مقدمه: «اسلام‌هراسی» اصطلاحی است که به‌طور خاص در زمینه‌ رابطه‌ اسلام با غرب، ترویج یافته است. پدیده‌‌‌ای که به نظر در تاریخ روابط ناآرام میان غرب و اسلام ریشه دارد. در این تاریخ بلندمدت تقابل و تنافر، تلاش شده هراس از اسلام در ذهنیت غربی، امری نهادینه شود و آنان اسلام را به‌مثابه‌ تهدید غرب بنگرند.اسلام‌هراسی در دنیای‌ معاصر به‌لحاظ تاریخی دارای چند مرحله است. یک مرحله‌ آن به‌طور مشخص اواخر دهه‌ 1980 میلادی‌ آغاز شد. چرایی عملیاتی شدن اسلام‌هراسی نیز به موضوعاتی چون‌ پیروزی انقلاب اسلامی و رشد و ازسرگیری جریان‌های اسلامگرا و بنیادگرای اسلامی در جهان اسلام برمی‌‌‌گشت. در واقع ترس از تأثیر انقلاب اسلامی ایران در سال‌های نخست پیروزی و مقابله با صدور انقلاب و مهار آن، موجب شد اسلام‌هراسی به‌منزله‌ هدف، از سوی رسانه‌‌‌ها دنبال شود. مرحله‌ دوم آن نیز به پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌‌‌گشت. این نوشتار سعی دارد به بررسی تصویر ترسیمی از انقلاب اسلامی ایران در رسانه‌‌‌های غربی بپردازد.

مقدمه: هوا یکی از 5 عنصر ضروری (هــــوا، آب، غذا، گرما و نور) برای ادامه حیات انســـان است. هر فرد به طور متوسط، روزانه 5/1 کیلوگرم غذا و 5/2 کیلوگرم آب مصرف می‌کند، در حالی که متوسط مصرف روزانه هوا توسط انسان برابر 15 کیلوگرم است و نزدیک 22 هزار بار تنفس می‌کند. معمولاً انسان می‌تواند به مدت 5 هفته بدون غذا و 5 روز بدون آب زنده بماند اما نمی‌تواند بدون هوا حتی 5 دقیقه زنده بماند. امروز یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های زیست‌محیطی، پدیده آلودگی هواست. آلودگی از راه‌های مختلفی وارد هوا می‌شود. توسعه صنعتی و پیشرفت تکنولوژی، دستاوردهای متنوعی را برای زندگی انسان به همراه داشته است اما متأسفانه گاهی در روند پیشرفت و اجرای برنامه‌های توسعه صنعتی، پسمانده‌هایی به شکل ترکیباتی ناخواسته و اغلب زیان‌آور به محیط رها می‌شوند به گونه‌ای که اثرات منفی بسیاری بر محیط‌زیست می‌گذارند. پدیده آلودگی هوا نیز یکی از رهاوردهای توسعه صنعتی است که با افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی و مصرف بیشتر سوخت‌های فسیلی، روز به روز بر شدت آن افزوده می‌شود. عمده‌ترین علت افزایش آلودگی هوا عوامل انسانی هستند. انسان‌ها با تولید و سپس خرید محصولات کارخانه‌ای که منجر به تولید گازهای گلخانه‌ا‌ی می‌شوند، بیشترین سهم در آلودگی هوا را برعهده دارند. آلودگی هوا علاوه بر تاثیر مستقیم بر سلامت انسان‌ها، روی گیاهان و حیوانات نیز تاثیر منفی بر جای می‌گذارد. بر اساس آمار منتشرشده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه نزدیک به یک میلیون و 300 هزار نفر در جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند لذا با توجه به خطراتی که این آلودگی برای سلامت افراد ساکن در مناطق آلوده دارد، لازم است با آگاهی و شناخت از این مساله، در راستای جلوگیری از تولید یا کاهش خطرات آن اقدام کرد. طبق گزارشات منتشره، امروز میزان آلودگی هوا در استان‌های واقع در غرب کشور در حال افزایش است و خود را به مرحله بحرانی نزدیک می‌کند و لازم است سیاست‌های اتخاذشده مورد بررسی و بازبینی قرار گیرند. اولویت‌بندی راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا در ارتباط مستقیم با شاخصه‌های زیست‌محیطی و جغرافیایی است و در استان‌های مختلف باید با بررسی دقیق این شاخصه‌ها و شناسایی عوامل اصلی ایجاد این آلودگی در شهرها، طی برنامه‌ای کارشناسی‌شده و بلندمدت، آلودگی را از بین برد. براساس آخرین آمار منتشرشده از آلوده‌ترین شهرهای جهان از سوی سازمان جهانی بهداشت، نام شهرهایی همچون اهواز، سنندج، کرمانشاه، تبریز، یاسوج، ارومیه و خرم‌آباد در رده‌های بالا قرار دارند. اگر چه آلودگی هوا عوامل مختلفی دارد، عمده‌ترین علت افزایش آلودگی هوا عوامل انسانی است. بعضاً سیاست‌های کلان اتخاذشده دولت، منجر به تشدید آلودگی هوا می‌شود. از طرف دیگر، از میان عوامل طبیعی نیز آتش‌سوزی در جنگل‌ها سهم قابل توجهی در آلودگی هوا دارد. همچنین، ورود ریزگردها و ذرات گردوغبار به هوا نیز جزو عوامل مهم در بروز آلودگی است. مساله اصلی این است که روند تغییرات آلودگی هوا در استاهای غربی کشور چگونه است؟ در استان‌های غربی اقدامات انجام شده برای مقابله با این آلودگی‌ها چه تاثیری بر روند آلودگی داشته است؟ سازمان‌های متولی محیط‌زیست تا چه اندازه توانسته‌اند در این راستا موفق عمل کنند و باری از آلودگی روزافزون محیط‌زیست ایران که هم‌اکنون با بحران روبه‌رو است را بردارند؟

مقدمه: طرح مساله امروزه واژه جامعه مدني براي بسياري آشنا است. ما اين كه چه نوع تلقي و تعريفي از آن در اذهان وجود دارد، بسيار متفاوت و بعضا ناهمگون است. ديدگاه پاره‌اي از طرح اين بحث همان تلقي‌اي است كه در غرب از آن رايج است. از اين رو در اين ديدگاه هيچ نوع تفاوتي ميان طرح اين بحث در ايران و ساير كشورها وجود ندارد و مراد و منظور هر دو يكي است. هيچ نوع قيدي هم نمي‌توان بر آن زد و يا اين كه اساسا نبايد آن را قيد زد و براي آن شرط و شروط قائل شد. زيرا اين واژه با توجه به اين كه از فرهنگ ديگري وارد شده است، داراي بار معنايي خاصي است كه نمي‌توان بدون جدا ساختن آن بار معنايي، از آن استفاده كرد. به نظر مي‌رسد عمدتا طيف سكولار و روشنفكر طرفدار غرب از جامعه مدني با گستره معنايي ويژه‌اي كه درغرب كاربرد دارد حمايت مي‌كنند. اما در تلقي ديگري از جامعه مدني، جامعه مدني مدينة‌النبي سخن گفته مي‌شود. در اين ديدگاه با توجه به بار معنايي ويژه‌اي كه در آن نهفته است، به نوعي آن را با عنصر ديني و اسلامي، يعني مدينة‌النبي مقيد مي‌كند و از بار معنايي آن كه از بسترها و شرايط تاريخي غربي برخاسته است، مي‌كاهد و آن را با جامعه اسلامي سازگار مي‌سازد: «جامعه مدني غربي از حيث تاريخي و مباني نظري، منشعب از دولت شهرهاي يوناني و نظام سياسي روم است؛ در حالي كه جامعه مدني موردنظر ما از حيث تاريخي و مباني نظري، ريشه در «مدينة‌النبي» دارد.»1 در واقع اين ديدگاه مي‌كوشد تلقي خاصي از دانش‌ واژه‌هاي وارد شده بر فرهنگ ملي – اسلامي ارائه كند و به چالش فراروي سنت و مدرنيته پاسخ دهد. چالشي كه عمدتا فراروي نظام و نظريه‌هاي ولايت فقيه و اساسا جامعه ديندار نيز وجود دارد. ترديدي نيست كه جامعه مدني محصول تفكرات مدرن غربي است اما هنگامي كه وارد جامعه اسلامي – ايراني ما شده است پاره‌اي در پس تبيين نسبت آن با فرهنگ ملي – اسلامي برآمده‌اند. از اين رو قيدهايي بر آن زده‌اند و طبيعي است كه اين دانش واژه را تنها با گستره معنايي موردنظر خود مي‌پذيرند و نه به صورت آن چه در غرب رخ نموده است. به هر حال با توجه به تلقي‌هاي خاص درباره اين واژه، در اين جا در پي تبيين اين نكته هستم كه جامعه مدني چه نسبي با نظريه ولايت انتخابي فقيه و ولايت انتصابي فقيه دارد. البته مي‌توان از يك تلقي سوم نيز سخن گفت و آن اين كه اساسا اين مفهوم و مفاهيم مشابه به دليل اين كه اسلامي نيستند و جايي در فرهنگ ديني ندارند، بايد آن‌ها را به كناري نهاد. در واقع اين ديدگاه در برخورد با پديده‌ها و چالش‌هاي جديد، ساده‌ترين گزينه يعني انكار آن را برمي‌گزيند. طبيعي است كه اين تلقي نيز همانند تلقي نسخت در يك راستا قرار مي‌گيرد. زيرا در هر دو به گونه‌اي مناسبات اين مفاهيم و پديده‌ها را به دليل بسترها و شرايط رشد تاريخي آن با دين ناسازگار مي‌دانند. در مباحثي كه پيش روي داريد تلقي‌هاي سه‌گانه و به تعبير درست‌تر دوگانه، در نظريه‌هاي ولايت فقيه سنجش مي‌شود. اما پيش از آغاز بحث اصلي به تبيين مفهوم جامعه مدني مي‌پردازم.