانه این غوغا، صنعت آب و برق سخت‌ترین روز‌ها را در یکی از خشک‌ترین سال‌های چند دهه اخیر از سر می‌گذراند. گرمای هوا زودتر از گرمای انتخابات از راه رسید و باران که نبارید، آب پشت سد‌ها کم شد و هزاران مگاوات کمبود تولید نسبت به سال گذشته، صادرات غیرمجاز انرژی (تولید غیرقانونی رمزارز) به‌علاوه کولر‌های گازی و الگو‌های بدمصرفی که دیرزمانی است گریبانگیر سبک زندگی ما ایرانیان شده است بر مشکلات افزود و خاموشی اجباری به ارمغان آورد. روز‌های تلخی گذشت، اما می‌توان از همه این تلخی‌ها درس گرفت و با امید به ساختن و پیش رفتن در مسیر خدمت، خاطره‌هایی کشورساز از آن‌ها ساخت. آباد کردن ایران مستلزم نماندن در تلخی‌ها و بی‌توقف فراتر رفتن از همه غوغاهاست، زیرا تنها خدمت به مردم و میهن است که باقی می‌ماند. هفته دهم پویش هرهفته - الف - ب - ایران با حضور رئیس‌جمهوری محترم شاهد یکی از جلوه‌های بی‌توقف ساختن ایران است.
شروع عملیات اجرایی نیروگاه بخاری سیریک به ظرفیت ۱۴۰۰ مگاوات، با ارزش سرمایه‌گذاری ۳۸۰۰۰ میلیارد تومان بزرگ‌ترین جلوه برنامه‌ریزی و تلاشی مجدانه برای افزودن بر ظرفیت تولید برق در کشور است تا نیروی برق کافی برای آینده توسعه در ایران تأمین شود. این نیروگاه از محل وام اعطا شده توسط روسیه با ارزش سرمایه‌گذاری قریب به ۱.۴ میلیارد یورو ظرف مدت ۴۱ ماه ساخته می‌شود. نیروگاه سیریک شامل ۴ واحد بخاری ۳۵۰ مگاواتی با راندمان ناخالص ۴۶ درصد است که موجب افزایش پایداری در شبکه برق منطقه جنوب شرق کشور (مکران) را فراهم می‌آورد. این نیروگاه به علت مجاورت با دریا و فاصله نسبتاً زیاد تا مناطق مسکونی، امکان استفاده از سوخت جایگزین و به تبع آن صرفه‌جویی در مصرف ۲.۳ میلیارد مترمکعب گاز در سال را داراست.
نکته مهم درخصوص نیروگاه سیریک آن است که این اولین طرح عملیاتی‌شده از محل پنج میلیارد یورو خط اعتباری تخصیص‌یافته از سوی روسیه به جمهوری اسلامی ایران برای توسعه زیرساخت‌هاست. این نیروگاه را همچنین می‌توان جزء اولین نمونه همکاری‌های اقتصادی و فناورانه میان ایران و کشور‌های همسایه در این سطح و به‌رغم وجود شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی علیه کشور به حساب آورد که می‌تواند زمینه اجرای سایر طرح‌ها از همین محل را نیز فراهم کند.
واحد ۲ گازی نیروگاه سیکل ترکیبی هنگام به ظرفیت ۳۰۷ مگاوات، با ارزش سرمایه‌گذاری ۳۰۱۳ میلیارد تومان نیز در این هفته افتتاح می‌شود. این نیروگاه همچنین شامل یک واحد بخار به ظرفیت ۲۹۲ مگاوات نیز هست که جمعاً ظرفیت این نیروگاه را به ۹۰۶ مگاوات می‌رساند. نکته قابل توجه اینکه راندمان واحد گازی این نیروگاه ۴۰ درصد است و با توجه به تکمیل واحد بخار و سیکل ترکیبی، راندمان نیروگاه به ۵۸ درصد می‌رسد. آبگیری سد کنجانچم (گلال ملک) با ارزش سرمایه‌گذاری ۴۰۵ میلیارد تومان نیز در هفته دهم پویش هرهفته - الف - ب - ایران انجام می‌گیرد. سد مخزنی کنجانچم یکی از سازه‌هایی است که به عنوان بخشی از طرح گرمسیری، در بخش‌های پایانی قطعه سوم از طرح انتقال آب حوزه سیروان به مناطق گرمسیری استان‌های کرمانشاه و ایلام در نظر گرفته شده است. طرح عظیم گرمسیری با هدف انتقال آب حوضه سیروان به مناطق گرمسیری مرزی استان‌های کرمانشاه و ایلام و با هدف توسعه اقتصادی، پایداری اجتماعی و بهبود شرایط زندگی با در نظر گرفتن مسائل محیط زیستی بر اساس تأمین درازمدت نیاز‌های کشاورزی، شرب و صنعت منطقه تا افق ۱۴۲۵ اجرا شده است. سد کنجانچم با هدف ذخیره و تنظیم آب مازاد سامانه گرمسیری در دامنه جنوبی ارتفاعات صالح‌آباد در ۵۵ کیلومتری شهرستان ایلام و ۲۲ کیلومتری مهران در استان ایلام جانمایی، طراحی و روی رودخانه چشمه ملک (سرشاخه فرعی رودخانه کنجانچم) و قبل از تلاقی آن با رودخانه کنجانچم احداث شده است. تأمین کمبود آب شبکه کنجانچم، تأمین آب بخش‌هایی از شبکه آبیاری و زهکشی مهران و گاوی، تأمین آب شرب و صنعت شهر مهران به میزان ۸ میلیون مترمکعب در سال و استفاده از دریاچه سد به عنوان یکی از عوامل تحول در گردشگری منطقه از اهداف ساخت کنجانچم است.
مناطق مرزی غرب کشور در دوران جنگ اگرچه مدت کوتاهی در اشغال دشمن بود، ولی از آنجا که زیر دید و تیر مستقیم دشمن قرار گرفته بود، ساکنان آن مجبور به ترک منطقه شدند. کم شدن جمعیت نفت‌شهر، سومار و قصرشیرین پیامد این وضعیت در منطقه بوده است و درکنار آن‌ها بسیاری از روستا‌های محدوده (بیش از ۳۰۰ روستا) خالی از سکنه و رشد جمعیت در منطقه منفی شد. اجرای طرح گرمسیری فرصتی برای احیای امکان تولید اقتصادی کشاورزی در منطقه ایجاد کرده است. بخشی از شبکه اصلی آبیاری و زهکشی طرح گرمسیری با ارزش سرمایه‌گذاری ۵۷۰ میلیارد تومان با همین اهداف احداث شده است. بخشی از شبکه‌های آبیاری دشت‌های گرمسیری در سطح ۶۸۰۰ هکتار در چهار دشت ذهاب جنوبی (۲۳۷۱ هکتار)، حومه قراویز (۱۲۵۶ هکتار)، جگرلوی جنوبی (۴۲۳ هکتار) و بهبود کنجانچم (۲۷۵۰ هکتار) در هفته دهم پویش هرهفته - الف - ب - ایران افتتاح می‌شود تا تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی مترتب بر طرح عظیم گرمسیری بیش از گذشته در دسترس قرار گیرد. اجرای طرح‌های صنعت آب و برق ایران حتی در آخرین ماه‌های دولت تدبیر و امید، بی‌توقف، ولی با برنامه، باانگیزه و برای رسیدن به اهدافی که برای این صنعت و پویش هرهفته - الف - ب - ایران تدوین شده است، استوار به پیش می‌رود. ما با تمام توان تلاش می‌کنیم صنعت آب و برق بدون هرگونه کندی در برنامه‌ها ناشی از ایام تغییر دولت، به دولت بعد تحویل گردد.

*وزیر نیرو

********************

روزنامه شرق**

راه روحانی/سیدمصطفی هاشمی‌طبا

مجادلات و بیانات هفت نفر از نامزد‌های ریاست‌جمهوری در روز‌های گذشته شامل اتهام‌زنی به دیگران و جملات بعضا خوب و جذاب، اما بدون پشتوانه و اساس بوده است. در حقیقت تمام نامزدها، در یک فضای غیرمشخص و بدون در نظر گرفتن مشخصات و مختصات امروز جمهوری اسلامی ایران، سعی در ارائه یک شهر ویرانه در حال حاضر و یک مدینه فاضله در صورت کسب مقام ریاست‌جمهوری داشتند و شایان تأسف اینکه این مدینه فاضله بسیار تک‌بعدی و انتزاعی بود. یکی از احداث یک میلیون خانه خبر می‌داد و دیگری یک میلیون خانه بازسازی‌شده را برآن می‌افزود. یکی از یارانه ۴۵۰‌هزار‌تومانی می‌گفت و دیگری آن را به ۶۰۰ هزار تومان ارتقا می‌داد و همگی از دولت و شهر هوشمند و عدالت و رفع فساد و رانت سخن می‌گفتند؛ سخنانی که تنها خاصیت آن، ردیف‌کردن کلمات خوشایند است و معلوم می‌کند که آنان یا شرایط بین‌المللی کشور را نمی‌شناسند یا خود را به راه دیگر می‌زنند. از همه بدتر آنکه به‌جای ارائه برنامه اجرائی در فضای واقعی کشور و نقد سخنان رقیبان، به اتهام‌زنی پرداختند. در واقع اگر کسی نامزد ریاست‌جمهوری است، باید قانون اساسی و در نتیجه نظر شورای نگهبان را قبول کند. وقتی فردی را شورای نگهبان به‌عنوان نامزد پذیرفته است، تشکیک درباره شخصیت او، آن‌هم در ملأ عام، ناپسند و نادرست است. متأسفانه از زمان انتخابات دوره دهم این رسم سیئه از سوی آقای احمدی‌نژاد باب شد و به‌جای برخورد متأسفانه مورد تشویق قرار گرفت و در انتخابات یازدهم و دوازدهم این امر تکرار شد و اینک هم این کار باب شده است.

از سوی دیگر، درحالی‌که همه آقایان به عملکرد آقای روحانی ایراد می‌گیرند و به این عملکرد حمله می‌کنند، هیچ‌کدام راه‌حل ارائه نمی‌دهند و این در حقیقت به‌معنای آن است که راه روحانی را ادامه خواهند داد. ویژگی‌های راه روحانی را می‌توان به صورت زیر بیان کرد.

با وجود آنکه ترامپ از قبل از انتخاب موضع خود را در قبال برجام مشخص کرده بود، آقای روحانی به‌جای طراحی سیستم اقتصادی متناسب با تحریم، سعی در عادی نشان‌دادن مسائل جاری کشور داشت تا به خیال خود مردم دچار یأس نشده و ناامید نشوند. آقای روحانی به‌جای صرفه‌جویی در بودجه، آن را انبساطی کرد و حاصل آن کسر بودجه ۴۰۰ هزار میلیارد‌تومانی در قانون بودجه ۱۴۰۰ است. آقای روحانی به‌جای نشان‌دادن مشکلات ناشی از تحریم و اینکه مردم چگونه باید زندگی کنند و تبعات مثبت و منفی مقاومت در زندگی مردم چیست، همواره سعی در ادامه راه قبلی داشت. آقای روحانی به‌جای حفظ و حراست از ارز گرانبها، آن را صرف فروش در بازار و واردات بی‌کنترل کرد؛ کاری که نوعا در دولت‌های گذشته مثل دولت آقای احمدی‌نژاد به‌شدت انجام می‌شد. آقای روحانی همواره امید به رفع تحریم‌ها داشته است و اخیرا هم چند بار اعلام کرده تحریم‌ها رفع شده یا در شرف است؛ درحالی‌که اگر دولت بایدن هم تحریم‌های برجامی را بردارد، سایر تحریم‌ها که بر اساس پنج قانون آمریکا وضع شده‌اند، بدون تصمیم کنگره آمریکا قابل رفع‌شدن نیستند و بر همین اساس تحریم‌های دیگر در راه است. آقای روحانی یارانه‌ها را ادامه داد و یارانه‌های جدید پرداخت کرد و، چون کسری بودجه به دلیل لزوم پرداخت حقوق کارکنان دولت، یارانه‌ها، حقوق بازنشستگان، ضرر و زیان سپرده‌گذاران صندوق‌های اعتباری و... زیاد شده بود، متوسل به تمهیداتی شد که مورد اشکال بسیاری از عقلا، اعم از اقتصاددانان و حقوق‌دانان است. آقای روحانی اوراق سپرده جدید منتشر کرد و دولت خود و دولت‌های آینده را به مردم بدهکار کرد. در زمان آقای روحانی سالانه حدود ۲۵ میلیون تن نهاده‌های کشاورزی وارد کشور شده است و باز‌هم مسئله مرغ، تخم‌مرغ، شیر، گوشت و برنج در کشور وجود دارد و این نشان می‌دهد تا چه حد کشاورزی کشور ما ضعیف است و دست نیاز به کشور‌های دیگر برای غذای مردم دراز کرده است. آقای روحانی هیچ اقدام مناسبی برای این امر نکرده است. موضوع نشست دشت‌های کشاورزی، بی‌آبی سراسری، عمیق‌شدن چاه‌های آب با کف‌شکنی‌های پی‌درپی، باغات کشور و زراعت را به خطر انداخته است. آقای روحانی تقریبا هیچ کاری برای برخورد با این مسائل انجام نداده و روز‌به روز به بحران محیط زیست اضافه شده است. با وجود بسیاری مسائل دیگر، در این فرصت کوتاه می‌خواهیم نشان دهیم که راه روحانی پر‌رهرو است و نامزد‌های موجود همگی همین راه آقای روحانی را در پیش خواهند گرفت. هر‌کدام که رئیس‌جمهور شوند، قانون بودجه سال ۱۴۰۰ را اجرا خواهند کرد؛ قانونی که تقریبا همان لایحه دولت روحانی است و لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ نیز در همین حدود خواهد بود. برای تأمین کسری بودجه تقریبا به همان راه‌حل‌های آقای روحانی متوسل می‌شوند. برای سال ۱۴۰۰ هیچ‌کدام از وعده‌های ۵۰۰ میلیون تومان زوج‌های جوان، یارانه ۶۵۰‌هزار‌تومانی یا ۴۵۰‌هزار‌تومانی را نمی‌توانند بدهند؛ چون قانون ندارند. درباره برجام هم همین سیاست کج‌دار‌و مریز آقای روحانی را ادامه می‌دهند؛ زیرا نه می‌توانند صریحا به مردم بگویند ما باید با وجود تحریم کشورداری کنیم و نه می‌توانند با آمریکا سازش کنند. سعی می‌کنند مانند آقای روحانی مسائل اقتصادی جامعه را عادی جلوه دهند و مسائل را بزک‌کرده به مردم نشان می‌دهند. مثل آقای روحانی دست به سیستم اقتصادی نمی‌زنند و طرح جدید اقتصادی برای اداره کشور نمی‌دهند (البته ندارند). مثل آقای روحانی ارز گرانبهای کشور را با بهانه یکسان‌سازی ارز و کنترل بازار ارز در بازار می‌فروشند تا قاچاقچیان و خارج‌کنندگان سرمایه کشور از خرید آن منتفع شوند و البته با وجود تحت تعقیب قرار‌گرفتن آقای سیف به دلیل عملکرد ذکرشده، رئیس بانک مرکزی ایشان در حمایت خواهد بود، همچنان که رؤسای قبلی بانک مرکزی که ارز و طلا در بازار آزاد فروخته‌اند، مصون مانده‌اند. هر‌کدام که انتخاب شوند، مجبورند حقوق کارکنان دولت، یارانه‌ها، حقوق بازنشستگان و سایر موارد لازم را پرداخت کنند و به این صورت به تورم کمک می‌کنند و نیز اوراق قرضه می‌فروشند. ممکن است همچنان که گفته‌اند، از بیت‌المال زیان سهامداران بورس را که ضرر کرده‌اند، بدهند؛ هرچند قانونی در این باب ندارند. همچنان سیاست‌های وارداتی آقای روحانی درباره نهاده‌های کشاورزی را نه برای یک سال بلکه برای همیشه ادامه می‌دهند و همچنان برای کشاورزی، آب و محیط زیست کاری نمی‌کنند و البته در همه موارد سخنرانی کرده و همه‌چیز را مناسب جلوه خواهند داد. حتما از این سخنان دوستان ناراحت می‌شوند، ولی می‌توانم یکی از سخنان درست را که آقای دکتر قاضی‌زاده‌هاشمی گفتند، نقل کنم. ایشان گفتند من جراح هستم و در موارد حساس کار با مداوا درست نمی‌شود و باید جراحی شود. با تقدیر از این سخن می‌خواهم بدانم این جراحی چگونه و در کدام مواضع اقتصاد و فرهنگ صورت می‌گیرد؟ اما باید بدانیم چندان به این جراحی نمی‌توان امیدوار بود و دست‌زدن به همین جراحی خطر مرگ دارد؛ از این‌رو با احترام به همه نامزد‌ها می‌گوییم که روحانی، روحانی راهت ادامه دارد.

******************************************