مقدمه: روابط در داخل كشورها عموما بر پايه تعاملات بين احزاب و گروه‌ها شكل مي‌گيرد، اما در كشورهاي جهان سوم قدرت به گونه‌اي بين بازيگران اصلي تقسیم مي‌شود. عربستان سعودي يکي از همين کشورهاست که فقط چند گروه اصلي در رأس قدرت هستند؛ اين گروه‌ها گاه در امتداد هم و گاه در تعارض با يکديگر حرکت مي‌کنند. هر يک از اين گروه‌ها، خود زيرمجموعه‌هايي دارد که پيوند و رابطه قدرت ميان آنها را گسترده‌تر كرده است. منبع اصلي قدرت در تمام سطوح حکومتي عربستان سعودي متکي بر سلطنت مطلقه آل‌سعود بوده و شاه و شاهزادگان طراز اول از قدرت و آزادي عمل گسترده‌اي برخوردار هستند. از همين‌رو، بسياري از تحليلگران بين‌المللي باور دارند اين نظام با توجه به تغييرات دروني در داخل عربستان، به سمت فروپاشي در حال حركت است. «سيدرضا موسوي‌نيا»، استاد روابط بين‌الملل دانشگاه علامه طباطبايي، نيز با تأييد اين ديدگاه در گفت‌وگو با «شرق» تأكيد مي‌كند، «اگر نسل جديد جوان به‌قدرت‌رسيده در عربستان به دنبال اصلاحات نباشد، به‌زودي با بحران‌هاي اجتماعي زيادي روبه‌رو مي‌شود كه در درازمدت به فروپاشي اين كشور منجر مي‌شود؛ اين در حالي است كه اجراي اصلاحات، بدون شك مخالفت سران قبايل بزرگ را به دنبال خواهد داشت و دقيقا به همين دليل «محمد بن‌سلمان» وليعهد جوان كنوني اين كشور به شدت در تلاش است هر دو نسل را راضي نگه دارد.

اشاره: به جرئت می‌توان گفت که ایران و روسیه، بهترین دوران را در تاریخ روابط خود سپری می‌کنند. این اتفاق مهم، با شناخت دقیق اوضاع پیچیده و خطرناک غرب آسیا و با ارزیابی درست قدرت و نفوذ فزاینده ایران و نیز دوراندیشی استراتژیک رئیس‌جمهور «ولادیمیر پوتین» رخ‌ داده است. دو کشور، نه‌تنها در دوران درخشان روابط تجاری و صنعتی و نظامی هستند؛ بلکه با همکاری یکدیگر در حال جنگ با تروریسم در عراق و سوریه‌اند. مهدی سنایی، سفیر ایران در جمهوری فدراتیو روسیه، در این گفت‌وگو از ابعاد روابط تهران- مسکو می‌گوید.

مقدمه: دکتر عبدالرسول خلیلی، استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد پیش از این مطالب زیادی در نقد دموکراسی نوشته است. خلیلی که این روزها در حال تألیف جلد پنجم از مجموعه 6جلدی «نگاهی نو به دنیای غرب مدرن» است، زمینه‌ها، بنیادها، مصداق‌ها، دیدگاه‌ها و فرجام دنیا را در این کتاب با زیرعنوان «فرجام‌ها، استعداد فاشیستی و سندرم اقتدارطلبی، بن‌بست‌های دموکراسی و نوپوپولیسم سیاسی» به بحث گذاشته است. به همین بهانه با این استاد علوم سیاسی درباره دموکراسی در دنیای امروز گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:

اشاره: نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد نیمه‌شب شنبه به وقت تهران تشکیل جلسه داد. براساس دستورالعمل تنظیم‌شده، این نشست به درخواست ایالات‌متحده به شکلی اضطراری و در ارتباط با ناآرامی‌های داخلی روزهای اخیر در تهران و دیگر شهرهای ایران برگزار شد.در جریان این نشست نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل تلاش کرد تا با تکیه بر ناآرامی‌های اخیر و همچنین با تکرار اتهامات پیشین در ارتباط با فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و برنامه موشکی، پروژه ایران‌هراسی را احیا کرده و همگام با متحدان اروپایی زمینه را برای خروج از برجام فراهم کند. بااین‌حال، حال و هوای نشست و اظهارات نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده نشان از شکاف عمیق میان ایالات‌متحده و جامعه جهانی به‌خصوص متحدان اروپایی‌اش داشت. به باور بسیاری از اعضای شرکت‌کننده برگزاری چنین نشستی برای بررسی مسائلی که در ساختار حاکمیت داخلی کشورها باید حل و فصل شود بی معناست و به‌نوعی ناقض استقلال دولت‌ها قلمداد می‌شود. روزنامه «آسمان آبی» به بهانه این نشست با مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل و مرتضی مکی، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. مطهرنیا درخواست برگزاری نشست فوری از سوی آمریکا را در راستای هدف‌گذاری این کشور برای احیای پروژه ایران هراسی و فشار آوردن به جمهوری اسلامی ایران تحلیل کرد و مرتضی مکی نیز مخالفت کشورهای اروپایی، روسیه و چین را به نوعی پایان نظام دوقطبی و چندقطبی در عرصه بین‌الملل تعریف کرد.

مقدمه: داستان از یکی بود و یکی نبودی آغاز می‌شود که یکی بود و دیگری را وادار کرد که نباشد؛ داستان نارضایتی علیه تبعیض‌های خشونت‌بار که یکی به گمان آن‌که امنیتش تأمین می‌شود، از هر راهی بحران را دامن می‌زند و با این رفتار دنبال آن است که دیگران را از کالای اساسی محروم کند. ولی زمانی که کسی یا جریانی خود را برحق ‌بداند و بر کرسی قدرت تکیه بزند و ثروت، اطلاعات و قدرت را براساس منافع خود توزیع کند، چه پیامدهایی به دنبال خواهد داشت؟ آیا این امر می‌تواند به طغیان ندارها علیه داراها منجر شود؟ چگونه می‌توان این روند را اصلاح کرد، به‌گونه‌ای‌که با کمترین هزینه به اصلاحات اساسی و آشتی میان داراها و ندارها در همه زمینه‌ها بینجامد؟ این‌ها موضوعاتی هستند که در گفت‌وگو با دکتر ابوالفضل دلاوری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، در میان گذاشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مقدمه: در گفت‌وگویی یک‌ساعته با کاظم پالیزدار، دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی، جزئیات چندین پرونده فساد اقتصادی بررسی شد. از پرونده پرافت‌وخیز بابک زنجانی تا تلاش برای کنترل قاچاق در این گفت‌وگو مورد بررسی قرار گرفت. امیدبخش‌ترین بخش سخنان این مقام مسئول، نوید او برای حذف پدیده زندان‌خوابی بود. زندان‌خوابی پدیده‌ای است که بیشتر در حوزه قاچاق کالا رخ می‌دهد. افرادی که از نظر معیشتی وضعیت نابسامانی دارند، جرمی را بر عهده می‌گیرند که اصلا مرتکب آن نشده‌اند. زندان‌خواب‌ها کسانی هستند که به‌ازای دریافت پول، مسئولیت محموله قاچاق کالا را پذیرفته و دوسالی به زندان می‌روند. از آنجا که جریمه تعیین‌شده برای این جرم زیاد نیست، روزبه‌روز بر تعداد زندان‌خواب‌ها افزوده می‌شود اما این مقام مسئول در مصاحبه خود با «شرق» نوید داد که با تلاش ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، پس از انجام کار کارشناسی، پدیده زندان‌خوابی در ایران برچیده خواهد شد. او همچنین درباره وضعیت بابک زنجانی سخن گفت و از تلاش برخی وابستگان او برای تاخت‌زدن مجازات اعدام این مفسد اقتصادی که هنوز هم ابهامات و پیچیدگی‌های زیادی در شیوه‌های ارتکاب به فساد اقتصادی‌اش وجود دارد، به‌ازای برگرداندن پول‌های ایران خبر داد. البته پالیزدار تأکید کرد که مذاکراتی هم با مرتبطان بابک زنجانی انجام شده اما مدعیان هیچ پولی در جیب نداشته‌اند. مبارزه با فساد اقتصادی یکی از پیچیده‌ترین کارهایی است که دولت‌ها با آن مواجه هستند. به تعداد ایده‌های خلافکارانه‌ای که در ذهن هر فرد شکل می‌گیرد، راه برای فساد جدیدی باز می‌شود به همین دلیل پالیزدار در مصاحبه خود از بیان جزئیات بسیاری از پرونده‌های مبارزه با مفاسد اقتصادی خودداری می‌کند، اما تأکید کرد اگر نظام آموزشی به افراد بیاموزد که به مال دیگران دست‌درازی نکنند، قطعا دنیای سالم‌تری پیش‌رو خواهیم داشت. این مقام مسئول همچنین به گوشه‌‎هایی از تلاش‌های دولت برای اجرای طرح پیشگیری از مطالبات معوق بانکی اشاره کرد که با مقاومت‌هایی از سوی برخی افراد برای اجرا روبه‌روست. او گفت: اگر این مقاومت‌ها ادامه یابد، نام این افراد را منتشر خواهد کرد. مشروح گفت‌وگو با دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی در ادامه می‌آید.

اشاره: از اصلاح ساختار اقتصادی صحبت می‌شود اما هیچ مقامی جرات این کار را ندارد. مشکل از کجاست؟ هادی حق‌شناس، اقتصاددان و معاون سازمان بنادر و دریانوردی می‌گوید: «جریان‌های سیاسی در کشور مدام منتظر خطای یکدیگر هستند تا آن را در جامعه تبیین کنند و نقص یکدیگر را فریاد بزنند و از اصل تصمیمی که باید بگیرند غافل شده‌اند.» از نظر حق‌شناس، بی‌توجهی به حل مشکلات اقتصادی درنهایت در کف خیابان‌ها خودنمایی خواهد کرد. این اقتصاددان، گریزی هم به لایحه بودجه ۹۷ می‌زند و با انتقاد از آن می‌گوید: «لایحه بودجه سال ۹۷ بر‌اساس شاخص‌های موجود است، نه بر‌اساس شاخص‌های مطلوب.» او تجویز درمان را نزد متخصصان علم اقتصاد می‌داند و تصریح می‌کند: «تجویز درمان نزد اهل تخصص است. تجویز همان چیزی بوده که در برنامه‌های توسعه سوم تا پنجم قید شده و آن عبارت است از کوچک‌شدن دولت.» از نظر این اقتصاددان در عرصه سیاست اگر فضا مطلوب باشد آثار آن را در اقتصاد خواهیم دید. اگر عرصه سیاست به هر جهتی مطلوب نبود انتظار میوه مطلوب در اقتصاد را نباید داشت. اقتصاد، ثمره کنش و واکنش‌های بخش سیاسی است. میوه کنش و واکنش بخش سیاسی را در اقتصاد می‌توان چید. حق‌شناس در پایان سخنان خود به مقامات کشور هشدار می‌دهد که صدای مردم را تا زود است بشنوید. متن این گفت‌وگوی صریح را بخوانید.

اشاره: «تحرکات ضدبرجامی ترامپ چه سرنوشتی را برای توافق هسته‌ای رقم خواهد زد؟»، «ایران چه راهکارهایی را برای مقابله با آمریکا باید در دستور کار قرار بدهد»، «اروپا تا چه زمان و چه مقطعی حاضر به پشتیبانی از برجام خواهد بود؟»، «چالش ایران و عربستان ریشه در چه چیزی دارد و برون‌رفت از این حالت چه راهکارهایی را می‌طلبد؟» و... این سوال‌ها سرفصل گفت‌وگوی «وقایع‌اتفاقیه» با محمد صدر مشاور وزیر امورخارجه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. محمد صدر با بیان این مطلب که «باید این را در نظر داشت که ترامپ به‌لحاظ شخصیتی واقعا غیرقابل پیش‌بینی است و رفتار سیاسی این افراد تحت‌تاثیر شخصی‌شان به‌گونه‌ای است که تصمیم‌هایی عجیب و غریب می‌گیرند.» یادآور شد: «حتی خود متفکرین آمریکایی هم به این موضوع اغراق کرده‌اند که رفتار رییس‌‌جمهورشان قابل تحلیل نیست اما طبیعی است، فشارهایی را که تا امروز دونالد ترامپ برای برهم نزدن توافق تحمل کرده است، همچنان ادامه خواهد داشت و همین عامل موجب شده است تا آمریکا که روزگاری نه‌چندان دور متحد اروپا بود، منزوی شود.»

اشاره: فساد یکی از معضلات انکارناپذیر کشورهاست و بسیاری از کشورها نیز به مبارزه قاطعانه با فساد پرداخته‌اند. در این شرایط و با توجه به اینکه بارها اخبار اختلاس‌های میلیاردی، رانت‌ها و... را در ایران شنیده‌ایم و مسئولان هر بار مدتی پیگیر آنها بوده‌اند اما هر روز اوضاع وخیم‌تری را تجربه می‌کنیم که به گفته بسیاری از اقتصاددان‌ها تبدیل به فساد سیستماتیک شده است و به گفته محمدجعفر منتظری، دادستان‌کل کشور کسی که هشت سال مدیریت عالی کشور را عهده‌دار بوده است؛ به‌ویژه در چهار سال دوم مدیریتش، با کلکسیونی از قانون‌گریزی و عمل خلاف قانون اکنون از دفاع از حقوق مردم می‌گوید. این روزها فساد سیستماتیک در کشور تبدیل به واژه‌ای شده است که نه‌تنها اکثر فعالان عرصه اقتصادی از آن استفاده می‌کنند بلکه نقل زبان مردم نیز شده است. در این راستا احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» از راهکارهای مبارزه با فساد سخن گفت و اینکه جامعه چه نقشی در بازتولید یا عقیم‌سازی فساد بر عهده دارد که همواره به دلایل مختلف نتوانسته ایفا کند.

اشاره: پخش برنامه برجامی نقادانه در سالگرد توافق ایران با ۱+۵ از تلویزیون باعث شد تا رویکردهای صداوسیما در مسائل مختلف دوباره در مباحث و محافل سیاسی پررنگ شود. مرتضی مبلغ، معاون سیاسی وزیر کشور در دولت سید‌محمد خاتمی دراین‌زمینه بر این باور است که: « صداوسیما نه‌تنها شأن نظام را زیر سوال می‌برد، بلکه شأن همه را هم تخریب می‌کند. امروز یکی از دلایل مهمی که همه از ماهواره و شبکه‌های فارسی‌زبان استقبال می‌کنند، این است که عامه مردم بسیاری از اخبار صداوسیما را یک‌سویه می‌دانند و به‌همین‌دلیل، دلیلی نمی‌بینند که وقت‌شان را به تماشای صدا‌‌و‌سیما صرف کنند؛ که نتیجه چنین حالتی این می‌شود که خارجی‌ها افکار مردم را مدیریت کنند».

مقدمه: «درون جریانات سیاسی فکری جامعه اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا با بحران و خشکسالی گفتمانی و معنایی و معرفتی و زیبایی‌شناختی مواجه هستیم». این را محمدرضا تاجیک ۵۹ساله آن هم در روزهایی که اعتقاد دارد گفتمان اصلاح‌طلبی هنوز جامه قدیمی خود را بر تن دارد و عده‌ای از اصلاح‌طلبان هم بر‌اساس تصویری که از این جریان و حیات و ممات آن دارند آن را به قدرت گره زده‌اند، می‌گوید. استاد دانشگاهی که در سال‌های دولت اصلاحات، ریاست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری را برعهده داشته است، تاکید دارد که باید برای بقای اصلاح‌طلبی آینده آن را با تزریق نیروهای فکری باطراوت، شاداب و خلاق تضمین کنیم. متن گفت‌وگوی «وقایع‌اتفاقیه» با محمدرضا تاجیک، استاد دانشگاه را در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: تاثیر آموزه‌های دینی تقریبا در همه ابعاد زندگی اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی جامعه ایرانی مشهود است و برقراری این ارتباط، تعامل و کنترل نیز همواره به‌عهده روحانیون بوده است؛ به‌همین دلیل، نگاهی دقیق به قوت‌ها، ضعف‌ها و اهداف نهاد روحانیت ایران می‌تواند ضمن ارائه الگویی مناسب، جامعه را نیز در آینده از روحانیونی ‌آگاه‌تر و هماهنگ با مقتضیات زمان بهره‌مند کند. برای بررسی عملکرد روحانیت در شرایط امروز، با حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل‌میبدی، استاد حوزه و عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، گفت‌وگویی کرده‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید: