(روزنامه آفتاب اقتصادي – 1396/04/14– شماره 520 – صفحه 5)
زوایای مختلف رود توتال
ساختمان کوشک وزارت نفت، میزبان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین قرارداد پسابرجام است؛ قراردادی که همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد با نفت گره خورده است. اما زوایای مختلف اهمیت امضای این قرارداد چیست؟.به گزارش نکونیوز، روزی که بیژن زنگنه دوباره به وزارت نفت بازگشت، مهم‌ترین اولویت دولتی که تازه روی کار آمده بود، لغو تحریم‌های گسترده و به عبارت صریح تر، فلج‌کننده‌ای بود که در زمان دولت قبل بر ضد ایران اعمال شده بود. زنگنه امیدوار بود تحریم‌ها خیلی زود برچیده شود و زمینه برای بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی، همانند دوران رونق نفتی در دولت اصلاحات، فراهم شود. اما لغو تحریم‌ها، روندی پیچیده‌تر از آن چیزی که پیش‌بینی می‌شد داشت.
به همین دلیل روند بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی به ایران که به لغو تحریم‌ها موکول شده بود بیش از آنچه تصور می‌رفت به طول انجامید. از سوی دیگر روند تدوین قراردادهای جدید نفتی که ابتدا IPC نامیده می‌شد و حتی با این نام برایش کنفرانس برگزار شد، اما بعد از سوی زنگنه، "قراردادهای بیع متقابل تکامل یافته" نام گرفت، طولانی شد و در مسیر تصویب هم با پیچ‌و‌خم‌های فراوانی مواجه شد و اگر حمایت‌های رئیس‌جمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی نبود، در همان تابستان گذشته هم نهایی نمی‌شد. به ظاهر از شهریور سال گذشته همه چیز برای بازگشت شرکت‌های خارجی به صنعت نفت ایران فراهم شده بود. اما چرا امضای نخستین قرارداد نفتی پسابرجام، به ابتدای تابستان امسال رسید؟ پاسخ را باید در دو انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و ایران و همچنین مواضع مخالفان برجام در این دو کشور و اثر آنها بر سرمایه‌گذاری در ایران جست‌وجو کرد.
ابتدا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و مواضع تند و صریح ترامپ بر ضد برجام موجب شد سرمایه‌گذاران غربی، جانب احتیاط را در قبال ایران رعایت کنند. پیروزی غیرمنتظره ترامپ در انتخابات آمریکا، این احتیاط را افزایش داد. رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر خلاف اوباما، برجام را یک توافق بد می‌دانست و تلاش خود را بر لغو آن آغاز کرده بود. هرچند اروپا همچنان حامی برجام بود اما مواضع ترامپ، موضع مخالفان دولت روحانی را در ایران تقویت کرد. اگر انتخابات ریاست جمهوری ایران هم به به سود مخالفان ایرانی برجام پایان می‌یافت، تراژدی تکمیل می‌شد و همین امر دوران صبر و انتظار سرمایه‌گذاران خارجی را افزایش داد. اما نتیجه انتخابات ایران را مردم ایران به گونه‌ای مخالف با مردم آمریکا رقم زدند و حامیان برجام در دولت باقی ماندند.
حالا همه حامیان برجام در یک طرف بودند و آمریکای ترامپ که در اروپا هم محبوبیتی ندارد، در طرف دیگر. بنابراین ورق دوباره به سود برجام برگشت. از ابتدا هم پیش‌بینی می‌شد که نخستین قرارداد نفتی پسابرجام با توتال امضا شد. توتال در زمان قبل از تحریم هعم مسئولیت فاز ۱۱ پارس جنوبی را بر عهده داشت اما در زمان تحریم مجبور به ترک ایران شد و حالا دوباره همان میدان را توسعه می‌دهد. قرارداد با توتال، پس از قراردادهایی که در حوزه هوایی، ایرباس فرانسه و پس از آن بوئینگ آمریکا با ایران امضا کردند، مهم‌ترین قرارداد پسابرجام محسوب می‌شود اما از چند منظر متفاوت است. نخست اینکه قرارداد با توتال، بر خلاف قراردادها با بوئینگ و ایرباس، قرارداد سرمایه‌گذاری در ایران است. آن هم بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری پسابرجام در ایران که ۴.۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
دوم اینکه توتال با اندیشه‌ای تازه به ایران امده است. برای نخستین بار قرار است یک فاز از پارس جنوبی در مدت زمان ۴۰ ماه اجرا شود که رکوردی جدید محسوب شود. پیش از این، شرکت‌های غربی، تجربه توسعه ۴۸ ماهه در پارس جنوبی را در دوره قبلی وزارت بیژن زنگنه در دولت اصلاحات داشتند. هرچند در دولت قبل هم ادعای عجیب توسعه ۳۵ ماهه فازهای پارس جنوبی مطرح شد و در مدت ۳۵ ماه، به نیمی از پیشرفت موردنظر هم نرسید! تجربه توتال در فاز ۱۱ می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های تازه در حوزه فناوری و توسعه میادین در فازهای بعدی پارس جنوبی باشد.
اما شاید مهم‌ترین اهمیت امضای قرارداد با توتال، پهن شدن دوباره فرش قرمز در صنعت نفت ایران در مقابل سرمایه‌گذاران خارجی باشد. توتال به عنوان یکی از معتبرترین شرکت‌های نفتی جهان، این فرش قرمز را پهن کرد تا سایر شرکت‌های خارجی همچون انی ایتالیا هم که طی ماه‌های اخیر تفاهم‌نامه‌هایی برای حضور در صنعت نفت ایران امضا کرده‌اند، با خیالی آسوده‌تر به ایران بیایند. امضای قرارداد با توتال، مسیر امضای قراردادهای بعدی را هم هموار می‌کند.
آغاز این روند، آن هم پیش از آغاز به کار دولت دوازدهم، نویددهنده طلیعه روشنی از جذب سرمایه‌گذاری و به‌تبع آن ایجاد رونق اقتصادی و اشتغال در صنعت نفت و به‌تبع آن اقتصاد کشور در چهار سال دوم دولت روحانی است. نفت باز هم پیشران توسعه اقتصادی کشور شده است.
قطر برنامه جاه‌طلبانه خود برای پارس جنوبی را اعلام کرد
در این بین تنها یک روز پس از این که ایران و کنسرسیومی به رهبری توتال، قرارداد ۴.۸ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری در میدان گازی پارس جنوبی را امضا کردند، قطر برنامه جدید جاه‌طلبانه خود برای افزایش تولید گاز از این میدان مشترک را اعلام کرد. سعد شریده‌الکعبی، مدیرعامل شرکت قطر پترولیوم (قطر‌البترول) اعلام کرد که قطر قصد دارد تولید گاز خود را از میدان گنبد شمالی (میدانی که در یاران پارس جنوبی خوانده می‌شود) را ۲۰ درصد افزایش دهد. مدیرعامل قطر پترولیوم گفته است که قطر قصد دارد در بخش جنوبی میدان گنبد شمالی پروژه جدیدی را کلید بزند که در نتیجه آن چهار میلیارد فوت مکعب، یا معادل یک میلیون بشکه نفت در روز، به تولید گاز قطر از این میدان اضافه می‌شود. قطر گاز تولیدی در این پروژه را به ال ان جی تبدیل خواهد کرد. ظرفیت تولید ال ان جی قطر در حال حاضر ۷۷میلیون تن در سال است که قطر قصد دارد آن را با اجرای این پروژه به ۱۰۰ میلیون تن در سال برساند.
این بدان معناست که در نتیجه افزایش تولید گاز قطرها از میدان پارس جنوبی، ۳۰ درصد به ظرفیت تولید ال ان جی آنها اضافه خواهد شد. تصمیم قطر برای افزایش تولید گاز از میدان پارس جنوبی درست یک روز پس از امضای قرارداد ایران با کنسرسیومی به رهبری توتال فرانسه برای توسعه فاز ۱۱ میدان پارس جنوبی اعلام می‌شود. مدیرعامل قطر پترولیوم در فرودین‌ماه سال جاری و همزمان با افزایش تولید گاز ایران از پارس جنوبی گفته بود که میزان گاز تولیدی در پروژه جدید قطری‌ها در پارس جنوبی، دو میلیارد فوت مکعب در روز است. اما حالا، درست بلافاصله پس از امضای قرارداد توسط ایران، قطرها میزان گاز تولیدی در این پروژه را دو برابر، یعنی چهار میلیارد فوت مکعب در روز، عنوان کرده‌اند.
در نتیجه اجرای این پروژه احتمالاً قطر نقش مسلط خود در بازار ال ان جی را حفظ خواهد کرد. هزینه تولید ال ان جی در قطر پایین‌تر از رقبای این کشور، نظیر استرالیا و آمریکا، است. قطری‌ها انتظار دارند که پروژه جدید تولید گازشان در پنج تا هفت سال آینده مورد بهره‌برداری قرار گیرد. در نتیجه اجرای این پروژه، تولید گاز قطر معادل شش میلیون بشکه نفت در روز خواهد رسید. قطر به مدت ۱۲ سال به طور داوطلبانه اجرای طرح‌های توسعه‌ای در میدان عظیم گازی پارس جنوبی را متوقف کرده بود. برنامه‌های این کشور برای افزایش تولید از این میدان مشترک تنها در آغاز سال جاری علنی شد و هم‌اکنون ابعاد این برنامه‌ها گسترش بیشتری یافته است و قطر میزان بیشتری از تولید گاز را هدفگذاری کرده است.
مشارکت دو میلیارد دلاری توتال فرانسه در صنعت پتروشیمی ایران
اما مهم‌ترین خبر پس از عقد قرار داد پارس جنوبی مربوط به حضور توتال در صنعت پتروشیمی است. معاون وزیر نفت با اشاره به مذاکرات انجام گرفته با شرکت توتال فرانسه برای ساخت سه مجتمع پتروشیمی گفت: در صورت توافق نهایی، توتال ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار در صنایع پتروشیمی ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. به گزارش ایسنا، مرضیه شاهدایی در جمع خبرنگاران در تشریح مذاکرات شرکت ملی صنایع پتروشیمی با توتال فرانسه برای ساخت مجتمع‌های جدید پتروشیمی در ایران، اظهار کرد: بر اساس آخرین گفت‌وگوها، دو طرف بر ساخت مجتمع پتروشیمی در مجموع با ظرفیت تولید سالانه حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن محصول پتروشیمی و پلیمری به توافق دست یافته ایم. وی با اعلام این که هم اکنون بر روی ساخت دو مجتمع تولید یک گرید ویژه و خاص پلی اتیلن و یک مجتمع اتان کراکر با هدف تبدیل اتان به اتیلن توافق شده است، تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود در صورت توافق نهایی، شرکت توتال فرانسه بین ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران داشته باشد.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تاکید بر این که ویژگی مهم قرارداد و مشارکت احتمالی توتال فرانسه در صنایع پتروشیمی، انتقال دانش فنی برای تولید یک گرید ویژه و خاص تولید پلی اتیلن در ایران است، افزود: هم‌اکنون روی ساخت دو مجتمع تولید پلی اتیلن و محصولات پلیمری هر یک با ظرفیت تولید سالانه ۵۰۰ هزار تن توافق شده، ضمن آنکه ظرفیت واحد اتان کراکر هم حدود یک تا ۱.۲ میلیون تن در سال برآورد می‌شود. قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی روز دوشنبه (۱۲ تیرماه) در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی، میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از توتال فرانسه، شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی‌آی) و پتروپارس امضا شد.
http://news.aftabeyazd.ir/6007--.html
ش.د9602943