گسترش ناتو به شرق؛ خط قرمز راهبردی روسیه/ منازعه بی پایان میان اروپا و کاخ کرملین

در حالی که اختلاف فرانسه و آمریکا در ناتو به نقطه اوج خود رسیده و ایده "تشکیل ارتش واحد اروپایی" در میان  برخی آتلانتیکی ها تقویت شده است، اعضای این پیمان در پیگری ایده " گسترش ناتو به شرق" مصمم هستند!

به عبارت بهتر، نگاه تهدید محور مشترک آمریکا و اروپا نسبت به روسیه به قوت خود باقیست. این نگاه تهدید محور سبب شده است تا سران ناتو در صدد زمینه سازی برای عضویت اوکراین، گرجستان، مولداوی و آذربایجان به این پیمان بر آیند. هر چند که عضویت این کشورها در پیمان ناتو ، هزینه هایی نظامی و راهبردی برای دیگر اعضای ناتو به همراه خواهد داشت. ضمن آنکه روسیه نیز در مقابل گسترش ناتو به شرق آرام نخواهد نشست!

اخیرا مقامات کرملین به ناتو هشدار دادند که گام‌های بعدی در پذیرش عضویت اوکراین در این پیمان نظامی غربی عواقب خواهد داشت. وزیر دفاع آمریکا در سفر به کی‌یف گفته بود، هیچ کشور ثالثی نمی‌تواند مانع پذیرش عضویت کشورها در ناتو باشد.به گزارش دویجه وله، آندری رودنکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه در واکنش به اظهارات لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در مورد عضویت اوکراین در پیمان نظامی ناتو به تهدید متوسل شد.رودنکو اما نگفت که روسیه در پی عضویت احتمالی اوکراین در ناتو چه واکنشی نشان خواهد داد. اوکراین مدت‌هاست که درخواست عضویت در ناتو را داده است.

وزیر دفاع آمریکا چند روز پیش گفته بود که ایالات متحده از عضویت اوکراین در پیمان ناتو حمایت می‌کند و هیچ کشور ثالثی نمی‌تواند تصمیم‌های ناتو را در مورد پذیرش اعضای این نهاد وتو کند.لوید آستین روز سه‌شنبه ۱۹ اکتبر (۲۷ مهر) به هنگام یک سفر به کی‌یف، پایتخت اوکراین، مدعی شده بود که روسیه مانعی در راه صلح منطقه شرق اوکراین است.از چند سال پیش بدین سو، میان واحدهای نظامی اوکراین و جدایی‌طلبان طرفدار روسیه درگیری وجود دارد. روسیه این اتهام مقامات اوکراین را رد کرده که سربازان ارتش روسیه را در حمایت از جدایی‌طلبان به شرق اوکراین اعزام کرده است.

این مناقشه مسلحانه از سال ۲۰۱۴ در جریان است. در آن زمان روسیه شبه‌جزیره کریمه را به تصرف  خود درآورد؛ با این استدلال که روس‌تبارهای ساکن کریمه باید مورد حفاظت قرار گیرند. پیش از این درگیری‌ها ویکتور یانوشنکو، رئیس‌جمهوری طرفدار روسیه از سوی غرب سرنگون شده بود. به عبارت بهتر، نقطه آغاز بحران در اوکراین، مداخله غرب در امور داخلی این کشور بود. در طول درگیری‌های مسلحانه میان نیروهای نظامی اوکراین و جدایی‌طلبان طرفدار روسیه در شرق اوکراین تاکنون حدود ۱۴هزار نفر کشته شده‌اند.

واکنش روسیه چه خواهد بود؟
بدون شک مسکو در مقابل سیاست گسترش ناتو به شرق منفعل نخواهد بود! کاخ کرملین بارها نشان داده است که در مواقع بحرانی از فاکتورهای برهم زدننده بازی به سود اهداف خود استفاده می کند. ضمن آنکه روسیه اکنون تمرکز ویژه ای بر روی اختلافات موجود میان اتحادیه اروپا و آمریکا با یکدیگر دارد. پس از انعقاد پیمان آکوس میان استرالیا، آمریکا و انگلیس، این روند تشدید شده است.  اکنون، اتحادیه اروپا در انتظار آغاز ریاست دوره‌ای فرانسه جهت تشکیل ارتش واحد اروپایی هستند!ا

گرچه طرح ایجاد ارتش واحد اروپایی از مدت‌ها قبل توسط برخی مقامات این قاره ارائه‌شده بود، اما تحقق شکست‌های مکرر ناتو در افغانستان و دیگر نقاط دنیا و فراتر از آن، مانور بی‌حدوحصر دو کشور آمریکا و انگلیس در این مجموعه سبب شده است تا این ایده بیش از هر زمان دیگری رنگ و بوی عملیاتی به خود بگیرد. تشکیل ارتش واحد اروپایی، به معنای کاهش تعلق‌خاطر امنیتی بسیاری از کشورهای اروپایی به آن‌سوی آتلانتیک خواهد بود. این موضوع برای واشنگتن یک فاجعه محسوب می‌شود. بدون شک روسیه نیز این فرصت را به سادگی از دست نخواهد داد!
در بحبوحه تنش‌های داخلی در اردوگاه غرب، پیش‌بینی می‌شود از ژانویه آینده، زمانی که فرانسه قدرتمندترین ارتش اتحادیه اروپا، ریاست دوره‌ای اتحادیه را بر عهده می‌گیرد، بودجه موردنظر تشکیل ارتش مشترک دفاعی برای اجرا به کمیسیون ارسال شود.

انگلیس از اصلی‌ترین کشورهای مخالف  تشکیل ارتش واحد اروپایی بود.اکنون‌که انگلیس از اتحادیه اروپا خارج‌شده است اقدام برای تشکیل نیروی دفاعی مشترک و واکنش سریع آسان‌تر از قبل شده است. انگلیس به عنوان  یکی از قدرت‌های اصلی نظامی اروپا همواره مخالف استراتژی تشکیل نیروی دفاعی مشترک اروپایی بود.در هر حال، روسیه به عنوان بازیگری که از بیرون گود نظاره گر منازعه آمریکا و فرانسه در ناتو می باشد، از این فرصت برای بر هم زدن نقشه هایی مانند "گسترش ناتو به شرق" استفاده خواهد کرد.
 
در این میان، روسها اساسا بر روی انگلیس ( به عنوان اصلی ترین متحد آمریکا) حساب ویژه ای باز نکرده و نخواهند کرد.دلیل اصلی آن پیوند محکم این کشور با ایالات‌متحده در جریان جنگ دوم جهانی است. پس از وقوع جنگ جهانی دوم نیز انگلیس نقش مهره اصلی امنیتی –نظامی آمریکا در خاک اروپا را بازی می‌کرد.

همگان به خاطر دارند که تونی بلر، نخست‌وزیر وقت انگلیس در سال ۲۰۰۱ میلادی، در کنار جرج واکر بوش حمله به افغانستان و عراق را کلید زد تا متحد آمریکایی خود را در نبردی دروغین علیه تروریسم تنها نگذارد!پس‌ازآن نیز انگلیس به کارگزار نظامی آمریکا در ناتو تبدیل‌شده بود. اگرچه ناتو و اتحادیه اروپا دو مجموعه جدا از هم محسوب می‌شوند، اما عضویت 27 کشور اروپایی در ناتو سبب شده است تا سرنوشت این دو مجموعه ظاهرا مجزا، به یکدیگر گره بخورد.

پس از خروج رسمی انگلیس از اتحادیه اروپا، اصلی‌ترین مانع تشکیل ارتش اروپایی از میان برداشته‌شده است. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز در طول سال‌های حضور خود در رأس معادلات سیاسی و اجرایی برلین، بارها مانع از ایجاد ارتش واحد اروپایی شد، هرچند که ایده آن را موردحمایت قرار  می‌داد! این پارادوکس و تناقض رفتاری در نوع خود بی‌نظیر بود.
در هر حال، روسها نسبت به دو کشور فرانسه و آلمان در ناتو، نگاهی مشابه انگلیس و آمریکا ندارند. فراتر از آن، برلین و پاریس به خوبی می دانند که با عضویت اوکراین و دیگر کشورها در ناتو و بروز هرگونه منازعه ای میان آنها و روسیه، آتلاتیکی ها موظف به ورود به صحنه منازعه خواهند شد!

این مسئله برای آلمان و فرانسه شدیدا هزینه ساز خواهد بود زیرا برلین و پاریس خود نیز به خوبی می دانند که قدرت پرداخت هزینه های ناشی از نبرد مستقیم با مسکو را نخواهند داشت.