بررسی ابعاد نقشه سعودی - آمریکایی در رقه

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1396/08/15 ـ شماره 11013 ـ صفحه 11)

اهداف آمریکا در رقه

زمانی که در نوامبر 2016(آبان 94) آمریکا برای ورود کردهای سوریه به شهر رقه اعلام آمادگی کرد کاملا مشخص بود که این کشور به دنبال اهداف کلان‌تری در سوریه و به ویژه رقه است. مهمترین اهداف آمریکا از شرکت در عملیات بازپس گیری رقه به این صورت است:

شهر کرکوک در عراق اخیرا به عنوان مهمترین نقطه بحران پسا داعش تبدیل شده است. در واقع اصرار مسعود بارزانی برای تسلط بر شهر کرکوک و حساسیت بغداد نسبت به این مسئله سبب شد کارشناسان کرکوک را به عنوان نقطه شروع یک بحران امنیتی جدید در عراق در دوران پسا داعش معرفی کنند. اما همکاری نیروهای اتحادیه میهنی و عدم مقاومت پیشمرگه‌ها در کرکوک در برابر ارتش عراق باعث شد که این بحران در مرحله اولیه خاموش شود. مهمترین مولفه در این مورد این بود که آمریکا از کردهای عراق برای تسلط بر شهر کرکوک حمایت نکرد. بنابراین بحران به سرعت فروکش کرد. اکنون شهر رقه می‌تواند به عنوان یک کرکوک دیگر مطرح شود. به نظر می‌رسد آمریکا این هدف را در سوریه دنبال می‌کند، چرا که ورود آمریکا به همراه کردها به شهر کرکوک این گمانه را تقویت کرده است. به ویژه آنکه گروه‌های کردی اعلام کرده‌اند که این شهر را به دولت مرکزی تحویل نخواهند داد. در واقع اکنون که داعش در سوریه به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود آمریکا به دنبال آن است تا ابزار فشاری برای چانه زنی با دمشق به نام «رقه»، در اختیار داشته باشد.

خودمختاری کردهای سوریه و تجزیه این کشور

کردهای سوریه با حمایت‌های آمریکا پس از شروع تحولات سوریه در سال 90، طرح‌های خود برای خودمختاری در شمال سوریه را اجرا کردند. در همین راستا کردهای سوریه سال گذشته از نخستین قانون اساسی خود پرده برداشتند.

به گزارش خبرگزاری فارس در این قانون، شهر «قامشلی» (شمال شرق سوریه) به عنوان پایتخت کردستان سوریه تعیین شده است. در ماده 5 قانون اساسی آمده است که پرچم ویژه این فدرالی تعیین شده و در کنار پرچم سوریه فدرال به اهتزاز در خواهد آمد. همچنین در این پرچم، آرم ویژه فدرال کردستان وجود دارد و اقلیم فدرالی نیز بر مبنای نظام ریاستی مشترک خواهد بود.

این مسئله باعث شد تا کردها به تدریج به دنبال افزایش سرزمین‌های تحت کنترل خود بر بیایند. در پایان جنگ عین‌العرب، مساحت تحت کنترل کردها حدود 12 هزار کیلومترمربع بود. این مساحت هم‌زمان با اعلام تشکیل نیروهای دموکراتیک سوریه به رقم 15 هزار کیلومتر مربع رسید، اما در مارس 2016 این رقم به نزدیک 38 هزار کیلومتر مربع و پیش از عملیات رقه به 43 هزار کیلومتر مربع رسیده است که حدود 23 درصد از اراضی سوریه را شامل می‌شود. یک منبع فرماندهی در نیروهای دموکراتیک سوریه به روزنامه الاخبار اعلام کردند که حجم تسلط فعلی نیروهای کرد به حدود 30درصد از اراضی سوریه رسیده است.

خودمختاری کردهای سوریه به نظر می‌رسد در راستای طرح کلان آمریکا برای سوریه باشد. مهم‌ترین منفعت آمریکا و رژیم صهیونیستی از خودمختاری یا استقلال کردها، ایجاد منطقه نفوذ جدیدی در درون محور مقاومت است.

"عوفرا بنجیو"(رئیس مطالعات کُردی دانشگاه تل‌آویو) در این باره می‌گوید: شکل‌گیری کشور مستقل کردستان، باعث تضعیف کشورهای متعددی که با اسرائیل دشمنی تاریخی دارند مثل عراق، سوریه و ایران می‌شود. به اعتقاد وی، کردستانی که در دل کشورهای مقاومت تشکیل شود، می‌تواند همانند خنجری در قلب ملت‌های منطقه حامی «محور ممانعت» باشد. ایجاد کشور مستقل کردی که مورد حمایت اسرائیل باشد، می‌تواند معادلات منطقه را تغییر دهد. از نظر بنجیو، استقلال کردستان می‌تواند در درگیری نفوذ تاریخی موجود میان «ترکیه سنی» با «ایران شیعی»، تاثیر مستقیم بگذارد و این مساله به سود اسرائیل است.

منافعی که آمریکا و رژیم صهیونیستی در طرح تجزیه سوریه برای خود طراحی کرده‌اند، مهم‌ترین آن، فراهم شدن طرح تجزیه در سایر کشورهای منطقه است. طرح تجزیه سوریه که براساس تشکیل 5 منطقه در دستور کار آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار دارد، در جهت تقسیم این کشور براساس قومیت و اقلیت‌های دینی است و طبق آن منطقه اول سنی‌ها در مرکز، علوی‌ها در غرب، کردها در شمال، دروزی‌ها در جنوب و ترکمن‌ها در شمال غرب است. در همین زمینه می‌توان ادعا کرد که عملیات‌هایی که اخیراً در شمال سوریه و تسط نیروهای دموکراتیک کرد با همراهی آمریکا صورت می‌گیرد، به نوعی همراهی آمریکا برای تجزیه سوریه براساس منطقه مستقل کردی است.

اهداف عربستان در رقه

عربستان پس از شکست در طرح‌های مختلف منطقه‌ای خود اکنون به دنبال آن است تا به نوعی از راه‌های دیگر به مسائل مهم منطقه ورود پیدا کند و از این طریق بتواند با دشمنان و رقبای خود مقابله کند. رقه به نظر می‌رسد عرصه جدید بازیگری عربستان باشد. در همین ارتباط پس از اعلام آزادسازی کامل شهر رقه، «برت مک‌گورک» نماینده آمریکا در ائتلاف به اصطلاح ضدداعش، به همراه «ثامرالسبهان» وزیر مشاور در امور خاورمیانه عربستان وارد شهر رقه شدند. «هدر ناوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته است: «ما می‌خواهیم آب و برق و دیگر نیازهای شهر رقه را تامین و بازسازی کنیم...» آمریکا و هم‌پیمانان آن برای اقدامات آینده، آمادگی دارند. این مسئله سبب نگرانی‌هایی درباره اهداف آمریکا در رقه شده است. حضور ثامرالسبهان، وزیر جنجالی سعودی در شهرک عین‌العرب سوریه در حومه الرقه، اولین ظهور علنی یک مقام سعودی در منطقه تحت سیطره گروه‌های مسلح کُردی در سوریه قلمداد می‌شود. آل‌سعود به دنبال آن است تا با اعزام نماینده خود به رقه پیام‌هایی را برای بازیگران موثر در بحران سوریه ارسال کند. عربستان از طریق اعزام این وزیر خود به رقه می‌خواهد چند پیام به طرف‌های مختلف از جمله ترکیه و ایران ارسال کند.

دلایل و انگیزه‌های سفر السبهان و پیام‌هایی که سعودی می‌خواهد از این طریق برای ایران، ترکیه و دولت سوریه ارسال کندرا می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

- ارسال پیام‌هایی به ترکیه و ایران در خصوص اینکه سعودی از کردها و گروه‌های سوریه دمکراتیک که بر رقه مسلط شده‌اند و از حمایت نظامی زمینی و هوایی آمریکا برخوردارند، حمایت می‌کند.

- ایجاد پل‌های ارتباطی با قبایل سنی‌مذهب در منطقه رقه و اطراف آن. نشست السبهان با اعضای موسوم به شورای محلی و سران عشایر و همچنین احمد الجربا رئیس سابق موسوم به ائتلاف ملی سوری(که وی چندین گروه از عشایر سنی‌مذهب را برای جنگ در کنار نیروهای دمکراتیک سوریه به توصیه آمریکا جمع کرده و فرماندهی آنها را برعهده دارد) این موضوع را تفسیر می‌کند.

-تلاش برای ایفای نقش جدید عربستان در سوریه جدید تحت پوشش مشارکت در عملیات بازسازی و به‌کارگیری کارت کردها به عنوان قوی‌ترین کارت درحال حاضر برای مقابله با ترکیه و ایران در پی فروپاشی معارضان سوری در سطح نظامی و سیاسی.

به نظر می‌رسد در مرحله پساداعش، شهر رقه می‌تواند به عنوان نقطه بحران جدید در سوریه تبدیل شود. آمریکا سعی دارد از این طریق طرح تجزیه سوریه را بار دیگر و با پوششی جدید کلید بزند و عربستان نیز به دنبال رقابت با ایران از طریق حضور در سوریه است. این مسائل باعث خواهد شد تا پس از پایان داعش در سوریه، رقه به عنوان آغازگر بحران امنیتی جدیدی در سوریه مطرح شود.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=153130

ش.د9604116