- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
* آقای مشعل ما اکنون در مسکو هستیم و در حالی با شما گفت‌وگو می‌کنیم که مذاکرات خود با مقامات وزارت خارجه روسیه را به تازگی به پایان رسانده‌اید. شما پیشاپیش هرگونه گفت‌وگو با اسرائیل را رد کردید. مسئله اساسی برای روس‌ها از همان ابتدا که شما را به دیدار از مسکو دعوت کردند پایبندی به توافق‌های کمیته چهار جانبه بوده است که از جمله نفی خشونت و به رسمیت شناختن اسرائیل را شامل می‌شود. می‌توان گفت که دیدارتان در مسکو با شکست مواجه شده است؟
** خوب است. از همین ابتدا تحریک‌آمیز صحبت می‌کنید (با خنده و شوخی). برخلاف آنچه گفتید ما از آمدن به مسکو بسیار خوشحالیم. این دیدار پیام و معنای بزرگی در برداشت. مسکو پایتخت یک کشور بزرگ است و دروازه‌ای به سوی جامعه و عرصه بین‌المللی است. این جنبش حماس است که از مسکو دیدن می‌کند، جنبشی که برخی غیرمنصفانه آن را یک جریان تروریستی قلمداد می‌کنند. ولی مردم فلسطین با انتخاب حماس با اکثریت قاطع به این تلقی‌ها پاسخ دادند. حماس در حالی از مسکو دیدن می‌کند که نمایندگی مردمش را بر عهده دارد و به مشروعیت دموکراتیک سیاسی دست یافته است.
پیش از این هم به مشروعیت مبارزاتی و مشروعیت گسترده عربی و اسلامی دست یافته بود. به طور طبیعی این حق مسکو است که دیدگاهش را به ما اعلام کند و این را به صراحت اعلام می‌کند، خواه علنی و خواه پشت درهای بسته. نه تنها مسکو بلکه هر پایتخت منطقه‌ای و بین‌المللی حق دارد که انتظارات خاص خودش را داشته باشد. مهم این است که این انتظارات با احترام به طرف دیگر و اعتراف به حقوق آن مطرح شود و فکر می‌کنم که طرف روسی خردمندی و شجاعت لازم برای تعامل با جنبش حماس و رهبری جدید فلسطینی را دارد.
شکر خدا شاهد بودیم که روس‌ها اولاً حقوق فلسطینی‌ها و ثانیاً موضع و دیدگاه حماس را به خوبی درک می‌کنند. مسئولان وزارت خارجه روسیه مطالب گوناگونی را مطرح کردند، هم مسائلی که در توافق‌های کمیته چهار جانبه آمده است و هم مسائل دیگر. ولی برای همه‌شان توضیح دادیم که مشکل به موضع فلسطینیان برنمی‌گردد. مشکل نه در مرحوم عرفات بود و نه در ابومازن و نه در رهبری و مردم فلسطین و نه در مواضع عربی و اسلامی. مشکل همیشگی اسرائیل است که به هیچ یک از مواضع منطقه‌ای یا بین‌المللی احترام نمی‌گذارد و برای هیچ طرح فلسطینی یا عربی احترام قائل نیست و حتی توافق‌نامه‌هایی را که با فلسطینی‌ها امضا کرده محترم نمی‌شمارد.
* خوب. این سخن شما روشن است و بارها آن را پس از پیروزی در انتخابات مجلس تکرار کرده‌اید ولی می‌خواهیم بدانیم که واکنش روس‌ها به طرح جنبش حماس چه بود؟
** بگذارید چند مسئله را مطرح کنم. روس‌ها به عنوان مثال مسئله نقشه راه را که در مذاکرات چهار جانبه مطرح شده بود عنوان کردند. با صراحت تمام می‌گوییم و به روس‌ها گفتیم کسانی که نقش راه را مطرح کردند خودشان از آن پا پس کشیدند. خود بوش از آن شانه خالی کرد زیرا با طرح جداسازی که شارون در پیش گرفت موافقت کرد. اسرائیل 14 مورد اما و اگر برایش گذاشت و شارون در دیدار معروفش از واشینگتن و در برابر رئیس‌جمهور بوش چهار «نه» مطرح کرد. نه برای قدس، نه برای مرزهای سال 1967، نه برای حق بازگشت پناهندگان، نه برای برچیدن شهرک‌ها.
به مقامات روسی گفتیم از نقشه راه چه چیزی باقی مانده است؟ قطع نظر از آنچه آنها می‌گویند ـ و چه بسا همه آنچه را که در پس ذهن دارند نمی‌گویند ـ ولی حداقل منطقی را که جنبش حماس مطرح می‌کند درک می‌کنند. چگونه از حماس می‌خواهند طرحی را که خودشان قبول ندارند و دیگر وجود خارجی ندارد قبول کند. آن چیزی که الان وجود دارد و همه از آن خبر دارند طرح جداسازی یک جانبه است. طرحی که شارون آن را به اجرا گذاشت و اکنون المرت هم همین راه را ادامه می‌دهد.
و وقتی المرت و موفاز از ابقای شهرک‌های بزرگ یهودی‌نشین صحبت می‌کند و وقتی «نه»های چهارگانه خود را تکرار می‌کنند دیگر چه ارزشی برای نقشه راه باقی می‌ماند؟ با این همه به مقامات روسی گفتیم که یک مشکل حقیقی در نقشه راه هست و آن هم از نظر امنیتی است نه از منظر سیاسی. نه از منظر به رسمیت شناختن حقوق مشروع مردم فلسطین بلکه از این منظر که می‌گویند فلسطینیان باید سلاح‌هایشان را کنار بگذارند و انتفاضه مقاومت را متوقف کنند و این چیزی نیست جز دعوت به اینکه فلسطینی به دست فلسطینی کشته شود و بعد باید دید که اسرائیل چه می‌تواند بکند یا چه تصمیم دارد بکند.
مقامات روسی همچنین مسئله ادامه آرامش را مطرح کردند. گفتیم ما تجربه تلخی از این مسئله داریم که به سال 2005 برمی‌گردد یعنی زمانی که ابومازن نخست‌وزیر بود و نیز درست یک سال پیش در مارس 2005 از طریق بیانیه قاهره به آنها گفتیم که 13 گروه فلسطینی پیشنهاد آرامش کرده‌اند و از اسرائیل خواستند که تجاوز و قتل‌ها را متوقف کند و 8 هزار مرد و زن اسیر فلسطینی را که در زندان‌های دشمن به سر می‌برند آزاد کند، ولی آنها به طرح فلسطینیان احترام نگذاشتند و تجاوز و دشمنی را متوقف نکردند و به قتل‌ها و شکستن حریم خانه‌ها ادامه دادند و نه تنها زندانیان را آزاد نکردند بلکه شمارشان افزایش یافت و به 9 هزار یا بیشتر رسید.
* به دنبال گفت‌وگوهایی که میان شما و روس‌ها صورت گرفت بیانیه‌ای از وزارت خارجه روسیه منتشر شد با این مضمون که حماس آمادگی خود را برای تمدید آتش‌بسی که در آغاز سال گذشته صورت گرفت اعلام کرده است به شرطی که اسرائیل از به کار بردن زور اجتناب کند. آیا این مسئله صحت دارد؟ و آیا در این خصوص به روس‌ها تضمین دادید؟
** آنها این مسئله را طرح کردند و این درست است ولی پاسخ ما کاملاً روشن بود و همان چیزی است که کمی قبل گفتیم. به ایشان گفتیم ما دو تجربه روشن و نزدیک در مسئله آرامش داریم و این دو تجربه چندان تشویق‌کننده نیستند بلکه مردم فلسطین از این دو تجربه متحمل رنج بسیار شدند. چیزی نمی‌بینیم که مردم فلسطین را تشویق به تکرار این دو تجربه کند. یک سال کامل گذشته و جامعه بین‌المللی از فرصتی که در اثر آرامش ایجاد شده بود استفاده نکرد تا اسرائیل را وادار کند تا با مسئله فلسطین برخورد مثبتی داشته باشد.
بنابراین گفتیم هر کس که خواهان آرامش و توقف جریان خون در منطقه است باید از گره مشکل شروع کند که همانا اسرائیل است. باید اسرائیل را به توقف قتل‌ها وادار کنند. گفتیم ببینید حتی پس از انتخابات مجلس، اسرائیل پیام فلسطینی‌ها را با پیام دشمنی پاسخ داد. این منطقی است که بر مردم فلسطین فشار بیاوریم که بار دیگر به آرامش روی آورند؟ نه. به سراغ اسرائیل بروید و بر آن فشار بیاورید زیرا علت همه مشکلات اسرائیل است.
* روس‌ها به حرف شما گوش دادند و چه بسا که در بسیاری نکات موضع شما را درک کردند. طبق آنچه که دستگیرتان شد گام دومی که ممکن است روس‌ها بردارند چه خواهد بود؟
** ببینید روس‌ها می‌خواهند نقش خود را تقویت کند و نقش مثبتی در منطقه و به خصوص مسئله فلسطین باز کنند. روس‌ها بیگانه با مسائل نیستند بلکه اولاً یک دولت بزرگ‌اند و ثانیاً منطقه را به خوبی می‌شناسند. و ما به عنوان جنبش حماس و به عنوان فلسطینی‌ها خوشحال می‌شویم که ببینیم نقش روسیه در منطقه تقویت می‌شود. گفتیم و اینجا هم می‌گوییم که از حضور روسیه در جهان اسلام استقبال می‌کنیم و به آنها گفتیم حماس دروازه اصلی ورود روسیه به جهان اسلام است.
هر کس بخواهد با جهان اسلام با صداقت برخوردکند دروازه‌اش مسئله فلسطین و عدالت با مردم فلسطین و ایستادن در کنار آنهاست. به همین خاطر روس‌ها به همه این مسائل اهمیت می‌دهد. اینکه چگونه عمل خواهند کرد به خودشان مربوط است و ما در کار آنها دخالت نمی‌کنیم. به آنها گفتیم یک اراده بین‌المللی هست و روسیه آن را درک می‌کند و بلکه حتی واشینگتن و پایتخت‌های دیگر بین‌المللی هم آن را درک می‌کند. ولی مشکل این است که میان آنچه تصمیم جامعه بین‌المللی است که چیزی جز اعتراف به حقانیت مردم فلسطین و حقوق مشروع و معین آنها نیست و آنچه اسرائیل به آن پایبند است و آنچه ممکن است اسرئیل بپذیرد شکاف وجود دارد.
بنابراین نقطه ورود طبیعی برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه چیزی نیست جز وادار کردن اسرائیل با اراده بین‌المللی و عربی به اینکه حقوق مردم فلسطین در چارچوب مرزهای 67 را به رسمیت بشناسد. بدون تحقق این امر ما به هیچ چیز اهمیت نمی‌دهیم، نه بر طرح‌هایی که ارائه می‌شود، نه هیچ چیز دیگر. چنانکه گفتیم اول اسرائیل باید حقوق فلسطینی‌ها را به رسمیت بشناسد و بعد ما موضع خودمان را مشخص خواهیم کرد.
* بسیار خوب. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نشست‌های مسکو را مفید ارزیابی کرد. آیا این نشان می‌دهد که چه بسا در آینده نزدیک شاهد تماس‌هایی میان شما و واشینگتن خواهیم بود؟
** گفتن این حرف از جانب آمریکایی‌ها خوب است ولی کافی نیست بلکه نیاز به دگرگونی و تحقق عینی دارد. نیاز به موضع حقیقی از جانب آمریکا دارد مبنی بر اینک با مردم فلسطین عادلانه برخورد می‌کند و بر اسرائیل فشار می‌آورد. چیزی که امروز لازم است همین است. به همین دلیل ما در جنبش حماس هرگونه تغییر و تحول را چه در موضع آمریکایی‌ها و چه در موضع اروپایی یا بین‌المللی به دقت مطالعه می‌کنیم. من بارها گفته‌ام که ما مشکلی، نه در تماس گرفتن و نه در گفت‌وگو کردن نداریم، نه با ایالات متحده آمریکا و نه با هیچ دولت دیگر به استثنای اسرائیل، زیرا اسرائیل دولت اشغالگر و متجاوز است.
ولی وقتی با هر کشور یا دولتی گفت‌وگو می‌کنیم گفت‌وگوی ما در مورد حقوق ملتمان خواهد بود. ما رهبرانی هستیم که از جانب مردممان نمایندگی داریم و با قدرت تمام از حقوق ملتمان دفاع می‌کنیم و از موضع احترام متقابل این مسئولیت را در برابر تمام پایتخت‌های جهانی به دوش خود حمل می‌کنیم.
* برخی از مقامات آمریکایی از دیدار شما با وزیر خارجه روسیه این تلقی را دارند که این دیدار در واقع برای انتقال یک پیام ضروری به حماس بود. پاسخ شما چیست؟
** باورم این است که روسیه بزرگتر از آن است که صرفاً یک منتقل‌کننده پیام باشد. مگر اینکه آمریکا فکر کند کل دنیا پیغام‌چی و پست‌چی او هستند و کسرشان آمریکاست که مستقیماً با حماس گفت‌وگو کند. طبیعی است که ما به این حرف‌ها خیلی اهمیت نمی‌دهیم. ما قدرتمان را از خدای متعال و سپس از خودمان و نمایندگی ملتمان و حمایت امتمان و دوستان بسیاری که در جهان داریم می‌گیریم و فکر می‌کنم روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ می‌داند که چه می‌خواهد و به ما مربوط نیست که آمریکا از روسیه چه می‌خواهد ولی مهم برای ما این است که گفت‌وگوهایمان با مسکو مهم و موثر بود و ما از هیچ کس پیام دریافت نمی‌کنیم نه از سیاست آمریکا و نه از دیگران.
* فکر می‌کنید کشورهای دیگری هم هستند که مانند روسیه عمل خواهند کرد و از شما دعوت به عمل خواهند آورد؟
** ما مطمئن هستیم که بسیاری از پایتخت‌ها به روی رهبری فلسطین گشوده می‌شوند. به روی حماس و مردم فلسطین، زیرا مردم فلسطین به حال و آینده تعلق دارد و به زودی اشغالگری به خاطرات گذشته می‌پیوندد. هر پایتخت منطقه‌ای و بین‌المللی به منافع و نقش خود می‌نگردد و خود را در برابر آنچه مستحق آن است می‌بیند و ناگزیر باید با حماس و رهبری فلسطین و مردم فلسطین وارد تعامل شود.
* بگذارید قبل از اینکه از موضوع مسکو خارج شویم به نکته دیگری هم بپردازیم. به لحاظ تاریخی معروف است که مسکو در زمان اتحاد شوروی سابق نقش بزرگی در کشاندن سازمان آزادی‌بخش فلسطین از سنگرهای مقاومت به اتاق‌های مذاکره داشت. می‌توان گفت مسکو هم اکنون چنین کاری را در مورد حماس هم انجام می‌دهد؟
** حماس را نمی‌توان به جایی کشید یا فریب داد. حماس با تصمیم درونی عمل می‌کند، یا اراده خود و با امانتی که به نمایندگی از مردم فلسطین بر دوش خود حمل می‌کند. حماس حدود 20 سال تاریخ دارد و تغییر نمی کند مگر براساس آنچه به آن متقاعد شود و خودش تصمیم بگیرد و در آن تصمیم آمال مردم فلسطین را در نظر گیرد.
* شرایطی که برای به رسمیت شناختن اسرائیل مطرح کرده‌اید و آن را در مسکو هم اعلام کردید، اگر اسرائیل این شرایط را عملی کند آیا حماس میثاق خود مبنی بر نابودی اسرائیل را تغییر خواهد داد؟
** وقتی اسرائیل موضع خود را تغییر داد و حقوق فلسطینیان را به رسمیت شناخت و اعلام کرد که در جهان واقع هم بر این اساس عمل خواهدکرد، در این صورت ما هم یک گام واقعی و جدی برخواهیم داشت تا بتوانیم در منطقه صلح و ثبات واقعی ایجاد کنیم. قبل از این امر به هیچ وجه قصد نداریم به فرضیاتی پاسخ دهیم که هنوز اتفاق نیفتاده‌اند.
* ولی پس از پیروزی حماس شرایط تغییر کرده است و چه بسا اقتضای این مرحله در نظر گرفت فرضیات و غیره است. شما که یک سیاستمدار هستید.
** درست است. می‌فهم چه می‌گویید. می‌گویم با توجه به تجربه‌ای که با اسرائیل داشتیم هیچ اعتمادی نیست که اسرائیل به حقوق مردم فلسطین یا مقررات بین‌المللی یا هرگونه طرح عربی یا بین‌المللی احترام بگذارد. با توجه به این تجربه اول بر عهده اسرائیل است که مشی خود را تغییر دهد و پس از آن حماس با یک گام حقیقی و جدی پاسخ خواهد داد. ولی پیشاپیش در مورد اموری که اتفاق نیفتاده موضع نمی‌گیریم.
* دیدارتان از مسکو و قبل از آن از آنکارا و کشورهای عربی و کشورهای غربی که چه بسا در آینده اتفاق خواهد افتاد همه را می‌توان تحرکاتی در چارچوب دیپلماسی دانست. هیچ فکر کرده‌اید که این اقدامات دیپلماتیک چه تاثیری در داخل فلسطین خواهد داشت؟ بسیاری حماس را یک جنبش مقاومت قلمداد می‌کنند نه مردم که اهل مذاکره و گفت‌وگو هستند. به بازتاب این مسئله در داخل فلسطین فکر کرده‌اید؟
** ببینید مردم فلسطین حماس را انتخاب کرده‌اند و در ذهن خود همه این نقش‌ها و معانی را برای جنبش حماس قائل هستند. در نظر مردم فلسطین حماس یک جنبش مقاومت است که در برابر اشغالگری می‌ایستد و از مردم دفاع می‌کند و در جهت آزادی سرزمین و احقاق حقوق ملت می‌کوشد. از سوی دیگر آن را یک جنبش سیاسی می‌دانند که با جرات تمام مواضع فلسطین را بیان می‌کند و پیام ملت را به سراسر دنیا حمل می‌کند، از جهان عربی گرفته تا اسلامی و بین‌المللی. همچنین حماس را یک جنبش سالم و قادر به خدمت به مردم می‌دانند. حماس همه این موارد را در برمی‌گیرد و صرفاً یکی از اینها نیست.
* بسیار خوب. ولی کسانی هستند که تبدیل جنبش‌های اسلامی به جریان‌های سیاسی را مورد انتقاد قرار می‌دهند. نمونه آن انتقاداتی است که ایمن الظواهری مرد شماره دو در القاعده متوجه اخوان المسلمین مصر کرد و آنها را به خاطر وارد شدن در عرصه سیاسی مورد انتقاد قرار داد. به اینگونه انتقادات چگونه پاسخ می‌دهید و می‌دانیم که شما رئیس دفتر سیاسی یک جریان اسلامی هستید؟
** ببینید در عرصه فلسطین، به حکم وجود اشغالگری اسرائیل، حماس هم باید یک جنبش مقاومت باشد و هنوز نامش حرکت مقاومت اسلامی است. حتی کلمه حماس هم از شور و حماسه و مقاومت فعال می‌آید. از سوی دیگر سیاست بخشی از رسالت هر جنبشی در هر جای جهان است. اسلام هم سیاست دارد هم اقتصاد هم حکومت و هم جهاد و مقاومت. بنابراین طبیعی است که حماس از حمله یک جریان سیاسی هم باشد. ولی پشتوانه عمل سیاسی مقاومت است زیرا زمین‌ها تحت اشغال‌اند و باید از مردم آنها دفاع کرد. همچنین سیاست باید با احترام به خویش همراه باشد، با پایبندی به حقوق و اجتناب از سر فرود آوردن در برابر فشارهای خارجی.
بنابراین هیچ اشکالی در این نیست که حماس وارد عرصه تعاملات سیاسی شده است و این قطع نظر از هر دیدگاهی است که برخی مطرح می‌کنند و ما به آن نظرات احترام می‌گذاریم. مشکلی در این نیست ولی ویژگی مسئله فلسطین این است که میان سیاست و مقاومت را باید جمع کرد. باید جمع بین عمل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و خیریه‌ای و گشودگی در برابر جهان صورت گیرد. هیچ راهی به جز این ترکیب نیست و در واقع زندگی به این همه نیاز دارد، مردم به این همه نیاز دارند.
* ولی وقتی درگیر واقعیت هستید با تمام مشکلات و مسائلش از مسائل مالی گرفته تا امنیتی و.... ممکن است بسیاری از یاران خود را از دست بدهید. آیا از چنین چیزی نمی‌ترسید؟
** دیدید که حماس در انتخابات شوراهای شهر و انتخابات مجلس شرکت کرد و می‌رود که دولت تشکیل دهد و از ورود به سازمان آزادی‌بخش فلسطین پس از بازسازی و اصلاح آن سخن گفته است و به رغم این همه نه تنها یاران خود را از دست نداد بلکه یارانش افزایش یافت و مردم انتخابش کردند. به این معنی که وقتی حماس در نقش سیاسی خود تحول ایجاد کرد بدون اینکه از مقاومت دست بکشد، مردم بیش از پیش به آنها روی آوردند.
برخی می‌گویند چه بسا وقتی حماس وارد این میدان می‌شود به آزمون کشیده می‌شود و چه بسا شکست بخورد و مردم از اطرافش پراکنده شوند ولی حماس از آزمون نمی‌ترسد. اما هر جنبشی که به صورت طبیعی تحول پیدا کند ولی در لحظه آزمایش به خود بیم راه دهد مردم او را محکوم به شکست می‌کنند.
* وقتی مردم از شما می‌پرسند که آخرین تحولات روند تشکیل دولت چیست پیوسته پاسخ می‌شنوند که مشورت‌ها ادامه دارد و به عبارت دیگر می‌کوشید تا آنجا که ممکن است از این مسئله دوری کنید. من این پرسش را بار دیگر مطرح می‌کنم و پاسخ معینی می‌خواهم.
** فکر می‌کنید هر چه که در پشت درهای بسته مطرح می‌شود خبر آن باید در همه جا منتشر شود؟ این ممکن نیست. شکی نیست که طبق قانون هر کس که بخواهد دولت تشکیل دهد به او سه هفته وقت داده می‌شود. ما مشورت‌های جدی خود را آغاز کرده‌ایم، با بسیاری از گروه‌های فلسطینی دیدار کرده‌ایم، همچنین با تعدادی از شخصیت‌های محترم فلسطینی ملاقات کرده‌ایم زیرا می‌خواهیم به روی جامعه فلسطینی گشوده باشیم.
قصد ما این است که براساس ائتلاف گسترده ملی دولت تشکیل دهیم و نیز بر پایه تکنوکراسی، به معنی انتخاب افراد سالم و با کفایت. ما برنامه اصلاحات حقیقی داریم که می‌خواهیم آن را به مورد اجرا بگذاریم، می‌خواهیم الگوها و نمونه‌هایی ارائه دهیم که با سلامت و کفایت تمام این برنامه را اجرا کنند. البته این کار نیاز به وقت دارد.
* تا حالا کسی جواب موافق به شما داده است؟
** بله. بسیاری از نیروها.
* مثلاً؟
** مثلاً با برادرانمان در جنبش فتح دیدار داشتیم. البته فتح همچنان در مرحله مشورت است. گاهی می‌گوید مشارکت می‌کنیم و گاهی می‌گوید نمی‌کنیم. به هر حال ما به تصمیم آن احترام می‌گذاریم ولی همچنان آن را دعوت به مشارکت می‌کنیم.
همچنین جریان‌های دیگری هستند نظیر جبهه مردمی و جبهه دموکراتیک و برادرانمان در جهاد اسلامی و فراکسیون‌های پارلمانی که در انتخابات پیروز شدند و شخصیات گوناگون. طبیعتاً آنها می‌گویند که می‌خواهیم با شما براساس اصول و برنامه سیاسی به توافق برسیم. ما هم برنامه سیاسی ارائه کردیم و در حال حاضر براساس آن با دیگران گفت‌وگو می‌کنیم. در این مورد مشکلی نداریم و آماده‌ایم که با نیروهای مختلف به توافق برسیم، هم در مورد برنامه سیاسی، هم در مورد چگونگی مدیریت مبارزه، چگونگی احقاق حقوقمان و دفاع از مردممان و چگونگی سامان دادن به امور خانه‌مان فلسطین و بر پا داشتن نظام سیاسی خود در فلسطین.
* رابطه شما با ایران و سوریه از برجستگی خاصی برخوردار است. در عوض فتح هم رابطه مشابهی با مصر داشت. می‌توان گفت که پل‌های ارتباطی میان شما و مصری‌ها خیلی محکم نیست؟
** برخی عادت دارند که ما را در محور خاصی قرار دهند زیرا رهبری‌های قبلی با محور دیگری حشر و نشر داشتند. این حرف‌ها در مورد حماس مصداق ندارد. حماس به روی همه گشوده است و او را در هیچ کفه‌ای نمی‌توان قرار داد. ما تنها در کفه امت عربی و اسلامی قرار داریم. اگر این مسئله اشکال دارد ما اهمیتی به آن نمی‌دهیم. ما را در محور ایران و سوریه قرار می‌دهند ولی واقعیت این است که آنها در کنار مردم فلسطین ایستاده‌اند و ما نیز از نقش آنها استقبال می‌کنیم.
ولی ما به روی ایران، به روی سوریه، به روی ترکیه، به روی کل جهان عربی و اسلامی از مصر گرفته تا سعودی و کشورهای خلیج[فارس] و شمال آفریقا و مالزی و اندونزی و حتی به روی اروپا و جامعه بین‌المللی گشوده هستیم. حماس با همه تعامل دارد بدون اینکه بتوان آن را در محور خاصی قرار داد و بدون اینکه بخواهد در کنار یک طرف و علیه طرف دیگر قرار بگیرد. روابط ما با مصر و سایر کشورهای هم قوی است. حماس می‌خواهد الگوی سیاست جدیدی را ارائه دهد.
* در برخی از کشورهایی که از آنها دیدن کردید رهبران این کشورها از شما استقبال نکردند از جمله در مصر و ترکیه.
** ما در هر دیداری آماده‌ایم که با همه مقامات ملاقات کنیم. هر برنامه دیدار و در هر سطحی از مقامات که باشد ما خوشحال می‌شویم و از آن استقبال می‌کنیم. اگر اتفاق افتاد چه خوب و اگر نیفتاد مهم نیست و این را به حساب سرنوشت کل فلسطین در این مرحله می‌گذاریم. مهم این است که در پایتخت‌های جهان از حماس استقبال می‌شود و در نهایت همه اینها به نفع مردم فلسطین تمام خواهد شد.
