اشاره: حمله به سفارت عربستان عاملي شد تا سعودي‌ها با ايران قطع رابطه كنند. البته اين اصلي‌ترين بهانه بود چون سعودي‌ها چند ماه بود كه به دنبال قطع رابطه بودند. از زمان مرگ ملك عبدالله در سوم بهمن سال گذشته، يعني هنگامي كه سلمان جاي او نشست و به دليل پير و ناتوان بودن، چند جوان ناپخته در سياست را مسئول اموراتش كرد از همان زمان بود كه تنش در سوريه شدت پيدا كرد، عراق متشنج شد و داعش به اوج توانايي خود رسيد. ترورها از منطقه فراتر رفته و حتي كشورهاي اروپايي و غير اروپايي را تهديد كردند. همزمان عربستان تلاش زيادي كرد تا به سبك امريكا دست به ائتلاف‌سازي منطقه‌اي و حمله به مخالفان بزند. تشديد سركوب در بحرين، ائتلاف عليه مردم يمن، طرح حمله به شيعيان در نيجريه، ‌جمهوري آذربايجان و... تقلا براي ايجاد ائتلاف عليه سياست‌هاي ايران در منطقه و ائتلافي از ارتش عربي و تحركاتي از اين دست كه هنوز در هيچكدام توافق نبوده است. وزن تلاش‌هاي سعودي‌ها در ائتلاف‌سازي منطقه‌اي به حاميان رياض در قطع رابطه با ايران مشخص است. جيبوتي، سودان، سومالي و... به هر حال عربستان تصميم گرفته كه سياست‌هاي اينچنيني خود را در منطقه ادامه دهد كه عوارض و آسيب‌هاي ناخوشايندي براي مردم منطقه دارد. در اين ميان رابطه نزديك بين سعودي‌ها و صهيونيست‌ها بسيار قابل توجه است كه نبايد به راحتي از چشم رسانه‌هاي جهان دور بماند. در اين باره با «وين مدسن»، كارشناس مسائل حوزه خاورميانه و از فعالان رسانه‌اي در امریکا گفت‌وگو كرده‌ايم.

اشاره: انقلاب اسلامي ايران در آستانه 40 سالگي قرار دارد؛ 40 سالگي يك جنبش و نهضت اجتماعي بيانگر معاني مختلفي است كه پايداري، ثبات و قوام آن از مهم‌ترين دلالت‌هاي آن است. اين مرحله از انقلاب اسلامي را با زاويه ديد رابطه اسلاميت و جمهوريت و از مجراي انديشه سياسي حاكم بر قانون اساسي جمهوري اسلامي با دكتر مجتبي زارعي عضو هيئت علمي انديشه سياسي اسلام در گروه علوم سياسي دانشگاه تربيت مدرس در ميان گذاشتيم، زارعي از رزمندگان لشكر 25 كربلا، لشكر كماندهي 6 ويژه پاسداران، سپاه مريوان و سنندج در سال‌هاي دفاع مقدس بود، وي رئيس دفتر سياسي نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، رئيس مركز پژوهش و اسناد رياست جمهوري در دولت نهم و معاون اجتماعي و فرهنگي وزير كار در سال‌هاي نخست دولت دهم بود كه به دليل ناهماهنگي با تغييرات گفتماني دولت دهم از سمت خود بركنار شد. از زارعي مقالات و يادداشت‌هاي تئوريك متعدد و كتاب از جمله كتاب بنيادهاي نظريه تجدد اول و تجدد ثاني در انقلاب اسلامي منتشر شده است. تازه‌ترين فعاليت وي مشاركت در تأسيس انجمن اسلامي علوم سياسي و روابط بين‌الملل ايران است.

اشاره: پس از دو سال مذاكره بي‌وقفه، در نهايت دولت افغانستان توانست گلبدين حكمتيار را به پاي ميز مذاكره كشانده و توافقنامه صلحي با او به امضا برساند. توافقنامه صلح دولت وحدت ملي و حزب اسلامي حكمتيار مي‌تواند زمينه‌ساز شروع مذاكرات با گروه طالبان باشد و همچنين مي‌تواند فصل تازه‌اي در برقراري صلح و ثبات در افغانستان باشد. به رغم تشديد حملات طالبان به شهرهاي افغانستان و مخالفت با هرگونه مذاكرات صلح پيش از خروج كامل نيروهاي امريكايي، سرانجام يكي از شاخه‌هاي اصلي اين گروه با دولت وحدت ملي به توافق رسيد. هرچند دولت افغانستان با توافق با حزب اسلامي حكمتيار توانسته يكي از دشمنان سرسخت خود را كم كرده و بدنه طالبان را تضعيف كند اما مخالفت شاخه اصلي طالبان با اين توافق، چشم‌انداز صلح با اين گروه را در هاله‌اي از ابهام قرار داده است. اين مسئله در كنار تهديد روزافزون داعش در افغانستان مي‌تواند به تشديد درگيري‌ها و گسترش ناامني منجر شود. نوذر شفيعي، كارشناس مسائل شبه قاره درباره دلايل توافق حزب اسلامي حكمتيار با دولت كابل مي‌گويد: «وجود چند‌دستگي در بدنه حزب حكمتيار و تضعيف قدرت نظامي اين حزب سبب شد تا با دولت كابل به توافق برسد. زيرا در شرايط كنوني حكمتيار تشخيص داد كه ورود به قدرت به مصلحت است.»به گفته وي، امريكايي‌ها براي مهار چين در افغانستان حضور خواهند داشت. براي بررسي تحولات افغانستان با نوذر شفيعي، استاد دانشگاه‌هاي اصفهان و تهران، نماينده سابق مجلس شوراي اسلامي و كارشناس مسائل جنوب آسيا به گفت‌وگو نشستيم.

اشاره: شهيد آيت‌الله سيد محمد باقر حكيم در شرايطي علم مبارزه با صدام را برافراشت كه اختناق كامل بركشور عراق حاكم بود. او با تشكيل «مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق» توده‌هاي مظلوم عراقي را به گشوده شدن روزنه‌اي براي رهايي از ظلم و ستم اميدوار ساخت. در سالروز شهادت آن عالم مجاهد و در گفت و شنود پيش روي، دكتر عادل عبدالمهدي از مشاوران او، به تحليل ابعاد اين تلاش مبارزاتي پرداخته است. اميد آنكه مقبول افتد.

مقدمه: نماینده دفتر حماس در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی گفت: تصمیم ترامپ مبنی بر به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی باعث شد تا با مانور بر مساله مورد علاقه صهیونیست‌ها مبنی بر پایتخت شدن بیت‌المقدس، چهره و وجهه تخریب شده نتانیاهو را ترمیم کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پس از سخنرانی ۱۱دقیقه‌ای چهارشنبه 6 دسامبر، سند رسمی مربوط به تصمیم خود را مبنی بر به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل را در برابر دوربین‌ها امضاء کرد هر چند که ترامپ رسما دستور انتقال سفارت این کشور از تل آویو به بیت‌المقدس را صادر کرد اما گفت ایالات متحده همچنان به راه حل ایجاد دو کشور مستقل پایبند خواهد ماند. اما با وجود اعلام رسمی تصمیم آمریکا برای انتقال سفارتش به بیت‌المقدس، ناظران می‌گویند که عملی کردن این تصمیم با توجه به زمان لازم برای ساخت ساختمان سفارت جدید، عملا افتتاح این سفارتخانه را به چند سال بعد و حتی پس از دوره فعلی ریاست جمهوری ترامپ موکول خواهد کرد. از زمان تشکیل به اصطلاح کشوری به نام اسرائیل، بخش غربی بیت‌المقدس در اختیار این کشور قرار گرفت در حالی که بخش شرقی، که شامل اکثر اماکن مذهبی مقدس برای یهودیان، مسیحیان و مسسلمانان است، تحت مدیریت اردن قرار گرفت و همچنان تولیت این اماکن تحت نظر پادشاه اردن است ولی تصمیم 6 دسامبر ترامپ در تعارض آشکار با این مساله و توافق اسلو در 13 سپتامبر 1993 میلای است که می تواند آینده فلسطین را وارد دوره پیچیده‌ای کند. از همین رو دیپلماسی ایرانی برای بررسی این پیچیدگی‌ها و نیز تاثیرات این اقدام ترامپ بر مساله فلسطین و منطقه خاورمیانه گفت و گویی را با دکتر خالد قدومی، نماینده دفتر حماس در ایران ترتیب داده که بخش‌هایی از آن را در ادامه می خوانید:

مقدمه: کارشناس مسائل خاورميانه معتقد است اتحاد انصارالله و علي عبدالله صالح در يمن اتحادي موقت بود و رويگرداني او از مردم به مرگش انجاميد. تحولات يمن در چند روز اخير پايان خوشي براي عبدالله صالح رئيس جمهوري مخلوع يمن نداشت. او پس از درگيري‌هاي اخير بين انصارالله و نيروهاي حزب عبدالله صالح در پي اختلافات پيش آمده، خارج از صنعا کشته شد. اين روند فضاي جديدي را مي تواند در يمن و بحران آن بوجود آورد. به نظر مي رسد شرايط پيچيده‌اي را در حالي که عربستان حملات خود را به صنعا افزايش داده، شاهد خواهيم بود. پرسش اينجاست که کشته شدن علي عبدالله صالح چه تأثيري بر آيند بحران يمن خواهد داشت؟ شرايط جنگ عربستان با انصارالله يمن چه روندي را به خود خواهد ديد؟ در اين باره خبرآنلاين با داود احمد زاده، کارشناس مسائل خاورميانه گفتگو کرده که از نظر مي گذرانيد:

مقدمه: در روزهای اخیر و پس از مطرح شدن جریانی تحت عنوان ما پشیمانیم، مواجهه ‌هاي گوناگونی با این جریان صورت گرفت، از دسیسه نامیدن تا پذیرش و نقد دانستن آن. جریانی که نشانه‌هاي نا امیدی از روندهای موجود را رودرروی مسئولان قرار داد اما آنچه خودنمایی کرد برخورد تند با این جریان بود. این روزها که اعتراضات دامنه دار خیابانی را شاهدیم برخی مي‌گویند شاید اگر مواجهه بهتری با چنین جریانات معترضی از سوی دولت و البته دیگر قوا صورت گیرد شاید جو نامیدی شدیدی که در برخی لایه‌هاي اجتماعی بسیار جلب توجه مي‌کند، منتهی به خیابانی شدن اعتراضات نمي‌شد. بهار در گفت‌وگو با محمدعلی ابطحی از نزدیکترین افراد به ریاست دولت اصلاحات در تلاش است تا به تحلیلی حقیقی از جریان ما پشیمانیم و واکنش دولت بپردازد. واکاوی که امید است راهگشای مواجهه متناسب‌تر دولت با نقدها و حتی ناامیدی‌ها در کشور باشد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: برای تحلیل اعتراضات و اغتشاشات اخیر در سطح کشور، مانند هر پدیده اجتماعی دیگری، نیاز به رصد و جمع‌آوری اطلاعات دقیق میدانی و تسلط به چارچوب‌های نظری مرتبط با پدیده داریم؛ اما شاید بتوان با استفاده از رویکردها و چارچوب‌های نظری پیشین و توجه به روندهای تکرارشونده، تحلیلی مختصر از رویداد ارائه و اصطلاحاً جامعه‌شناسی سرپایی انجام‌داد. به همین منظور با آقای علی اردشیر انتظاری عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی گفت‌وگو کردیم.

اشاره: بهره‌گیری از بحران‌ها در ادبیات اقتصاد سیاسی، پیشینه‌ای طولانی دارد و شاید بتوان مسابقه آن را به «دکترین شوک» میلتون فریدمن هم نسبت داد اما به‌درستی نمی‌توان ادعا کرد که پیش از او نیز از شرایطی مانند جنگ، کودتا، حوادث طبیعی و… بهره‌گیری نشده باشد. ماجرا از آن قرار است که نهادهای قدرت یا وابستگان آنها، با ایجاد بحران یا بهره‌گیری از بحران، به‌دنبال آن هستند که منافع سیاسی یا اقتصادی خود را دنبال کنند. این ردپا را تقریبا می‌توان در همه دولت‌ها دید. موضوع آنجایی بغرنج می‌شود که نه‌تنها ذی‌نفعان با نفوذ در دولت‌ها به‌دنبال مطامع خود می‌گردند بلکه در کنار آن، دولت‌ها نیز به دلایل مختلف با بهره‌گیری از «بحران» از مسئولیت‌های اجتماعی خود سر باز می‌زنند. این شیوه عملکرد را به وضوح در دولت‌های نهم و دهم با بحران‌سازی‌های مختلف شاهد بودیم و اکنون، هم دامنه آن بحران‌ها وسیع‌تر شده و هم بخش‌های خارج از دولت به آن رو آورده‌اند. بارها اقتصاددان‌ها هشدار داده بودند که شرایط اقتصادی بدون توجه به مسائل اجتماعی و سیاسی قابل بررسی نیستند و درنهایت به بحران‌های بزرگ برای جامعه تبدیل می‌شوند. پس از زلزله سرپل‌ذهاب، حسن روحانی برای بازدید از مناطق زلزله‌زده راهی کرمانشاه می‌شود. روحانی، زبان به گلایه باز می‌کند و می‌گوید: «دیدیم مسکن‌های مهر همه تخریب شد، در کنار آن خانه‌های مردم سالم ماندند، حتی شیشه‌های آنها هم نشکست. ثابت شد که مردم بهتر از دولت برای خود خانه می‌سازند، جز مواردی که دولت مجبور است، متصدی است و وظیفه حاکمیتی دارد، مشخص شد هرچه کار را به مردم واگذار کنیم بهتر، زودتر، ارزان‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود». سخن رییس‌جمهور به‌عنوان یک مقام حاکمیتی در برابر بحران‌های اخیر اقتصادی نیز تکرار شده و نشانه‌ای از مسئولیت‌گریزی دولت از اجرای مسئولیت اجتماعی خود در قبال مسائل اقتصادی مردمی است که براساس قانون اساسی بر دولت‌ها محول شده اما در سال‌های گذشته شاهد بودیم، بعد از ماجرای موسسات غیر‌مجاز و بحران بیکاری و رکود، اقتصاددان‌های بسیاری هشدار دادند که باید رویکرد‌ها تغییر کند و دستورالعمل‌هایی نیز پیشنهاد کردند اما متاسفانه همواره دولت‌ها و نهاد‌های مسئول بی‌اعتنایی کرده‌اند و تقریبا همه دولت‌ها از مسئولیت اجتماعی خود سر باز زده‌اند. برای مثال اصل ۳۱ قانون اساسی تاکید دارد: «داشتن‏ مسکن‏ متناسب‏ با نیاز، حق‏ هر فرد و خانواده‏ ایرانی‏ است‏. دولت‏ موظف‏ است‏ با رعایت‏ اولویت‏ برای‏ آنها که‏ نیازمندترند به‌ویژه‏ روستانشینان‏ و کارگران‏، زمینه‏ اجرای‏ این‏ اصل‏ را فراهم‏ کند». و باز طبق اصل ۲۸ قانون اساسی «هر کس حق دارد شغلی را که به آن مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست، برگزیند. دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای‌ همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید». به همین بهانه، بحران‌های اقتصادی که عمدتا نیز توسط اقتصاددان‌ها هشدار و راه‌حل برای آن داده شده بود، چرایی مسئو‌لیت‌گریزی دولت‌ها و فقدان گوشی برای شنیدن را مورد بررسی قرار داده‌ایم. حسین راغفر، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه الزهرا(س) در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» چنین واکنشی از سوی رییس‌جمهوری را نوعی اعتراف به گناه از سوی مسئولان قلمداد می‌کند و همچنین می‌گوید چنین عملکردی را تقریبا در همه دولت‌های دیگر نیز شاهد بودیم و فقط مختص این دولت نیست.

مقدمه: مصطفی کواکبیان، سیاستمدار اصلاح‌طلب، دارای دکترای علوم سیاسی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی است که از فهرست امید توانسته به عنوان نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی حضور یابد. وی در دوران برگزاری انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری از حامیان حسن روحانی محسوب می‌شد، ولی اخیرا در نطقی پرانتقاد، عملکرد دولت دوازدهم را در راستای منافع مردم ندانسته و خطاب به قوه مجریه اعلام کرده، شما فرصت چندانی ندارید و در یک چشم برهم زدن، فرصت چهار ساله‌تان تمام می‌شود. پس بیایید در کنار مردم قرار گیرید و مشکلات مردم را حل کنید. وی در گفت‌وگو با جام‌جم، ضمن تاکید بر این که اصلاح‌طلبان در انتخابات دوره دوازدهم چاره‌ای جز رای دادن به حسن روحانی نداشته‌اند، گفته، اگر روند فعلی از سوی جریان اصلاحات ادامه یابد، شانسی برای انتخابات 1400 ندارند. مشروح گفت‌وگو را بخوانید.

مقدمه: اگر مبتلا به بیماری «آسم» باشی کمتر بهانه‌ای می‌توانی بیابی تا در یکی از آلوده ترین روزهای پایتخت، هنگامی که دولت اقدام به تعطیلی مدارس تهران کرده است، راهی خیابان‌ها‌ی دودی شوی. گپ و گفت با عبدالله رمضان زاده یکی از آن بهانه‌ها‌ی ناب بود که من را روانه‌ی ساختمانی در حوالی میدان ونک کرد. سخنگوی دولت اصلاحات با وجود آنکه دیگر در منصبی اجرایی مشغول به کار نیست اما هنوز وظیفه خود را اطلاع رسانی به مردم سرزمینش می‌داند و علی رغم برخوردار نبودن از تریبونی رسمی همچون سایر چهره‌ها‌ی سرشناس اصلاح‌طلب، برای آگاهی بخشیدن به مردم شبکه‌ها‌ی اجتماعی چون توییتر و اینستاگرام را برگزیده است که گاه دیتاهایش پرده از حقیقتی بر می‌دارد و جنجال می‌آفریند. همچون ماجرای کنارگذاشتن شهیندخت مولاوردی از معاونت زنان در دولت دوازدهم که برای نخستین بار از زبان رمضان زاده شنیده شد. بهانه دیدارم با سخنگوی دولت اصلاحات موج انتقاداتی است که علیه حسن روحانی و دولتش در هفته‌ها‌ی اخیر شکل گرفته که سرآغازش انتشار متن لایحه بودجه 97 و وجود لوایحی چون افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور و گرانی بنزین بود و با ایجاد کمپین پشیمانی از رای به روحانی توسط گروه‌ها‌ی مخالف دولت و پیوستن برخی چهره‌ها‌ی هنری و ورزشی به آن استمرار یافت. عبدالله رمضان زاده بر این باور است که روحانی باید در این مقطع حساس، وارد میدان شود و مردم پیرامون مشکلات دولتش حرف بزند. او باور دارد که علیرغم وجود کاستی‌ها‌یی در دولت دوازدهم، همچنان حسن روحانی بهترین گزینه برای ریاست جمهوری ایران است و بدیلی هم ندارد. متن زیر گفتگوی «آفتاب یزد» با دکتر عبدالله رمضان زاده استاندار اسبق کردستان و سخنگوی دولت اصلاحات است که شما را دعوت به خواندن آن می‌کنم:

مقدمه: راست راست بود... فیلم بازی نمی‌کرد. اشک‌هایش واقعی بود؛ صادقانه. بغض و آهش هم همینطور. سیاست رنگ باخته بود انگار در مهر دختر به پدری که دیگر نیست... آخ که ای کاش این سوال‌ها را نمی‌پرسیدم... آنقدر غرق در حاشیه‌ها بودم که یک لحظه، یک زمان یادم رفت... یادم رفت. اینکه در مقابل من نشسته فارغ از هر نگاهی و دیدگاهی، یک دختر است با کلی عشق به بابا... پدر را یک‌سالی هست که دیگر در آغوش نکشیده، یک سالی هست که دیگر با بابا حرف نمی‌زند و پرچانگی نمی‌کند، یک‌سالی هست که دیگر فرصت سفررفتن، مشورت‌گرفتن، درددل‌کردن، رازهای در سینه گفتن با پدر را از دست داده. یادم رفت که او قبل از آنکه فاطمه هاشمی رفسنجانی باشد، دختر بزرگ باباست. که حالا یک‌سال است او را ندیده... و چه تلخ بود که می‌خواستم بی‌محابا از تلخ‌ترین روز زندگی‌اش که می‌گفت از روزهای زندان رفتن آیت‌الله سخت‌تر بود و از حاشیه‌های بعد از آن بپرسم، خاطرات تلخ را برایش زنده کردم... ولی چاره‌ای نبود. هاشمی برگی از تاریخ ایران معاصر است. باید جویای آن می‌شدم تا شاید بخشی از حقایق بعد از فوت آیت‌الله را بدانیم و بشناسیم. فاطمه هاشمی اشک می‌ریخت وقتی یادش می‌آمد... اما با همه بغض‌کردن‌ها و خاطره‌بازی با دوران خوب پدر و حسرت نبودن امروزش... به سوالات ما پاسخ داد. این گفتگوی ما با فاطمه هاشمی، رئیس بنیاد بیماری‌های امور خاص و دختر آیت‌الله است.