گفت‌وگو با دکتر سمیر سلیمان استاد جامعه‌شناسى دانشگاه لبنان (بخش اول)

* آقاى دکتر سلیمان اکنون لبنان مرحله تشکیل دولت وحدت ملى را پشت سر گذاشته و در تدارک لوازم و شرایط یک انتخابات جدید است. سؤال غالب افکارعمومى اکنون این است که پس از تشکیل کابینه در لبنان چه بخشى از اختلافات و تضادها میان دو جناح ۱۴ مارس و ۸ مارس رفع شده است؟
** براى پاسخ به این سؤال بهتر است به اتفاقاتى که طى چند ماه گذشته رخ داده است اشاره کوتاهى داشته باشم . جناح هاى مختلف سیاسى لبنان در دوحه قطر به توافقاتى دست یافتند اما مسلم است که در لبنان میان آنچه به عنوان توافق در دوحه به امضا رسید و آنچه واقعاً اکنون عملى شده است تفاوت هاى زیادى وجود دارد . جناح هاى سیاسى لبنان در دوحه بر روى تشکیل دولت وحدت ملى به توافق رسیدند و آنچه اکنون مى بینیم این است که این دولت به ریاست فؤاد سینیوره تشکیل شده است اما هنوز در درون این کابینه دو دستگى وجود دارد و هنوز هم میان جناح ۱۴ مارس که طرفدار دولت سابق بود و جناح ۸ مارس که به جناح مخالف شهرت یافته بود اختلافاتى هست به همین خاطر به عقیده من با اینکه شرایط سیاسى در لبنان به سمت آرامش در حال حرکت است اما این آرامش شاید به این راحتى ها به دست نیاید و تنها راه ممکن براى اینکه آرامش در لبنان حاکم شود این باشد که جناح هاى مختلف سیاسى به مذاکره و گفت وگوهاى سازنده روى بیاورند اما باید این را هم بگویم که این اختلافات تا برگزارى انتخابات سال آینده طول خواهد کشید.
* برخى منابع معتقدند اختلافات اساسى کابینه اغلب درون جناح ۱۴ مارس جریان دارد و مسائل طوایف تشکیل دهنده این جناح هنوز حل نشده باقى مانده است.دراین باره چه ارزیابى دارید؟
** اختلافات شدید درون خود جناح ۱۴ مارس از واقعیت هاى صحنه سیاسى لبنان است .زیرا نیمى از اعضاى آن خواهان برقرارى آرامش هستند و نیمى دیگر همچنان گفتمان و ادبیات سیاسى افراطى و تند خود را ادامه مى دهند. پس باید بگویم که نقطه ثقل اختلافات در درون جناح ۱۴ مارس به این تاکتیک موجود در میان آنها بر مى گردد.
* آقاى دکتر کدام گروه ها هنوز از تقسیم قدرت در کابینه لبنان ناراضى هستند؟
** به نظر من هم جناح مخالف یعنى ۸ مارس و هم جناح موافق یعنى ۱۴ مارس از تقسیم قدرت در لبنان چندان راضى نیستند زیرا هنوز نابرابرى و عدم توازن بین این دو گروه وجود دارد و با اینکه پس از توافق دوحه رئیس جمهورى لبنان انتخاب شد و دولت این کشور هم تشکیل شد اما رفتارها و رویکردهاى هر دو جناح عمده سیاسى این کشور کما فى السابق باقى مانده است ‎/ در این میان تفاوت هایى در میان دو جناح وجود دارد و در این بین گفتمان حزب الله همچنان به سمت برقرارى آرامش در کشور پیش مى رود اما مشخص شده است نبرد سیاسى بین دو جناح موافق و مخالف در لبنان به خاطر انتخابات پارلمانى سال آینده ادامه خواهد داشت و فاصله موجود در مشى این دو گروه احتمالاً بیشتر نیز خواهد شد.
* اکنون حدود یک ماه از فعالیت جدید کابینه سینیوره مى گذرد ‎.عف ها و قوت هاى آن را چگونه دیده اید؟
** از نقاط مثبت صحنه سیاسى لبنان مى توان به تفاهم سیاسى میان دو جناح اشاره کرد که در برخى موارد مشاهده شده است از جمله توافق بر سر هویت ملى لبنان یا نقش لبنان در داخل و خارج از کشور. اما در رابطه با سلاح مقاومت و نقش حزب الله و روابط میان اعراب و لبنان همچنان اختلاف نظر سابق وجود دارد . علت تنش هاى سیاسى موجود در لبنان نیز وجود همین دو نگاه حاکم بر دولت است . از سوى دیگر گفتمان سیاسى که بویژه از جانب طرفداران سینیوره به سمت افراط گرایى و تندى رفته است از مشکلات و ضعف هاى اساسى دولت است.
* تا چه اندازه امیدوار هستید ایده تفاهم ملى و اراده مشترک سیاسى از طریق کابینه کنونى به منصه ظهور برسد؟
** اختلافات اساسى دو جناح که بزرگترین نقطه ضعف براى دولت محسوب مى شود کار پیش بینى را درباره آینده این کابینه دشوار مى کند بسیار سخت است که پیشگویى کنیم این دولت بتواند در کوتاه مدت بین دو جناح عمده یعنى ۱۴ مارس و ۸ مارس تفاهم ایجاد کند زیرا خود سینیوره به عنوان نخست وزیر لبنان از اعضاى ۱۴ مارس است و این از معایب موجود در قانون اساسى لبنان است که بر اساس توافق طائف اختیارات و نفوذ فراوانى به نخست وزیر داده است و این شخص به عنوان نخست وزیر مى تواند در صحنه سیاسى لبنان حتى بیش از رئیس جمهورى و رئیس پارلمان اعمال نفوذ کند.
* در وضعیت فعلى اندیشه هاى جنبش حزب الله تا چه اندازه در پیشبرد تفاهم و همگرایى میان گروه هاى لبنانى مؤثر بوده است؟
** در حال حاضر حزب الله به عنوان موتور محرک سیاست لبنان محسوب مى شود. همانطور که مى دانید در لبنان دو پروژه سیاسى وجود دارد یعنى پروژه طرفداران امریکا و اسرائیل که نماینده آن جناح ۱۴ مارس است و دیگر پروژه سیاسى مقاومت که مخالف پروژه سیاسى قبلى است و نماینده آن نیز حزب الله است و رهبرى مقاومت در برابر امریکا و اسرائیل را در لبنان در اختیار دارد. ازطرفى از آنجا که اکنون فرقه گرایى در لبنان یک معضل جدى است حزب الله در ماه هاى اخیر بیشترین تلاش خویش را صرف زدودن ریشه ها و بسترهاى تضاد فرقه اى کرده است.
در مقابل این دکترین انسجام سیاسى نصرالله، برخى سران ۱۴ مارسى ها اندیشه هایى را مطرح کرده اند که ماحصل آن به راه انداختن یک جنگ داخلى در لبنان بوده است. در دو ماه پس از توافق دوحه رهبرى حزب الله با اتخاذ تاکتیکى هوشمندانه مانع از اجراى بسیارى از طرح هاى تنش زا شد.