مقدمه: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که کشور در دوران هشت‌ساله دولت نهم و دهم با آن مواجه بود و تبعات آن هنوز هم باقی است، وجود تلاطم و نبود ثبات در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، سیاست خارجی و... بود. بر همین اساس، در حالی که رسیدن به آرامش و ثبات در همه بخش‌ها در حال حاضر، باید یکی از اصلی‌ترین اهداف موردنظر اصلاح‌طلبان باشد، اخیرا برخی رسانه‌ها و طیف‌های تندروی اصلاح‌طلب، بحث عبور از روحانی را به تبع تغییر رویکرد محسوس او در دولت دوازدهم مطرح کرده‌اند. گرچه برخی از اصلاح‌طلبان بر این اعتقاد هستند که اصلاحات یک گفتمان است و در این گفتمان، مباحث و ایده‌های مختلفی مطرح می‌شود که به معنای انشقاق نیست. برای بررسی این موضوع با علی‌محمد غریبانی، رئیس سابق شورای هماهنگی جبهه اصلاحات، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری نتیجه ائتلاف تاکتیکی اصلاح‌طلبان، کارگزاران و اعتدال و توسعه و برخی اصول‌گرایان معتدل بود. بعد از تغییر رویکرد محسوس دولت دوازدهم به نظر می‌رسد که این روزها در رسانه‌ها و برخی طیف‌های تندرو اصلاح‌طلب بحث عبور از روحانی مطرح شده است. این وضعیت و تلاش برای جذب آرا تداعی‌کننده عبور جنبش دانشجویی از رئیس دولت اصلاحات در سال ۸۴ بود و نهایتا به انشقاق در روند اصلاحات منجر شد. در این رابطه نظر آذرمنصوری، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، را جویا شدیم و با او درباره چگونگی اراده اصلاح‌طلبان برای تثبیت وضعیت موجود یا انقطاع از روحانی به گفت‌وگو نشستیم. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.

مقدمه: آیا بدنه اصلاح‌طلبی برای کادر‌سازی و گریز از خلأ جایگزینی نیروهای خود، چاره‌ای اندیشیده است؟ این اصلی‌ترین محوری است که حول آن با هادی خانیکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران، به گفت‌وگو نشسته‌ایم و با او درباره امکان‌های انتقال تجربه اصلاحات، با تأکید بر این‌که باید در چه بستری و چگونه انجام شود، سخن گفته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:

مقدمه: مسکو پس از فروپاشی شوروی، در صحنه بین‌الملل به‌عنوان بازیگری منفعل شناخته می‌شد. بوریس یلتسین، رئیس‌جمهوری وقت روسیه، اغلب زمین‌های بازی سیاسی در تقابل با غرب را واگذار کرد و نزدیک به یک‌دهه سیاست سکوت و انفعال را در پیش گرفت. با ظهور ولادیمیر پوتین در صحنه سیاسی روسیه، مسکو شاهد چرخش در سیاست‌های خود بود. پوتین از آغاز قرن بیست‌ویکم به بازیگر فعال صحنه بین‌الملل تبدیل شد تا جایی که در سال اخیر، روسیه رهبری جریانات اصلی در تقابل با گروه‌های افراطی در خاورمیانه را در دست گرفت. روزنامه «آسمان آبی» درباره نقش روسیه در جامعه جهانی در سال‌های اخیر با احسان تقوایی‌نیا، کارشناس مسائل روسیه، گفت‌وگو کرده است. تقوایی‌نیا درباره استراتژی‌های جدید روسیه معتقد است مسکو همزمان سیاست ‌داخلی و سیاست خارجی را در نظر گرفته و با توجه به منافع ملی تلاش می‌کند با اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده رقابت کند.

مقدمه: در طول تحولات سال 2017 می‌توان گفت که تقابل و رقابت عربستان با ایران مهم ترین این حوادث را در این منطقه شکل داده به گونه ای که حتی می‌توان ادعا داشت تمامی‌تحولات و اتفاقات در سایه این تقابل در حال شکل گیری و وقوع بوده است؛ اما این سطح از تقابل در طی سال میلادی جاری به قدری جدی بود که برخی از کارشناسان ادعای احتمال جنگ و تقابل نظامی‌مستقیم را به جای پیگیری پروسه جنگ نیابتی در 2018 مطرح کرده اند؛ این مساله چقدر می‌تواند جدی باشد و جای نگرانی داشته باشد؟ دیپلماسی ایرانی در خصوص تحلیل رقابت و تقابل مناسبات ایران – عربستان در طول سال 2107 و نیز ارزیابی آن برای سال آتی میلادی و میزان تاثیر آن بر تحولات منطقه گفت و گویی را با اصغر زارعی کارشناس مسائل خاورمیانه ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: مایک پنس، معاون اول ریاست جمهوری ایالات متحده پنج شنبه هفته گذشته 21 دسامبر در سفری به افغانستان با اشرف غنی، رئیس جمهوری و عبدالله عبدالله، رئیس اجرائی حکومت وحدت ملی افغانستان و همچنین سربازان آمریکایی در این کشور دیدار کرد؛ نکته هم در این سفر تاکید بر نقش مخرب پاکستان در تحولات غرب آسیا بود و در این میان پنس به نمایندگی دولت ترامپ به همکاری دهلی نو برای پیش برد راهبرد 22 آگوست ترامپ در خصوص افغانستان دل بسته است. تاکنون سال 2017، برای دولت وحدت ملی سالی سخت بوده و شبه نظامیان طالبان موفق به کنترل مناطق زیادی شده اند. بازرس ویژه آمریکا در بازسازی افغانستان (سیگار) در گزارش اخیر خود میزان کنترل دولت وحدت ملی بر سرزمین‌های افغانستان را پایین ترین سطح کنترل در سال‌های اخیر بیش از 40 درصد برآورد کرد. افزایش درگیری‌ها، محدودیت‌های شدیدی را برای نیروهای امنیتی افغان ایجاد کرده که در افزایش تعداد حملات طالبان در کابل، کاملا مشهود است. 31 اکتبر 2017 یک انفجار انتحاری در فاصله چند صد متری سفارت‌های انگلیس و آمریکا در کابل و یا انفجار 31 ماه می کابل نیز که شدیدترین حمله انتحاری طی سال‌های اخیر بود باعث کشته شدن بیش از 150 نفر در نزدیکی سفارت آلمان شد. در سایه همین وقایع احتمالا سال 2018 برای افغانستان یکی از پرچالش ترین سال‌ها خواهد بود؛ از همین رو دیپلماسی ایرانی برای تحلیل اهداف سفر پنس به افغانستان، تحلیل نقش هند و پاکستان در تحولات افغانستان و نیز بررسی و ارزیابی شرایط سیاسی – امنیتی افغانستان در سال 2108 گفت وگویی را با پیر محمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان و تحلیلگر مسائل غرب آسیا صورت داده است که در ادامه می‌خوانید:

اشاره: لابی آپارتمان محل زندگی مصطفی تاجزاده تبدیل شده به محل دیدارهای او. در حین گفت‌وگو همسایه‌ها در حال عبورند و تاجزاده برای تک‌تک‌شان دستی بالا می‌گیرد. بعد کمی مکث می‌کند و می‌گوید «همسایه‌های نازنینی داریم، آدم‌های خوبی‌اند». برای تحلیل وضعیت پسا‌انتخابات سراغ تاجزاده رفته‌ایم. حمله اخیر تروریستی در تهران، بررسی نقدها به فهرست امید و بررسی آینده اصلاح‌طلبی از دیگر محورهای این گفت‌وگو است.تاجزاده تأکید دارد باید با تکیه بر تحزب و تشکل‌یابی، کاری کرد که در نبود خاتمی نیز سرمایه اجتماعی او تداوم یافته و این سرمایه موقعیتی و موقتی نباشد. توصیه‌اش به حسن روحانی این است که در انتخاب وزرا، وزرایی انتخاب نکند که دلشان جای دیگری است و به اصلاح‌طلبان هم می‌گوید: «اگر مغرور شویم و به رانت‌خواری و فساد بیفتیم، باخته‌ایم».تاجزاده اگرچه آینده اصلاح‌طلبی در ایران را روشن و پررونق می‌بیند، اما تحلیلش این است که اصولگرایی رو به افول گذاشته و «اگر مسیر کنونی را ادامه دهند تنها در صورت خطای بزرگ ما، می‌توانند به پیروزی‌های موردی برسند».

اشاره: فضای کمتر تجربه‌شده بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم، همچنان تعجب بسیاری از ناظران و کارشناسان سیاسی را برانگیخته است. معمولا بعد از هر انتخاباتی، جریان ناکام تصمیم می‌گیرد برای مدتی در سکوت کامل، دلایل ناکامی خود را بررسی کند و البته، فضا را برای پیشبرد برنامه‌های دولتی که از حمایت اکثریت مردم ایران برخوردار است، باز نگه دارد. در انتخابات سال ٩٢ و بعد از پیروزی روحانی، تا مدتی می‌شد شوک ناشی از ناکامی را در جریان مقابل دید. انفعال در بین آنان در حال گسترش بود، اما با وجود آرای ٢٤‌‌میلیونی دکتر روحانی در انتخابات اخیر، از همان فردای انتخابات، رویه‌های تقابلی ایام انتخابات، نه‌تنها فروکش نکرد که در برخی موارد افزایش هم یافت. «شرق» در نشستی با حضور صادق زیباکلام و احمد شیرزاد، به بررسی دلایل این اتفاق پرداخته است. این دو تحلیلگر سیاسی در یک بعدازظهر گرم تابستانی میهمان «شرق» شدند و در سخنان خود، علاوه بر تحلیل فضای موجود، توصیه‌هایی نیز به روحانی و همراهانش در مسیر دولت دوازدهم داشتند. زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان رسانه‌ها و البته پای ثابت سخنرانی‌ها و مناظره‌ها در سراسر کشور است. احمد شیرزاد هم از استادان بنام فیزیک، عضو شورای مرکزی حزب مشارکت و رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ششم است.

اشاره: مدتی پیش برای ملاقاتی به دفتر یکی از احزاب اصلاح‌طلب رفته بودم. در زمان انتظار، کتابی که روی میز نزدیک کتابخانه قرار داشت، توجهم را جلب کرد. «شوکران اصلاح» را برداشتم و تورقی کردم... از آن روزها زمان زیادی گذشته است. از روزهایی که خاطرات دادگاهش (شوکران اصلاح) بارها تجدید چاپ شد. آن هم به واسطه آنچه در «خرداد» منتشر می‌کرد. نوری نامش با رسانه‌ها گره خورده بود. چه آن زمانی که نماینده امام در پست‌های کلیدی بود و چه آن زمان که وزارت کشور دولت‌های سازندگی و اصلاحات را تجربه می‌کرد. نوری به‌وضوح از آن سال‌ها فاصله گرفته است. وقتی روبه‌روی او می‌نشینم تا از لزوم بازنگری اصلاحات سخن بگوییم، می‌گوید شرایط آن روزها اقتضا می‌کرد که حداکثری عمل کنیم. بعد هم ادامه می‌دهد «جریان اصلاحات، با توجه به شرایط کشور و موانع موجود در راه دستیابی به خواسته‌های آرمانی خود و اهدافی که در سر می‌پروراند، بسیار تعدیل شده است». از واژه اعتدال هم در این مصاحبه زیاد بهره برد. نوری در این سال‌ها كمتر با رسانه‌ها سخن مي‌گويد، اما در میان این نبودن‌ها، بيشتر در اتاق‌های فکر و برنامه‌ریزی‌ها نقش‌آفريني مي‌كند. او هر دو هفته یک ‌بار در منزلش با چهره‌های شاخص جریان اصلاح‌طلب بر سر راهبردها به بحث مي‌نشيند. حاصلش همان شورای مشورتی رئيس دولت اصلاحات است. این نشست‌ها تداوم دارد و نتایج آنها، خود را به‌تدریج در جبهه اصلاحات نشان می‌دهد.

اشاره: هم آمریکا می‌تواند در خاورمیانه تأثیرگذار باشد و هم روسیه که اتفاقا به دلیل نزدیکی به منطقه تلاش دارد سهمی پررنگ در تحرکات منطقه داشته باشد. این توضیح و همچنین درنظرگرفتن تصمیم «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه، با ورود به مباحث منطقه به‌ویژه سوریه و اینکه از این پس «دونالد ترامپ»، همتای آمریکایی‌اش، تصمیم‌ساز ایالات متحده است، این سؤال را به وجود آورده است که در شرایط جدید، این دو کشور که اتفاقا هر دو از پتانسیل بالایی برخوردارند، در چه حالتی می‌توانند با کمک هم، ثبات را در منطقه محقق کنند. آیا ترامپ با نگاهش مي‌تواند فضای مخدوش‌شده در زمان، «باراک اوباما»، سلفش را تغییر دهد. این سؤال‌ها بهانه گفت‌وگو با سفیر سابق ایران در اردن و تحلیلگر مسائل خاورمیانه بود. «محمد ایرانی» ضمن طرح اینکه هم روسیه و هم آمریکا اهداف خودشان را پیگیری می‌کنند، اما نکته معلوم این است که روس‌ها خلاف خیلی از کشورهای جهان، از کاخ‌سفید‌نشین‌شدن دونالد ترامپ راضی‌اند؛ گفت، ترامپ در قبال خاورمیانه به‌ویژه در بحث سوریه سیاستی ضدتروریسم اتخاذ خواهد کرد که این سیاست در چارچوب سیاست‌های دیپلماتیک مسکو هم قرار دارد».

مقدمه: غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی از جمله نمایندگان اصولگرای مجلس دهم است که برای تحلیل و بررسی دلایل اظهارات اخیرش و همچنین آخرین مواضع احمدی‌نژاد با ایشان گفت‌وگو کردیم. نماینده مردم رشت در مجلس در گفت‌و‌گو با «آرمان» تصریح می‌کند: «احمدی‌نژاد در ابتدا تلاش کرد با دوقطبی‌کردن جامعه بین خود و آیت‌ا... هاشمی، به اهداف خود دست پیدا کند. این در حالی است که تاحدودی نیز در این زمینه موفق شد و دوقطبی «هاشمی-احمدی‌نژاد» در یک مقطع زمانی برای احمدی‌نژاد فوایدی در پی داشت. در مقاطع بعدی نیز احمدی‌نژاد همین تاکتیک را دنبال کرد. در شرایط کنونی نیز وی احساس می‌کند اگر در جامعه دوقطبی «احمدی‌نژاد-لاریجانی» به وجود بیاورد، می‌تواند به اهداف خود دست پیدا کند.» در ادامه متن گفت‌وگوی «آرمان» با غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی را می‌خوانید.

مقدمه: محمود احمدی‌نژاد به پاسخگویی اعتقادی ندارد. او معتقد است چون رئیس‌جمهور ملت ایران بوده مجوز داشته دست به هر اقدامی که خود به صلاح مردم ایران می‌دانسته، بزند. بر اساس گزارش دیوان محاسبات کشور رئیس دولت‌های نهم و دهم در چندین مورد برخلاف ردیف بودجه تصمیم‌گیری کرده است و برای این اقدام خود محکوم شده و اینک پرونده او در دالان‌های مجلس در انتظار ارسال به قوه قضائیه و یا حتی مجازات‌های اداری است. احمدی‌نژاد نه‌تنها خود را معاف از پاسخگویی می‌داند بلکه برای نزدیکانش هم قائل به رسیدگی نیست، طوری که به‌خاطر دادگاهی‌شدن حمیدرضا بقایی هر آنچه بر زبانش آمده به روسای قوا و مقامات دستگاه قضا گفته است. البته مقامات قضائی نیز این روزها در مقابل سخنان خارج از عرف احمدی‌نژاد ساکت ننشستند. به نظر می‌رسد احمدی‌نژاد از حمایت از بقایی قصد دیگری دارد. او می‌داند بر اساس تخلفات فراوانی که انجام داده، باید پاسخگوی دستگاه قضا و ملت ایران باشد، در نتیجه قصد دارد از بقایی سدی برای عدم پاسخگویی خود بسازد. به‌منظور بررسی ابعاد تحرکات اخیر رئیس‌جمهور سابق، «آرمان» با کمال‌الدین پیرموذن گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.