اشاره: یکی‌ از خصایص‌ جامعه‌ مدنی‌ در مغرب‌‌زمین، نفی‌ حاکمیت‌ دینی‌ در امور جامعه‌ است‌ و نظریه‌‌ تفکیک‌ دین‌ از حکومت‌ از اصول‌ پذیرفته‌‌شده‌ آن‌ به شمار می‌آید. در این‌ میان‌ برخی‌ می‌کوشند اسلام‌ را نیز مانند مسیحیت، آیینی‌ تک‌‌ساحتی‌ که‌ صرفاً‌ به‌ امور معنوی‌ و مقدس‌ (آن هم‌ با قرائتی‌ خاص‌ از معنویت‌ و آخرت‌ و خدا) می‌پردازد، معرفی‌کنند. طرفداران‌ سکولاریزم‌ همچنین‌ کوشیده‌اند به‌ مواضع‌ خود، رنگ‌ علمی‌ و دینی‌ بخشند. در این‌ نوشتار به‌ تحلیل‌ اجمالی‌ و نقد برخی‌ مساعی‌ یادشده خواهیم‌ پرداخت.