مقدمه: «طلاب و فضلای انقلابی نسبت به تحرکات مستقیم و غیرمستقیم دشمن در حوزه‌های علمیه نگران و حساس هستند و بر خود لازم می‌دانند ضمن حفظ هشیاری نسبت به اقدامات لازم برای خنثی‌سازی این حرکات مزورانه با فکر و اندیشه و برنامه‌ریزی حکمت‌آمیز و استفاده بهینه از نهادهای موجود حوزوی و تشکیل نهادهای منسجم و گروه‌های اندیشه‌ورز به شکل جدی راه مقابله با افکار و حرکات ضد انقلابی را شناسایی و گشودن عرصه‌های فکری طلاب را در حوزه دنبال کنند.» این جملات یکی از بندهای بیانیه پایانی همایش «حوزه انقلابی و رسالت‌های آن» است که روز 18 دی ماه در قم برگزار شد. در بخشی از بیانیه پایانی اجلاسیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در 18 آذرماه هم آمده است: «تحول در حوزه‌های علمیه به معنای آمادگی و توجه روزآمد به نیازهای جهان و برای حوزه پاسخگو از مباحث مهم امروز حوزه‌های علمیه است که همواره مورد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی و مراجع عظام تقلید، دامت برکاتهم بوده است از این‌رو لازم است حوزه‌های علمیه این مباحث پر اهمیت را تا حصول نتیجه دنبال نمایند.» آیت‌الله جعفر سبحانی از مراجع تقلید نیز در همین اجلاسیه بر ضرورت تقویت روحیه انقلابی در حوزه‌ها تأکید کرد. اهتمام نسبت به حوزه انقلابی معطوف به جایگاه این نهاد در جامعه اسلامی ایران است که در نهضت امام خمینی و مبارزات ضد ستمشاهی ایفاگر نقشی ممتاز و پیشتاز بود و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم یکی از ارکان مهم نظام نوپا بوده است. در همین خصوص گفت‌وگو کرده‌ایم با آیت الله ممدوحی و حجت الاسلام غرویان از مدرسین و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که در ادامه می‌آید.

مقدمه: انتخابات 96 دارای چه سویه‌های سیاسی خواهد بود؟ اصولگرایان و اصلاح‌طلبان برای پیروزی در کارزار پیش رو چه تدارکی دیده اند؟ درس‌های انتخابات 92 و 94 برای این دو جریان چه خواهد بود و این درس‌ها، چگونه بر کنش‌های انتخاباتی این دو جریان نمود خواهد یافت؟ اینها محور میزگرد «بررسی انتخابات سال آینده» است که با حضور دو شخصیت اصولگرا و اصلاح‌طلب در «ایران» برگزار شد. آذر منصوری، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی، معتقد است که رویکرد اصلاح‌طلبان، تداوم تجربه مثبت ائتلاف سال‌های 92 و 94 خواهد بود. اما عباس سلیمی نمین، فعال سیاسی و رسانه‌ای اصولگرا، اساساً نفس ائتلاف‌های اصلاح‌طلبانه را زیر سؤال می‌برد و آن را واجد نوعی فریب سیاسی می‌داند؛ فریبی که به گفته او اصلاح عملکردهای گذشته است بدون آنکه صراحتاً اعلام شود. وی معتقد است این امر، حتی اگر به پیروزی منتهی شود، موجب رشد جامعه نخواهد شد. اما آذر منصوری عقیده دارد این اصولگرایان هستند که صداقت ندارند و هنوز موضع خود در قبال پدیده‌ای به نام احمدی‌نژاد را مشخص نکرده‌اند. این میزگرد صریح و شفاف را می‌خوانید.

مقدمه: شاید نخستین باری که مردم چهره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در قاب تلویزیون مشاهده کردند همان روزی بود که ایشان در کنار امام ایستاده و حکم نخست‌وزیر دولت موقت را قرائت کردند. اما این آغاز حضورشان نبود بلکه ایشان از سال‌ها قبل یار و همراه امام بودند و در شروع حرکتی که منجر به تشکیل حکومت اسلامی شد سابقه‌ای طولانی داشتند. هرچند بررسی ابعاد شخصیتی ایشان می‌تواند موضوع ده‌ها و صدها تحقیق و مقاله باشد اما یکی از این وجوه که بی‌تردید در تاریخ کشورمان بسیار تأثیر‌گذار و مانا خواهد بود نقش ایشان در نظام قانونگذاری ایران پس از انقلاب اسلامی است. از همین رو و برای آشنایی بیشتر با نقش ایشان در فرایند قانونگذاری، گروه حقوقی روزنامه ایران میزگردی با حضور حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا عباسی فرد رئیس کمیسیون حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، حجت‌الاسلام دکتر غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز و دکتر محمود علیزاده طباطبایی حقوقدان و استاد دانشگاه برگزار کرد که از نظرتان می‌گذرد:

مقدمه: داريوش شايگان خود را فيلسوف نمي‌داند و تاكيد مي‌كند كه متفكري آزاد است، با وجود اين در زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي، ايتاليايي و اسپانيولي به عنوان فيلسوف و رمان نويس برجسته معاصر ايراني شناخته مي‌شود، متفكري كه در ٨١ سالگي همچنان سخت كار مي‌كند و كتاب مي‌نويسد، اگرچه به تعبير خودش فيلش ياد هندوستان كرده و به ياد جواني درباره نويسندگان و متفكران معاصر فرانسوي مي‌نويسد مثل كتاب جنون هوشياري كه درباره انديشه و آثار شارل بودلر، شاعر و نويسنده فرانسوي است. او در پنج اقليم حضور درباره پنج شاعر ايراني يعني فردوسي، خيام، مولوي، سعدي و حافظ نوشته است و كتاب ديگرش در جست‌وجوي فضاهاي گمشده نيز مجموعه‌اي از مقالات است كه اينجا و آنجا پيش‌تر منتشر شده بود. شايگان چند سالي هست كه ديگر كتاب‌هايي از جنس آسيا در برابر غرب و افسون‌زدگي جديد نمي‌نويسد و در مباني و مبادي همچنان در مدار اين آثار مي‌انديشد و فكر مي‌كند. او كه در سال‌هاي ٢٠١١ و ٢٠١٢ به ترتيب مدال ورمي و جايزه بزرگ آكادمي را از فرانسويان گرفته بود، به تازگي به عالي‌ترين جايزه‌اي كه فرانسوي‌ها مي‌دهند، نايل شده است: نشان لژيون دونور كه ابتكار ناپلئون بناپارت است و چنان كه خود شايگان مي‌گويد اگرچه در قديم به خيلي از رجال ايراني اهدا شده، اما در دوره معاصر به سه نفر اهدا شده است: حامد فولادوند، ژاله آموزگار و او. گفت‌وگوي مفصل پيش رو كه با هماهنگي و همراهي علي دهباشي، سردبير بخارا ممكن شد، با بحث از مركز ايراني مطالعه فرهنگ‌ها به عنوان يكي از نهادهايي كه شايگان در تاسيسش نقش داشته، آغاز شد، اما به سرعت به سيري در آثار و انديشه‌هاي او و بررسي ديدگاه‌هايش درباره روشنفكران ايراني و قوت و ضعف نظرگاه‌هاي‌شان بدل شد:

مقدمه: بسياري از حجاجي که در سال 94 به سوي منا در حرکت بودند شايد هيچگاه تصور نمي‌کردند اين آخرين حرکت آنها به سوي منا است و دقايقي ديگر در فضايي پر ازدحام و بدون کمک جان خواهند داد. 7000 نفر به دليل بي کفايتي و بي‌تدبيري مسوولان عربستان و در حالي که تشنه بودند جان خود را از دست دادند اما عربستان در طول اين يک سال نه تنها خود را مقصر ندانست بلکه حاضر به عذرخواهي از خانواده قربانيان هم نشد. شفقنا در ميزگردي با حضور حجت‌الاسلام و‌المسلمين مظلومي، معاون فرهنگي بعثه مقام معظم رهبري، دکتر احمد موثقي، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران و حجت‌الاسلام والمسلمين احمد مازني، عضو کميسيون فرهنگي مجلس به رفتار يکسال گذشته عربستان سعودي و رويکرد سياسي اين کشور به حج و حادثه منا پرداخت. بخشي از اين ميزگرد را در ادامه مي‌خوانيد.

اشاره: گفت‌وگو دکتر روح الامین سعیدی سیاست خارجی ما در دولت یازدهم، فراز و نشیب‌های بسیاری به خود دیده است و اتفاقاتی که در آن رخ داد، پیش از این در عرصه سیاست خارجی ما، دیده نشده بود. همین موضوع تحلیل‌های متفاوتی را از رویکرد سیاست خارجی دولت در این سه سال ارائه داد. در همین راستا به سراغ دو تن از اساتید برجسته این حوزه رفتیم تا سیاست خارجی دولت یازدهم را از منظری عالمانه و آگاهانه به نقد بنشینیم. دکتر ناصر هادیان و دکتر ابراهیم متقی هر دو عضو هیات علمی دانشگاه تهران هستند و در تحلیل سیاست خارجی دولت روحانی نگاه متفاوتی نسبت به دیگری دارند.

اشاره: حضور مردم در انتخابات روز گذشته با پيش‌بيني‌هاي اوليه متفاوت بود. راي دادن بخش قابل‌توجهي از راي‌دهندگان به فهرست كامل دو ليست اصلي تهران و پيامدهاي آراي مردم مهم‌ترين مواردي است كه فعالان سياسي به دنبال تحليل آن هستند. روز گذشته عباس عبدي و صادق زيباكلام دو تحليلگر سياسي اصلاح‌طلب به هفت سوال روزنامه اعتماد درباره رخداد هفتم اسفند پاسخ داده‌اند. نقطه مشترك سخنان اين دو پر شدن شكافي است كه طي سال‌هاي گذشته در ميان تحول‌خواهان و منتقدان با بخش‌هايي از حاكميت ايجاد شده است.

اشاره: خون سه جوان آزادیخواه ایرانی است که نام دانشجو را در شانزدهم آذرماه هر سال در خاطره ها زنده نگاه می‌دارد. امروز روزی است که به نام «عدالتخواهی» و «آزادی طلبی» گره خورده. روز دانشجو که می شود, دانشگاهیان هر کدام به دنبال آرمان‌های خود مطالباتی را مطرح می‌کنند. برخی حرف هایشان از جنس علم و پژوهش است و عده‌ای دیگر دغدغه‌ای از جنس سیاست دارند. این موضوع نه فقط در این سال‌ها بلکه در دهه‌های قبل هم در میان دانشگاهیان مطرح بوده است. بسیاری از فعالان سیاسی بر این باورند اگر دوره ریاست جمهوری دولت نهم و دهم دوره افول تشکل‌های سیاسی باشد دوران اوج پویایی سیاسی در دانشگاه‌ها مربوط به دوره اصلاحات است؛ دوره‌ای که جنبش دانشجویی شکوفاتر از گذشته عمل کرد و بروز و ظهوری عیان‌تر یافت. در دوران اصلاحات هر چند وقت یکبار نگاه‌های مردم به دو جریان فکری حاکم بر دانشگاه جلب می‌شد، با این همه دولت های نهم و دهم آمد و خط بطلانی بر فعالیت دانشجویی کشید. دانشجویان 8سال پرفراز و نشیب را در دولت سابق پشت سر گذاشتند برای همین درانتخابات یازدهم مطالبات مختلف‌شان را از رئیس دولت خواستار شدند. موضوعی که حسن روحانی شنید و به آن پاسخ داد. دو طیف اصلاح‌طلب و اصولگرا در روز دانشجو با یک صندلی فاصله روبه‌روی هم نشستند تا مطالباتشان را از دانشگاه هر یک به زبانی روی میز رسانه‌ای ما بریزند... «دولت نهم و دهم فضای بسته را به دانشگاه آورد و هنوز که هنوز است تبعات فعالیت این دولت در دانشگاه ماندگار شده است.» اینها حرف‌های حسین نقاشی دانش آموخته حقوق عمومی از دانشگاه تهران است؛ جوانی که به نمایندگی از تشکل بزرگ انجمن اسلامی پشت صندلی مناظره دانشجویی روزنامه ایران نشسته است، صندلی مقابل او متعلق به حسین شاهمرادی فعال سیاسی و دبیر سابق جامعه اسلامی دانشجویان است. او که کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه است حرف اصلی‌اش مهندسی فرهنگی در دانشگاه‌هاست... شاهمرادی مدام در طول مناظره تأکید می‌کند تا زمانی که دانشگاه‌های کشور الگو و سند راه مشخصی نداشته باشند، نمی‌توانند در پیشبرد انقلاب اسلامی موفق عمل کنند. جنس حرف هایشان اگر چه یکی نیست، اما دغدغه‌هایشان یکی است. آزادی بیان در دانشگاه، پرهیز از تنش زایی در دانشگاه‌ها، مبارزه با فساد علمی و پویایی سیاسی در دانشگاه جزو همان مخرج مشترک‌های حرف‌های نقاشی و شاهمرادی در یک مناظره 2 ساعته بود.

مقدمه: بيش از شش دهه از روز دانشجو مي‌گذرد، عمر جنبش دانشجويي البته بيش از اينهاست و به طول عمر نهاد مدرن آموزش عالي در ايران است. در اين چند دهه دانشجو و دانشگاه فراز و نشيب‌هاي گوناگوني را از سرگذرانده و دچار تغييرات و تحولات گسترده‌اي شده است. دغدغه‌ها و آرمان‌هاي دانشجويان اما همچنان به قوت خود باقي است، اگرچه شيوه بيان و نحوه عملياتي شدن آنها از سوي دانشجويان با تحولات جدي مواجه شده است. در سالروز جنبش دانشجويي كوشيديم به اين تحولات بپردازيم. عباس عبدي و مقصود فراستخواه هر دو از دانشجويان سابقي هستند كه در رهگذر عمر هيچ‌گاه مسائل دانشجو و دانشگاه را از نظر دور نداشته‌اند. آنها حتي در آثاري تحقيقي و با نگاهي انتقادي به بازخواني جنبش دانشجويي پيش از انقلاب پرداخته‌اند. در يكي از همين روزهاي باراني اخير در روزنامه اعتماد ميزبان اين دو پژوهشگر اجتماعي بوديم و از هر كدام خواستيم ديدگاه‌شان را نسبت به جنبش دانشجويي و تحولات آن بيان كنند. عباس عبدي در اين ميزگرد همچنان با نگاه رايج جنبش دانشجويي را عارضه‌اي ناشي از خلأهاي موجود در جامعه تلقي مي‌كند، در حالي كه مقصود فراستخواه براي اين جنبش اصالت قايل است و معتقد است كه حيات دانشجويي را مي‌توان در تداوم گسترش عقلانيت انتقادي در ايران بازخواني كرد:

اشاره: درفاصله كمتر از چهار ماه مانده تا انتخابات مجلس دهم اصلاح‌طلبان كم‌كم بايد استراتژي عملياتي خود را در قبال انتخابات پيش‌رو يك كاسه كنند. از آنجايي كه راهبرد‌ها در بستن ليست اصلاحات توجه ويژه‌اي را مي‌طلبد شايد پاسخ اين سوال خالي از لطف نباشد كه بستن ليست اصلاحات بايد بر چه اساس و مبنايي باشد؟ چهره‌ها و شخصيت‌هاي شناخته شده اصلاحات يا افراد لايه‌هاي دوم و سوم اصلاح‌طلب بايد در ليست قرار بگيرند؟ كانديداي اصلاح‌طلب بايد چه شاخصه‌ها و ويژگي‌هايي داشته باشد؟ از آنجايي كه ليست اصلاحات مي‌تواند تغييري اساسي در پرونده قانونگذاري كشور در چهار سال آينده باشد، اصلاح‌طلبان بايد در مجلس دهم بر چه حوزه‌اي بيش از ديگر حوزه‌هاي كشور اصلاح انجام دهند؟ در اين راستا نظر هشت فعال سياسي اصلاح‌طلب را جويا شديم. هشت فعال سياسي اصلاح‌طلب كه هر كدام زير پرچم يكي از احزاب و در نتيجه يكي از طيف‌هاي اصلاح‌طلبي به بازيگري سياسي در اين سال‌ها پرداخته‌اند.

مقدمه: گروه اقتصادي - اقتصاد ايران دو سال است در هوايي تازه نفس مي‌كشد. تب و لرزهايش در چند سال اخير آن قدر شديد بوده است كه سبب شود بدن فرتوتش بيمارتر از قبل شود. شيركوند، كارشناس اقتصاد و معاون وزير اقتصاد در دولت اصلاحات، هادي حق‌شناس، كارشناس اقتصادي و نماينده پيشين مجلس و مهدي پازوكي، تحليلگر اقتصادي و استاد دانشگاه در روزنامه اعتماد گرد هم آمدند تا عملكرد دولت يازدهم را از منظر اقتصادي مورد بررسي قرار دهند. هر چند گفت‌وگو با سوالاتي درباره عملكرد اقتصادي دولت يازدهم آغاز شد اما ميهمانان نقبي به آنچه در دولت دهم گذشت، زدند و توضيح مي‌دادند كه شرايط دولت يازدهم در ابتدا شرايطي عادي نبود و بايد بررسي كرد كه بر ايران و اقتصادش در دوران دولت نهم و دهم چه گذشته است. منتقدان اين‌بار از يك‌سو دولت را تحت فشار قرار مي‌دهند كه بايد قانون را اجرا كند و دهك‌هايي را از فهرست يارانه بگيران حذف كند و از سوي ديگر انتقاد از حذف را در دستور كار قرار مي‌دهند. جمع اين دو، شرايطي عجيب را پيش روي دولت قرار مي‌دهد. همان شرايطي كه زنگنه از آن در برنامه مستقيم تلويزيوني گله كرد و گفت: چرا صدا وسيما در حذف يارانه‌ها با ما همكاري نكرد. از ميان حاضران در ميزگرد برخي اعتقاد داشتند كه دولت در حوزه‌هايي جز اقتصاد موفق‌تر عمل كرده است اما در مقابل برخي ديگر چنين تحليل مي‌كردند كه اتفاقا چون اقتصاد كار روز و دقيقه نيست، نمي‌توان عملكرد دولت را شكست خورده دانست. مي‌گفتند همانطور كه تاثير اقدامات نادرست پنج سال پيش حالا آشكار شده است، تاثير اقدامات درست امروز نيز سال‌هاي بعد آشكار خواهد شد. مشروح ميزگرد «اعتماد» با حضور آقايان شيركوند، حق‌شناس و پازوكي در پي مي‌آيد:

اشاره: گروه احزاب| اصلاح‌طلبان كم كم وارد تعيين مصاديق كانديداتوري براي انتخابات اسفندماه مجلس شوراي اسلامي مي‌شوند. آنها در عين برطرف كردن موانع درون جرياني بايد به فكر مشكلات و موانعي باشند كه هيچ اطلاعي از شدت و ضعف و گستره آن ندارند. به نظر مي‌رسد اين‌بار اصلاح‌طلبان به جاي مقابله با موانع، پرش از روي آن را به عنوان راهبرد انتخاباتي خود در پيش گرفته‌اند و نمي‌خواهند به بهانه رد صلاحيت گسترده ميدان مسابقه را خالي كنند و پيش از سوت آغاز بازي شاهد پايكوبي رقيب باشند. اين مهم از تجربه گرانبهاي انتخابات رياست‌جمهوري گذشته به دست آمده، آنجا كه پس از رد صلاحيت بهت‌آور آيت‌الله هاشمي خيلي زودتر از تصور رقيب، دوباره آرايش سياسي خود را بازيابي كردند و با اجماع ميان عارف و روحاني در نهايت حمايت از روحاني را در دستور قرار دادند و پس از ١٢ سال از آخرين پيروزي در انتخابات رياست‌جمهوري بار ديگر كانديداي مورد حمايت خود را در پاستور ديدند. اين استراتژي از همان ماه‌هاي اول پس از انتخابات رياست‌جمهوري براي انتخابات مجلس نيز در دستور كار قرار گرفت و جمع‌بندي بزرگان اصلاحات اين شد كه در هر ميدان فراهم آمده از سوي نهادهاي نظارتي بايد بازي كرد. با تشكيل شوراي راهبردي انتخابات امر انتخاب كانديداهاي هر حوزه انتخابيه به اصلاح‌طلبان همان حوزه واگذار شد و بنا بر اين قرار گرفت كه در مركز تنها به اختلافات احتمالي رسيدگي كنند. با اين كار چهره‌هاي اصلي در مركز فراغت يافتند تا بدون دغدغه نسبت به چگونگي تعيين كانديداهاي شهرستان ضمن تعيين استراتژي كلي ليست تهران را نيز با قدرت بيشتري ببندند تا مشكلات و تبعات انتخابات شوراي شهر تكرار نشود. از سوي ديگر آنها اين‌بار تصميم گرفتند تا تنها به ثبت‌نام چهره‌هاي مشهور و راي‌آور بسنده نكنند و «نهضت ثبت‌نام حداكثري» را در پيش گيرند. در اين فرآيند تمام اصلاح‌طلباني كه خود را واجد شرايط نمايندگي مردم مي‌دانند در انتخابات ثبت‌نام مي‌كنند تا پس از اعلام نتيجه بررسي‌هاي شوراي نگهبان هر چقدر هم از نيروهاي اين جريان رد صلاحيت شدند باز هم امكان رقابت وجود داشته باشد. با اين وجود كماكان بخش مهمي از دغدغه‌هاي اصلاح‌طلبان چگونگي بررسي صلاحيت‌هاست. آنها مي‌خواهند با چهره‌هاي شناخته شده خود به ميان مردم بروند و با اطمينان راي‌دهندگان در مجلس حضور يابند. خبرها از جلسات بزرگان اصلاح‌طلب حاكي از آن است كه به زودي شورايي تحت عنوان شوراي عالي انتخابات با حضور نمايندگاني از تمامي شاخه‌هاي اين جريان تشكيل مي‌شود تا آنها علاوه بر بستن ليست تهران، ارتباط ارگانيك خود را با حوزه‌هاي انتخابيه برقرار و در نهايت كانديداهاي شهرستاني را نيز تاييد كنند. اين شايد يكي از مهم‌ترين گام‌هايي باشد كه در راه انتخاب مصاديق كانديداتوري به كمك اصلاح‌طلبان بيايد. اصلاح‌طلبان هدف و اولويت اصلي خود را بر كسب اكثريت كرسي‌هاي مجلس استوار كرده‌اند تا بتوانند پس از سه دوره دوري از مجلس اين‌بار با حضور حداكثري در پارلمان اهداف اصلاح‌طلبانه خود را در خانه ملت دنبال كنند. اين در حالي است كه رقيب اصولگرا همچنان در‌خصوص محوريت اجماع و مكانيزم ورود به انتخابات به جمع‌بندي نرسيده و بعيد به نظر مي‌رسد اين جريان موفق به حضور يكپارچه در انتخابات شود. روزنامه اعتماد در نظر خواهي از ٤٠ چهره سياسي اصلاح‌طلب سه پرسش اساسي را با آنها مطرح كرد تا مخاطبان اين جريان به‌خوبي با دغدغه‌ها و اهداف چهره‌هاي اصلاح‌طلب آشنا شوند.