همدستی جاسوسان آلمانی و آمریکایی در عراق

ریچارد برنشتاین و مایکل . ر. گوردن
ترجمه سارا مظهری
در پی افشارگری‌هایی که در روزهای گذشته توسط مطبوعات آلمان و سپس در 28 فوریه توسط روزنامه نیویورک تایمز انجام گرفت از حضور و همکاری یک مامور سازمان اطلاعات آلمان در دفتر ژنرال آمریکایی ... فرانک، فرمانده دفتر مرکزی ارتش آمریکا در قطر پرده برداشته شد. این مامور آلمانی از ابتدای سال 2003 تا پایان عملیات تهاجمی در عراق در دفتر مرکزی فرماندهی کل این عملیات مستقر بوده و اطلاعات به دست آمده به وسیله دو نفر دیگر از ماموران سازمان اطلاعات آلمان که در بغداد کار می‌کردند را در اختیار آمریکایی‌ها قرار می‌داده است. بنابراین گزارش یکی از مطبوعات معتبر آلمانی که نام آن هنوز فاش نشده است این شخص اطلاعات جاسوسی خود را به طور پیوسته و به صورت 25 گزارش به آمریکایی‌ها ارایه داده و به 18 مورد از 33 درخواست اطلاعاتی دقیق ایالات متحده آمریکا در طی نخستین ماه‌های جنگ عراق پاسخ داده است. این فعالیت‌ها در چارچوب توافقی مبنی بر همکاری پیوسته میان سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و آلمان انجام گرفته است. بالاترین مقامات دولت آلمان، ازجمله فرانک و التراشتان مایر رئیس دفتر گرهارد شرودر صدراعظم سابق آلمان و یوشکا فیشر وزیر امور خارجه وقت تصمیم استقرار این مامور را در دفتر فرماندهی مرکزی آمریکا در قطر طرح‌ریزی و تصویب کرده بودند. چگونگی و محتوای تبادل اطلاعات جاسوسی بین دو کشور در گزارشی محرمانه که هفته گذشته کمیسیون تحقیقاتی متشکل از اعضای پارلامان آلمان ارایه داده تشریح شده است. این کمیسیون در هفته‌های گذشته در جلسات غیرعلنی که پیرامون نقش سازمان اطلاعات آلمان در جنگ عراق تشکیل شد این پرونده را بررسی کرد. دولت آلمان که در آغاز جنگ عراق بارها و به طور علنی از تصمیم دولت جورج بوش به حمله نظامی علیه عراق با هدف دستگیری صدام حسین انتقاد کرده بود، همواره بر همکاری محدود خود با ائتلاف نیروهای متحد در جنگ عراق تاکید داشت اما در پی افشای این خبر که در ابتدا در ماه‌های گذشته در برخی از مطبوعات آلمان بروز کرد و در نهایت منجر به تشکیل یک کمیسیون تحقیقاتی پارلمانی این کشور شد، ناچار به پذیرش این واقعیت است که در جنگ آمریکا در عراق نقش بسیار مهم‌تر و گسترده‌تری بر عهده داشته است. در روزهای گذشته نسخه‌ای از گزارش محرمانه کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان به چاپ رسید که هنوز نکات مبهم بسیاری در بردارد، به ویژه مساله حضور مامور اطلاعاتی آلمان در دفتر ژنرال آمریکایی که یک کپی از گزارش کمیسیون توسط روزنامه‌نگار آلمانی به دست خبرنگار نیویورک تایمز رسید.
خبرنگار نیویورک تایمز متن گزارش را ضبط، بازنویسی و سپس ترجمه کرد. لازم به توضیح است که مهر پارلمان آلمان بر جلد این گزارش دیده می شود. بر اساس این گزارش عملیات جاسوسی آلمان در عراق همزمان با پایان عملیات تهاجمی آمریکا خاتمه یافت. هنگامی که هر سه مامور اطلاعاتی آلمانی، دو نفری که در بغداد کار می کردند و نفر سوم که در دفتر ژنرال فرانک در قطر مستقر بود. از جانب دولت آمریکا مدال‌های تقدیر خود را برای ارایه اطلاعات بسیار مهم به فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا و حمایت از عملیات جنگی در عراق دریافت کردند . توماس شنگ در روز چهارشنبه در گفت‌وگویی تلفنی گفت : من از وجود نسخه‌ای محرمانه از گزارش کمیسیون تحقیقاتی پارلمان اطلاعی ندارم و تنها می‌دانم یک نسخه از این گزارش ارایه شده است. بنابراین نمی‌توانم هیچ توضیحی در این زمینه بدهم. بخش قابل توجهی از اطلاعات تبادل شده مربوط به مکان‌هایی است که ارتش آمریکایی می‌بایست از بمباران آن خودداری می‌کرد. برای مثال سفارتخانه‌ها و نیز مکانی که گمان می‌شد یک خلبان گمشده آمریکایی در آن زندانی است. اما در 8 گزارش از مجموع 25 تا اطلاعاتی درباره پلیس عراق، پایگاه‌های نظامی موجود در بغداد و نیز اطلاعات دقیق جغرافیایی این مناطق درج شده است، با وجود این در گزارش کمیسیون تحقیقاتی تاکید شده که از این اطلاعات برای حمله هوایی به مقامات کشور و نیروهای ارتش عراق استفاده نشده است. در بخش دیگری از گزارش کمیسیون تحقیقاتی جزییات مفصلی در رابطه با یک گزارش محرمانه آمریکایی که در اواسط سال 2005 توسط فرماندهی ائتلاف نیروهای متحد (در جنگ عراق) تهیه شده بود وجود دارد. در این قسمت درباره نحوه همکاری مامور ارتباطی آلمانی که با هماهنگی کامل با سازمان اطلاعات آمریکا در قطر کار می‌کرد توضیح داده شده است، اما برخلاف آنچه در روز دوشنبه در نیویورک تایمز نوشته شد در این گزارش محرمانه به اینکه آیا سازمان اطلاعات آلمان یک نسخه از نقشه دفاعی شهر بغداد که به وسیله صدام حسین طرح شده بود را به مقامات آمریکایی داده است یا خیر، اشاره نشده است. (روز دوشنبه نیویورک تایمز در مقاله‌ای که بر پایه مدارک ارایه شده از جانب فرماندهی ائتلاف نیروهای متحد در عراق نوشته شده بود خبر داد که سازمان اطلاعات آلمان نسخه‌ای از نقشه دفاعی بغداد را در اختیار سازمان اطلاعات آمریکا قرار داده بوده است).
این قسمت از گزارش به شدت از سوی سخنگوی دولت آلمان و سازمان اطلاعات آلمان در خارج از کشور تکذیب شد. دولت آلمان مدعی است هیچ اطلاعی از وجود طرح دفاعی بغداد نداشته است. با در نظر داشتن پژوهش‌های انجام شده اکنون می‌دانیم که گزارش مبنی بر وجود نقشه دفاعی شهر بغداد و نسخه دست‌نویسی از آن تهیه نشده و به هیچ سازمان آمریکایی تحویل داده نشده است . استفان بورشرت سخنگوی سازمان اطلاعات آلمان ادامه داد: ما از وجود چنین طرحی اطلاع نداشتیم بنابراین چگونه می‌توانستیم آن را در اختیار دیگران نیز بگذاریم. اما گروهی دیگر معتقدند گزارش کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان بر پایه اطلاعات ناکامل و سانسور شده‌ای که سازمان اطلاعات آلمان در اختیار کمیسیون قرار داده بود تهیه شده است. پرونده‌های مربوط به درخواست اطلاعات جاسوسی از جانب مقامات دولت آمریکا از ماموران اطلاعات آلمانی در ابتدا در دسترس کمیسیون قرار نگرفته بود. پس از آن نیز تنها نسخه‌ای ناکامل از این پرونده‌ها و مدارک دیگر به پارلمان ارایه شد. آن هم پس از آن که بخش‌های بسیاری از آن را سیاه سانسور کرده بودند. هانس کریستیان شتروبل عضوی از کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان در اعتراض به گزارش نهایی اضافه کرد: تنها مدیر کل کمیسیون اجازه یافت مدارک مربوطه را بدون هیچ محدودیتی بررسی کند. (این اظهارات در سایت خبری شتروبل موجود است.) گزارش کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان نشان می‌دهد تبادل اطلاعات جاسوسی بین دو کشور در اواخر سال 2002 و اوایل 2003 از جناب آقای اشتان مایر معاون آقای شرودر و نیز آقای فیشر (یوشکا فیشر) تصویب شده بود و آنها حتی در مورد استقرار مامور اطلاعاتی آلمانی در دفتر ژنرال فرانک در قطر به توافق رسیده بودند.
در واقع ماه‌ها پیش از آغاز جنگ و برای مثال در ژانویه 2003، مقامات آمریکایی در آژانس اطلاعات دفاعی و آژانس مرکزی اطلاعات از برنامه‌ریزی‌های مربوط به حمله به عراق اطلاع داشتند. در گزارش کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان شرایطی که به طور شفاهی به مامورانی که با آمریکایی‌ها تبادل اطلاعات می‌کردند توضیح داده شده بود نوشته شده است: مامور اطلاعات آلمانی می‌بایست از حمایت استراتژی حمله هوایی آمریکا و نیز از ارایه اطلاعاتی که با تاکتیک‌های جنگی زمینی و هوایی آمریکا ارتباط مستقیم داشته باشد خودداری کند. در قسمت دیگری از گزارش کمیسیون تحقیقاتی آمده است: از 25 گزارش جاسوسی آلمان که به فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکایی تحویل داده شده 8 گزارش از وضعیت روحی و شرایط و امکانات موجود برای مقاومت مردم بغداد خبر می‌داد. 8 گزارش دیگر مربوط به چگونگی تشکیل نیروهای پلیس و ارتش در پایتخت عراق بود و در 2 گزارش حتی مختصات جغرافیایی نیروهای ارتش عراق مشخص شده بود. در یک مورد حتی ماموران اطلاعات آلمانی پس از یک حمله هوایی ناموفق به مکانی که گمان می شد صدام حسین در آنجا پنهان شده است به آمریکایی‌ها در مکانیابی او کمک کرده‌اند. بار دیگر در این قسمت گزارشی درج شده است که از اطلاعات آن‌ها در حملات هوایی آمریکا استفاده نشده است. گزارش کمیسیون تحقیقاتی پارلمان آلمان در هفته گذشته پس از به پایان رسیدن جلسات غیر علنی پیرامون افشای مقدماتی این خبر از جانب مطبوعات آلمان ارایه شد.
اکنون سئوال این است که میزان این همکاری تا چه اندازه بوده است. توفان سیاسی که پس از گزارش این خبر در ژانویه 2005 در آلمان به وجود آمد همچنان بر جای خود باقیست چرا که چنین همکاری بین آلمان و آمریکا با مخالفت عمومی مردم آلمان با جنگ عراق در تضاد کامل قرار داد و در واقع نشان می‌دهد آلمانی‌ها با وجود مخالفت علنی خود با سیاست‌های آمریکا در عراق همواره نیاز به اطلاعات جاسوسی در این کشور را احساس کرده‌اند. اطلاعاتی که آن‌ها نیز به نوبه خود تنها می‌توانستند از آمریکایی‌ها بگیرند. بنابر گزارش کمیسیون تحقیقاتی به همان نسبت که از امید به دستیابی به یک توافق سیاسی بین دو کشور (آلمان و آمریکا) کاسته می‌شد تبادل اطلاعات تنها راه سازش به نظر می‌رسید. با وسعت یافتن ادامه جنگ در عراق، آلمانی‌ها به این نتیجه رسیدند که می‌توانند از نیروهای اطلاعاتی ارزشمند خود در کمک به آمریکایی‌ها استفاده کنند. در همین زمان آمریکا نیز تلاش می‌کرد شبکه‌ای کارآمد از ماموران اطلاعاتی در عراق به وجود بیاورد و از نیروهای برتر کشورهای دیگر استفاده کند. در آن زمان دولت آلمان تصمیم گرفته بود در صورت آغاز جنگ سفارت فرانسه در بغداد پناه بگیرند. در 20 مارس 2003 دو مامور اطلاعاتی آلمانی در دفتر سازمان اطلاعات فرانسه پذیرفته شدند و بدین صورت فرانسه نیز که از مخالفان سرسخت جنگ آمریکا در عراق بود نقشی غیر مستقیم در حمایت از تبادل آطلاعات جاسوسی ایفا کرد. هنگامی که در ژانویه 2003 آمریکا و آلمان زمینه و حتی جزییات همکاری آینده‌شان را آماده می‌کردند به دلایل امنیتی تصمیم گرفته شد دو مامور اطلاعاتی آلمان در بغداد هیچگونه تماسی با مامور رابط مستقر در مرکز فرماندهی آمریکا نداشته باشند. از این رو همه ارتباطات و اطلاع‌رسانی‌ها از طریق دفتر مرکزی سازمان اطلاعات آلمان در شهر پولاش انجام می‌گرفت.