مقدمه: واژه نافرماني مدني در عالم سياست، خاصه در شرايط ناآرام و متلاطم سياسي، زياد استعمال مي‌شود. گرچه نخستين مفهومي كه از اين عبارت و لفظ «نافرماني» در تلقي عمومي متبادر مي‌شود، تصويري اغتشاش‌آلود است، اما توجه به مفهوم اين عبارت و كاربست تاريخي آن نشان مي‌دهد، انگاشت عمومي نسبت به نافرماني مدني با تعريف اصيل آن تا حد زيادي در تعارض است. در اين نوشتار برآنيم تا تعريف، زمينه‌ها و ريشه «نافرماني مدني» را در ادبيات سياسي واكاوي كنيم.

اشاره: دونالد ترامپ، درست از روزی که به‌عنوان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری وارد میدان شد تا به امروز، برجام را توافقی بد توصیف می‌کرد و به هر اهرمی برای به چالش کشیدن آن متوسل می‌شد. تلاش‌های ترامپ برای خروج از برجام در حالی انجام می‌شود که رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از این، از دو توافق «پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA)» و «معاهده پاریس» خارج شده است. پس از این دو معاهده، خروج از برجام، سومین تصمیم متحیرکننده او است. برخی از تحلیل‌گران معتقدند این واکنش‌ها در بستر استراتژی بلند‌مدت ایالات متحده آمریکا، انجام و نتیجه آن در این بستر تعریف می‌شود. برخی از تحلیل‌گران نیز این واکنش‌ها را «دهن‌کجی به میراث اوباما» می‌دانند و معتقدند واکنشی به کنش‌های سیاسی او است. در همین راستا و به مناسبت سخنرانی پرحاشیه دونالد ترامپ درباره برنامه هسته‌ای ایران، روزنامه «آسمان آبی» با نصرت‌الله تاجیک، سیاستمدار، دیپلمات و فعال سیاسی و مهدی مطهرنیا، تئوریسین سیاسی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. این دو تحلیلگر هر کدام از منظر خود تلاش‌های رئیس‌جمهوری آمریکا و فرجام برجام را مورد بررسی قرار دادند.