پیشروی طالبان در پاکستان، یک اقدام چندمنظوره

پیشروی تدریجی ولی پرشتاب طالبان به سوی اسلام آباد ابرهای تیره را در آسمان سیاست پاکستان و منطقه به حرکت درآورده است . به فاصله کوتاهی پس از تشکیل اجلاس کمک به پاکستان در ژاپن که جمعا 5 میلیارد دلار کمک مالی در جهت یاری به دولت اسلام آباد تعهد شد طالبان به قدرت نمائی در این کشور پرداخته است . شدت دامنه تحرکات نظامی طالبان به حدی است که در مناطق قبائلی پاکستان حکومت نظامی برپا شده است . ژنرال « دیوید پترائوس » فرمانده نظامی آمریکا در خاورمیانه از سقوط قریب الوقوع دولت پاکستان طی 2 هفته آینده خبر داده است .
« یوسف رضا گیلانی » نخست وزیر پاکستان این ادعا را رد کرده ولی با اظهارات بعدی خود در واقع مهر تاییدی براین واقعیت زده که واشنگتن در فکر جایگزینی دولت دیگری در اسلام آباد است و حتی واشنگتن را بخاطر حمایتش از ژنرال پرویزمشرف به باد انتقاد گرفت . این درحالی است که رئیس جمهور پاکستان برای یک سفر 3 روزه عازم واشنگتن شده است .
« آصف علی زرداری » رئیس جمهور قرار است درباره وضعیت شکننده کنونی با مقامات واشنگتن دیدار کند. گفته می شود کاخ سفید خواستار تحولات سیاسی ـ نظامی در پاکستان است . تحرکات نظامی طالبان دقیقا همان چیزی است که واشنگتن در مقطع کنونی به آن احتیاج دارد تا بتواند اهداف و سیاستهای منطقه ای و بین المللی خود را توجیه و تامین کند.
درحال حاضر فشارهای سیاسی ـ تبلیغاتی عمده ای بر پاکستان وارد شده و می شود که مشخصا سرنوشت زرادخانه هسته ای پاکستان را « در معرض خطر » معرفی می کند و چنین وانمود شده است که هر لحظه ممکن است همه چیز در اختیار طالبان قرار گیرد. بعلاوه طرح ادعای ژنرال پترائوس در مورد سقوط قریب الوقوع اسلام آباد نگرانی ها درباره « سرنوشت پاکستان » را نیز دامن زده است .
پاکستان در شکل گیری و قدرت گرفتن طالبان نقش اصلی در قلمرو اجرائی را داشته و در واقع تاوان سنگین همکاری با طالبان را می پردازد. این همان ماری است که پاکستان در آستین خود پرورش داد و اکنون آنرا تهدید می کند. صرفنظر از این نکته اکنون واشنگتن با پیشروی پرشتاب طالبان یک اقدام چند منظوره در منطقه را به پیش می برد.
1ـ پاکستان برای سالها در برابر تلاش واشنگتن برای دستیابی به اسرار بمب اتمی این کشور مقاومت کرده ولی در مقطع کنونی کاخ سفید اصرار دارد باناامن جلوه دادن اوضاع و اظهار نگرانی درباره سرنوشت بمب های اتمی پاکستان به اسرار مورد نظر خود دست یابد و اطلاعات مربوطه را تحت فشار روزافزون از پاکستان دریافت کند.
2ـ پیشگوئی ژنرال « پترائوس » در مورد سقوط قریب الوقوع اسلام آباد طی دو هفته آینده شوک عظیمی به ارکان حاکمیت در اسلام آباد وارد ساخته و زمینه های برکناری سریع دولت « یوسف رضا گیلانی » و روی کار آمدن « نواز شریف » را فراهم کرده است .
این نکته از آن جهت اهمیت دارد که « نواز شریف » روابط سازمان یافته ای با طالبان دارد و اخیرا « باراک اوباما » اعلام آمادگی کرد که با « نواز شریف » نخست وزیر سابق و رقیب حزبی دولت کنونی در مورد نحوه مبارزه و تعامل با طالبان همکاری نزدیکی داشته باشد. بدین ترتیب ژنرال پترائوس با پیشگوئی درخصوص تسلیم قریب الوقوع اسلام آباد در برابر طالبان زلزله سیاسی مورد نظر کاخ سفید را در پاکستان بوجود آورده و احتمالا در جریان سفر « آصف علی زرداری » رئیس جمهور پاکستان به واشنگتن ثمرات این زلزله با توافق پیرامون جایگزینی « نواز شریف » در قدرت علنی خواهد شد.
3ـ موضوع مهم دیگر به اهداف فرامنطقه ای واشنگتن از پیشروی طالبان باز می گردد . اکنون مدتهاست که تلاش آمریکا برای جلب همکاری بیشتر اعضای اروپائی ناتو در افغانستان با شکست مواجه شده است . طبعا واشنگتن با معرفی « طالبان » بعنوان یک « خطر فراگیر » که درحال توسعه به سمت مرکز دولت پاکستان و تصاحب قدرت در اسلام آباد است بهتر می تواند اعضای اروپائی ناتو را نگران کند و آنها را برای همکاری بیشتر و جدی تر در افغانستان ترغیب نماید.
4ـ یک موضوع حیثیتی برای آمریکا در مقطع کنونی اثبات توانمندیها برای « مهار بحران » است که بموجب آن به افکار عمومی در افغانستان و پاکستان بفهماند که بحران کنونی را فقط آمریکا می تواند مهار کند. حال آنکه اصل بحران توسط واشنگتن بوجود آمده و گسترش یافته است . در واقع مسئله به دیدگاه افکار عمومی پاکستان و افغانستان در قبال آمریکا و سایر اعضای « ناتو » باز می گردد . مطابق تازه ترین نظرسنجی ها 84 درصد مردم پاکستان معتقدند حضور آمریکا در آسیا تهدیدی برای کشور آنها محسوب می شود . درعین حال 50 درصد اظهارنظر کنندگان پاکستانی ها در نظرسنجی مورد نظر عقیده دارند که هدف اصلی آمریکا « تضعیف جهان اسلام » است .
بدین ترتیب اگر واشنگتن با یک بازی سیاسی ـ تبلیغاتی نه چندان پیچیده خود را « ناجی » و حامی ثبات و عامل ثبات معرفی کند چیز زیادی را از دست نداده است . تحریک طالبان برای نقش آفرینی در « دره سوات » و حتی در سراسر پاکستان به این هدف آمریکا ممکن است کمک موثری بنماید. دستکم کاخ سفید اینگونه می اندیشد.