مترجم: بهادر آذربهار
در سال ۲۰۰۰ میلادى، دولت آمریکا کمیسیون بررسى امنیتى و اقتصادى مشترک چین و آمریکا (uscc) را تاسیس کرد. تشکیل این کمیسیون توسط کنگره آمریکا و به منظور تهیه گزارشى از عملکردهاى اقتصادى و مسایل امنیت ملى موثر بر روابط میان چین و آمریکا صورت گرفت. هر چند گزارشها و توصیههاى این کمیسیون تاثیرى در عملکرد کنگره آمریکا و رییسجمهور این کشور ندارند، ولى این فرصت را فراهم مىکند تا آمریکا بتواند مواضع سیاسى، نظامىو اقتصادى خود را در مقابل چین مشخص کند.
اولین نشست سال ۲۰۰۷ این کمیسیون در روزهاى پنجشنبه و جمعه دو هفته پیش برگزار شد و در حالى که مسایل بسیارى در این جلسه مورد بررسى قرار گرفت، اما به نظر مىرسید که تشکیل این جلسه بیشتر به منظور تاکید بر سه مورد از مسایل سیاسى بوده است.
اول پیدا کردن علت آزمایش ضدماهواره چین (ASAT) در ۱۱ ژانویه، دوم چگونگى برخورد آمریکا با عملکرد ناهمگون چین در سازمان تجارت جهانى (WTO) و سوم این که با فرض این مساله که انگیزههاى اقتصادى باعث شکوفایى چین خواهد شد آمریکا باید چه سیاستى را در مقابل این کشور اتخاذ کند. هر چند مسایل بسیارى در این اجلاس مطرح گردید، اما بیشترین تاکید آن بر یافتن جوابى در مقابل سیاستهاى چین بود.
تعدادى از متخصصان این مجمع راجع به مسایل مختلف میان آمریکا و چین بحث کردند، از جمله این که چگونه بىثباتى داخلى بر عملکرد آمریکا در برابر چین اثر خواهد گذاشت.
یکى از مهمترین مسایلى که در دستور کار جلسه قرار گرفت، یافتن جوابى براى طریق برخورد آمریکا در مقابل آزمایش ضد ماهوارهاى دولت پکن بود. هر چند دولت آمریکا تمایلى براى این که چین را به نوعى «تهدید نظامى» تلقى کند نشان نمىداد، اما مساله اخیر آزمایش ضد ماهوارهاى تصمیمگیرى را براى این کشور کمىسختتر کرده است.
به دلیل این که این آزمایش بدون اعلام قبلى صورت گرفت و از آنجایى که از دید دولت آمریکا هرگونه فناورى یک نوع سلاح تهاجمى به حساب مىآید، اعضاى جلسه کمیسیون مشترک این عمل را به عنوان یک جنگ استراتژیک قلمداد کردند. شاید بتوان علنى کردن این فناورى را از جانب دولت پکن نوعى مبارزهطلبى آشکار در مقابل دولت واشنگتن تلقى کرد.
در خلال پرسش و پاسخهاى مطرح شده در این جلسه لرى ورتذل (Lary wortzel) یکى از اعضاى این کمیسیون سوال کرد که آیا دولت چین قبل از آزمایش ضد ماهوارهاى خود پرسنل نیروى هوایى آمریکا را در جریان آزمایش خود قرار داده است یا نه و دیگر این که آیا دست کم یکى از مراکز بینالمللى مانند سازمان ترافیک هوایى را در جریان امر قرار داده است؟
چین پیشتر در جولاى سال ،۱۹۹۵ این سازمان را از آزمایش موشکى خود در تایوان آگاه کرده بود. از آنجایى که چین هیچ گونه هماهنگى قبلى را در مورد آزمایش ضد ماهوارهاى اخیر خود انجام نداده است، دولت آمریکا سخت وحشتزده و سردرگم شده است.
برخى از کارشناسان بر این عقیده اند که این عمل چین اقدامى در جهت کوتاه کردن دست آمریکا از مسایل مربوط به آسیا بوده و از سوى دیگر پکن با این عمل فناورى نظامى پیشرفته خود را به آمریکا ثابت کرده است.
بنابر نظر کارشناسان کمیسیون مشترک این اقدام پکن مىتواند نتایج غیرقابل پیشبینى و دور از انتظارى را نیز به همراه داشته باشد که از آن جمله مىتوان به متوقف شدن طرح مشترک ساخت پایگاه فضایى چین و آمریکا اشاره کرد که شامل طرح اکتشاف کره ماه در ایستگاه فضایى بینالمللى مىشد و نیز امکان اتصال سفینههاى فضایى دولت چین را به یکدیگر فراهم مىکرد.
آزمایش ضدماهوارهاى چین منجر به بر جاى ماندن زبالههاى فضایى شد که مىتواند به ماهوارههاى آمریکا یا هر کشور دیگرى آسیب برساند. طبق گزارش واشنگتن تایمز، جیسون شارپ (Jason sharp)، سخنگوى سازمان ملى هوا ـ فضاى آمریکا اعلام کرد که آزمایش ضد ماهواره ى چین برخلاف توافقهاى به عمل آمده بین دولتهاى واشنگتن و پکن در اجلاس سران ماه آوریل سال گذشته بوده است.
در طى جلسه کمیسیون جیمز مان (Mann James )، نویسنده کتاب زیر چاپ «پندار چین: چگونه رهبران ما سرکوبى چین را توجیه مىکنند» یادآور شد و تنها به این دلیل که چین به یک کارخانه و تولید کننده جهانى مبدل گشته و بازارهاى جهانى را در اختیار دارد نمىتواند از تحلیل قدرت حکومتى خود اجتناب کند.
در حالى که این نظریه مطرح شده توسط «مان» که خودش آن را «سناریوى حقیقى» مىنامد براى مدت زیادى علت اصلى بسیارى از بحثهاى صورت گرفته میان آمریکا و چین بوده است، وى بر این عقیده است که باید سناریوى دیگرى را نیز مدنظر قرار داد.
در متن بیانیه مان در اجلاس کمیسیون این پرسش مطرح شده است: «اگر چین بخواهد که روش اقتصادى و نظام سیاسى خود را مانند گذشته ادامه دهد، باید چه کار کرد؟»، «اگر تا ۲۵ تا ۳۰ سال بعد هم چین از وضعیت کنونى خود قدرتمندتر و ثروتمندتر شود و همچنان با آمریکا بر سر مسایل سیاسى اختلاف نظر داشته باشد تکلیف چیست؟»
موارد مطرح شده توسط «مان» براى آمریکا بسیار حایز اهمیت است، اگر چین آنچنان که آمریکا انتظار دارد، در مسایل سیاسى و اقتصادى خود از این کشور تبعیت نکند، دیگر دلیلى وجود نخواهد داشت که آمریکا از این کشور حمایت کند.
همچنین دیگر اعضاى کمیسیون هم توصیه کردند که آمریکا نوعى پرونده وتو علیه چین تنظیم کند، هر چند تمامى اعضایى که این پیشنهاد را مطرح کردند، مىدانستند که آمریکا هیچ شانسى براى پیروزى نخواهد داشت، اما عقیده داشتند که این اقدام باعث ایجاد بعضى تغییرات اساسى و لازم در چین خواهد شد.
براى کمیسیون امنیتى و اقتصادى مشترک چین در آمریکا (Uscc)، اجراى طرح وتو براى کنگره و دولت آمریکا بسیار سخت و دشوار است، چرا که هر چند آمریکا خواستار تضعیف قدرت نظامى و اقتصادى چین است، اما از طرفى بسیارى از شرکتهاى چند ملیتى آمریکا مایلند که همچنان کالاى چینى را با قیمت کمتر چه براى صادرات و چه براى مصرف در داخل کشورشان خریدارى نمایند و به طور قطع با اجراى طرح وتو آمریکا علیه چین این امکان دیگر وجود نخواهد داشت.
و از آنجایى که شرکتهاى چند ملیتى بزرگ آمریکا نقش به سزایى در مجلس این کشور دارند به راحتى اجازه وتو را به نمایندگان این کشور نخواهند داد.
آغاز سال ۲۰۰۷ با به وجود آمدن تنش در روابط میان چین و آمریکا همراه بود. آگاهانه یا ناآگاهانه، اقدام چین مبنى بر آزمایش ضد ماهوارهاى، حسن توجه و ترس آمریکا را برانگیخته است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این کشور مىتواند به مانند گذشته روابط خود را از سر گیرند یا این که روابط میانشان بدتر و پر تنشتر خواهد شد.