سیاست همسایگی موفق!

در حاشیه اجلاس سران اکو در ترکمنستان قرارداد سه‌جانبه سواپ گازی با حضور روسای جمهور ایران، ترکمنستان و آذربایجان امضا شد. بر اساس این توافق، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سواپ) خواهد کرد. ایران گاز مصرفی موردنیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.

گزاره‌های خبری: 1- جواد اوجی (وزیر نفت) درباره جزئیات این قرارداد اظهار داشت: «از دی‌ماه 1395 تعاملات گازی ایران با ترکمنستان قطع شده بود ولی با انعقاد این قرارداد گام رو به جلویی در مناسبات انرژی دو کشور برداشته شد». اوجی درباره تأثیر انعقاد این قرارداد بر پایداری شبکه گاز ایران عنوان کرد: «این قرارداد به تأمین سوخت زمستانی استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گلستان و سمنان کمک می‌کند». 2- «سید مرتضی هاشمی» نائب رئیس هیئت‌رئیسه بازرگانان اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی نیز در خصوص اهمیت این قرارداد گفته است: «دولت رئیسی می‌تواند با این قرارداد، هزاران اتفاق مثبت را با کشورهای همسایه رقم بزند، زیرا در حال حاضر، ورود بسیاری از تاجران ایرانی به کشور ترکمنستان ممنوع بوده و حتی بسیاری از تاجران ایرانی در ترکمنستان زندانی هستند که این موارد در گذشته به ظریف، وزیر سابق خارجه هم گفته شده بود. این قرارداد فقط یک قرارداد گازی نیست، یک قرارداد اقتصادی- سیاسی است و جنبه‌های گوناگون دارد».

گزاره‌های تحلیلی: 1- دولت سیزدهم سه رخداد اقتصادی و راهبردی را در سه‌ماهه اول حکومت‌داری انجام داده است. اولین رخداد، امضای قرارداد شانگهای و مزایای اقتصادی حاصل از آن بود؛ دومین رخداد افزایش صادرات نفتی کشور به یک‌میلیون بشکه در روز و درنهایت، سومین رخداد مربوط به سواپ نفتی در حاشیه اجلاس اکو در ترکمنستان است. انعقاد قرارداد سواپ گاز از چهار بعد اقتصادی (تأمین گاز استان‌های شمالی)، سیاسی (همسویی سیاسی سه کشور)، بن‌بست‌شکنی در تعاملات اقتصادی با ترکمنستان و همگرایی ایجابی با محور ترانزیتی لاجورد، برای ایران حائز اهمیت است. 2- پیام ویژه انعقاد این قرارداد در آستانه مذاکرات ایران و 1+4 آن است که غربی‌ها بدانند جمهوری اسلامی بدون ‎برجام و FATF هم می‌تواند نیازهای خود را تأمین کند. مالک شریعتی، نماینده مجلس در توصیف این قرارداد، نوشت: ‏«نمونه‌ای از دیپلماسی اقتصادی منطقه‌ای و سیاست همسایگی موفق».

نکته پایانی آنکه خیلی فرق هست میان دولتی که آب خوردن مردم را به نظر کدخدا گره می‌زد با دولتی که گاز پنج استان کشور را بدون نیاز به جابجایی پول، از ترانزیت منطقه‌ای تأمین کند.