مقدمه: تمدید دوباره تعلیق تحریم‌های هسته‌ای از سوی رییس جمهوری آمریکا، تصمیمی برآمده از توانمندی و محدودیت‌های آمریکا در عرصه بین‌المللی است؛ مقدورات و محذوراتی که در برابر نقض توافق هسته‌ای و خروج یکجانبه آمریکا از برجام در آینده بازدارندگی ایجاد خواهد کرد. به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا به رغم تبلیغات منفی خود علیه برجام 22 دی ماه، برای بار سوم تعلیق تحریم‌های هسته‌ای برجامی علیه کشورمان را تمدید کرد. این در حالی است که کنگره آمریکا هم در فرصت 60 روزه‌ای که به موجب عدم تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از سوی ترامپ برایش ایجاد شده بود، در خصوص برجام تصمیمی نگرفت و بار دیگر توپ را به زمین ترامپ انداخت تا به تنهایی هزینه‌های تصمیم گیری در خصوص این توافق مهم بین المللی را بر دوش بکشد. این بار اما ترامپ تعلیق دوباره تحریم‌ها در اردیبهشت ماه 1397 را به شروطی منوط کرده است. او امضای هر قانونی از سوی کنگره برای حفظ برجام را منوط به شروطی کرد؛ اینکه باید از ایران بخواهد اجازه بازرسی فوری از همه سایت‌های مورد درخواست بازرسان بین المللی را بدهد، تضمین کند که ایران هرگز حتی به تسلیحات هسته‌ای نزدیک نخواهد شد، مفاد آن تاریخ انقضا نداشته باشد و در صورت عدم پایبندی ایران به هر یک از مفاد این قانون، تحریم‌های هسته ای آمریکا به صورت خودکار بازگردند و باید صریحا موشک‌های دوربرد را غیرقابل تفکیک از تسلیحات هسته‌ای بداند و توسعه و آزمایش موشکی ایران را تحت تحریم‌های شدید قرار دهد. ترامپ تهدید کرده در صورتی که کنگره و متحدان اروپایی واشنگتن موفق به اصلاح برجام به صورت دلخواه او نباشند، از این توافق خارج می شود. طبق برنامه اجرایی برجام، تمدید تعلیق تحریم‌های ایران از سوی آمریکا باید هر 120 روز یک‌بار انجام شود. پژوهشگر ایرنا در خصوص چرایی تمدید دوباره تعلیق تحریم‌ها از سوی ترامپ و معنا و مفهوم شروط او با «مهدی محمودی» پژوهشگر و کارشناس روابط بین‌الملل گفتگو کرده است. متن این گفت و گو در ادامه آمده است.

مقدمه: انتخاب حميدرضا جلايي‌پور براي بحثي درباره جامعه‌شناسي انقلاب 57 تنها به اين جهت نيست كه تخصص اصلي او جامعه‌شناسي سياسي است، او يكي از فعالان اين انقلاب نيز به شمار مي‌آيد و از جواني تا حالا به اشكال مختلف فراز و نشيب انقلاب را تجربه كرده و همچنان تمام‌قد از آن دفاع مي‌كند. او انقلاب را گامي به جلو و مرحله‌اي ضروري در فرآيند توسعه سياسي و اجتماعي ايران مي‌داند و معتقد است اين رخداد بزرگ به تخليه ظرفيت‌هاي سياسي و فرهنگي جامعه ايران كمك كرده است. از نگاه جلايي‌پور مشكل اساسي رژيم پهلوي توجه نكردن به حق حيات سياسي و اجتماعي مردم و احترام نگذاشتن به ايشان بوده است؛ امري كه خود را بيش از هر چيز در انتخابات فرمايشي و كنترل شده از بالا به نمايش مي‌گذاشت. در گفت‌وگوي مفصل پيش رو بحث به مسائل سياسي روز نيز كشيده شد و جلايي‌پور از ديگر تحليلگر سياسي روز ايران يعني عباس عبدي انتقاد كرد و نقد او به عملكرد اكبر هاشمي‌رفسنجاني را «يك فول تحليلي و از روي عجله و بي‌سليقگي» خواند:

اشاره: بر ناگفته‌هايش شمارشي نيست، حتي اگر از دلايل استعفايش نام ببرد، حتي اگر از آن بيست روزي بگويد كه او را نگران آخرتش ساخت و حتي اگر براي نخستين بار اعلام كند كه ميان من و دبير شورا اختلافات جدي وجود دارد. در مخزن اسرارش همچنان مواردي را نگه مي‌دارد تا در زماني ديگر، در فرصتي ديگر و شايد در استعفايي ديگر آن را بر زبان براند. صحبت از ابراهيميان است؛ حقوقدان شوراي نگهبان. همان كه آنقدر درجه والاي صداقت برايش ارزشمند است كه دل از سخنگويي مهم‌ترين نهاد كشور به راحتي بكند. ابراهيميان حالا كوله باري چند ماهه از تجربه‌اي سياسي را بردوش دارد؛ تجربه‌اي كه حالا قضاوت‌هاي او را نسبت به عملكرد نهاد نظارتي انتخابات تا حدودي تغيير داده است. نه اينكه بخواهد عملكرد شورا را به چالش بكشاند اما از خلأ قانون مي‌گويد. خلايي كه اجازه نمي‌دهد نظارت استصوابي كه مي‌تواند يكي از بهترين قوانين باشد به‌خوبي به مرحله اجرايي برسد. اما سوال ما از سخنگوي شوراي نگهبان از نظارت استصوابي نيست. سوالات ما به اتفاقاتي مي‌رسد كه در مدت احراز صلاحيت‌ها در آن نهاد نظارتي رخ داد. چه شد كه او استعفا مي‌دهد آن هم در روزي كه اسامي تاييد صلاحيت شده‌ها اعلام مي‌شود؟ ابراهيميان تعبير جالبي براي شغل خود دارد. او سخنگويي را بلندگو مي‌خواند و مي‌گويد كه دوست ندارد اين نقش را ايفا كند. شايد با بررسي پيشينه او بتوان مقصودش را دريافت. ابراهيميان يك حقوقدان است. يك قاضي كه همچنان رسيدگي به پرونده‌هاي كانديداها را همچون پرونده‌هاي قضايي مي‌بيند و معتقد است كه بايد وقت بسياري براي هركدام اختصاص دهد. با اين ويژگي آيا مي‌توان قبول كرد كه او در فرصت ٢٠ روز بخواهد به پرونده هزار نفر رسيدگي كند؟ پس سخنگويي شغل است اما نه براي او كه مي‌خواهد نظرات شخصي خود را نيز مطرح كند. نه براي او كه وقتي مي‌پرسيم كه آيا اعضاي اين شورا نگاه به جريان خاص سياسي دارند آن را به زماني ديگر موكول كند. نه براي او كه از زمان بررسي صلاحيت‌ها خاطره خوشي ندارد. او براي قضاوت در مورد نتيجه انتخابات هم از در انصاف وارد مي‌شود. خوشحال است چون مردم از انتخاب خود خوشحالند. و در نهايت از دليل استعفاي خود مي‌گويد. كار جمع‌آوري اطلاعات و انتقال آن براي او دشوار بود. آن هم در مهم‌ترين روزهاي احراز صلاحيت‌ها.

مقدمه: گروه ديپلماسي- ايران به روزهاي پسابرجام رسيده است. به روزهاي رونق در عرصه سياست خارجي و احياي رابطه با غرب. به موازات بازگشت سياسي و اقتصادي تمام عيار ايران در روزهاي بدون تحريم هسته‌اي، زنگ‌هاي خطر براي بازيگران منطقه‌اي در سطح خاورميانه به صدا درآمده است. براي بازيگراني كه در چند سال اخير به بهانه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران، تهران را به خيال خود در معادلات منطقه‌اي در كنج، گرفتار پروژه ايران‌هراسي كرده‌اند بازگشت همزمان ايران هم در حوزه ديپلماسي و هم در حوزه نظامي در معادلات منطقه‌اي سرانجام محقق شد. تحولات منطقه با ابعاد سياسي و امنيتي بي‌حد و حصر آن عملا ايران را از پاي ميز مذاكرات هسته‌اي به رايزني‌هاي فشرده در خصوص مسائل منطقه‌اي پرتاب كرده است. در شرايطي كه پايان مذاكرات هسته‌اي ايران مي‌توانست پتانسيل سياسي اين كشور براي حل مسائل منطقه‌اي دوشادوش ساير بازيگران را رها سازد سياست‌هاي از سر عصبانيت و عاري از عقلانيت عربستان سعودي نيل به موفقيت در اين امر را سخت كرده است. در خصوص ايران پسابرجام، فرصت‌ها و چالش‌هاي ايران در منطقه و رابطه ايران و عربستان با سيدحسين موسوي، رييس مركز پژوهش‌هاي علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه گفت‌وگويي داشتيم كه در زير مي‌خوانيد:

اشاره: طیف مخالفان دولت در مجلس هم به فکر تعامل برای انتخاب وزرای جدید افتاده‌‌اند. کمیته 15 نفره آنها تا اینجا درخواست دیدار با رئیس جمهوری را ارائه داده تا شاخص‌هایش را به حسن روحانی منتقل کند. شاخص‌هایی که رئیس فراکسیون اصولگرایان در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید اگر نادیده گرفته شوند، آنها به وزرای پیشنهادی رأی نخواهند داد. حمیدرضا حاجی‌بابایی در همین حال تأکید دارد که اصولگرایان مجلس از این شاخص‌ها عقب‌نشینی نخواهند کرد.

مقدمه: امریکا در دوره دونالد ترامپ توان اجماع‌سازی برای ایجاد فشار علیه ایران را از دست داده است. گزاره‌ای که قریب به اتفاق صاحبنظران بین‌المللی بر آن اتفاق نظر دارند و معتقدند این رخداد فرصتی را پیش روی ایران قرار می‌دهد تا از فرصت بروز شکاف میان اروپا و امریکا برای تقویت پیوندهای سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای قاره سبز بهره ببرد. با محمد مرندی، استاد دانشگاه و صاحبنظر مسائل بین‌الملل درباره تحولات جدید در صحنه سیاست جهانی که تحت تأثیر تصمیم‌های پرفراز و نشیب ترامپ در سیاست خارجی دچار تلاطم شده است، گفت‌وگو کردیم.

مقدمه: با گذشت تقریباً 50 روز از انتخابات ریاست جمهوری و شوراها حالا بهتر می‌شود نقبی به آن ایام زد و آنچه گذشت و به ثمر نشست را تجزیه و تحلیل کرد. از جمله عملکرد شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان که هنوز جامعه درباره فهرستی که رأی اکثریت را به آن داد سؤال‌هایی فراوانی دارد. در این زمینه با علی شکوری راد، دبیر کل حزب اتحاد ملت به گفت‌و‌گو نشستیم. او ناگفته‌های فهرست شورای شهر تهران و اعتراض های رئیس دولت اصلاحات به آن و در نهایت چگونگی اعلام حمایت ایشان را برای نخستین بار روایت می‌کند که با هم می‌خوانیم...

اشاره: سرمایه‌گذاری‌های چین در اتحادیه اروپا و نزدیک شدن این کشور به برخی کشورهای کوچک و ضعیف اروپایی موجی از نگرانی را در میان سیاستمداران اروپایی ایجاد کرده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که چینی‌ها با سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی تلاش می‌کنند نفوذ سیاسی خود در این قاره را افزایش دهند. روزنامه «آسمان آبی» در این راستا با نوذر شفیعی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. شفیعی بر این باور است که چین تلاش می‌کند تا قدرت جهانی خود را به صورت آرام و خزنده در سیاست‌های فرامنطقه‌ای دنبال کند. این استاد دانشگاه معتقد است گرچه کشورهایی چون یونان و مجارستان از حضور چین در اروپا حمایت می‌کنند، اما در نهایت با سیاست‌های قدرت‌های بزرگ در این قاره هماهنگ هستند.

اشاره: اینکه یک اروپایی برود و تاریخ ایران را بخواند شاید چندان عجیب نباشد اما اینکه او نه تاریخ معاصر که سراغ سرگذشت صفویان در 500 سال پیش را بگیرد، خیلی حرف است. حالا اما او، به چنان منزلت و مرتبتی در عرصه تخصص خود رسیده که آنچه می‌گوید سند است و نامش، مُهر تأییدی است بر آنچه می‌گوید. اما او با این توجه، روش‌مندی علمی خود را دارد، چنانکه هیچ‌گاه از قطعیت سخن نمی‌گوید و فقط به واژه «به نظر من»، پیش از آنکه گزاره یا فرضیه‌ای را در بحث تاریخی مورد نظر مطرح کند، استفاده می‌کند. «رودی مته» (Rudi Matthee) که اکنون تنها استاد تاریخ خاورمیانه به‌طور اعم و تاریخ ایران به‌طور اخص در دانشگاه دِلاوِیر امریکا (University of Delaware) و صاحب کرسی مونروئه در تاریخ خاورمیانه است، خردادماه به ایران سفر کرد تا ترجمه کتاب جدیدش؛ «تاریخ پولی ایران؛ از صفویه تا قاجاریه» را در مشهد رونمایی کند. از او پیشتر کتاب«زوال صفویه و سقوط اصفهان» در ایران(نشر نامک) منتشر شده و اثر دیگری درباره جاده ابریشم درآستانه انتشار است‌.گفت‌وگویی که در ادامه می‌خوانید، در اثنای همین سفر به انجام رسید.

اشاره: انقلاب اسلامی مردم ایران علاوه بر آنکه مُهر ختامی بر سلطنت شاهان در کشورمان بود، معادلات سیاسی داخلی، منطقه‌ای و جهانی را نیز تغییر داد. یک وجه مهم این تغییرات، حذف رژیمی بود که می‌خواست ژاندارم منطقه باشد و در این راه حمایت بی‌دریغ آمریکا را هم داشت. در آستانه ۴۰‌سالگی انقلاب، برای تحلیل این وجه از آن رویداد تاریخی و مهم با گری سیک، سیاستمدار سابق آمریکایی و پژوهشگر و استاد دانشکده روابط عمومی و بین‌الملل دانشگاه کلمبیا، گفت‌وگو کرده‌ایم. او که دکترای علوم سیاسی خود را در سال ۱۹۷۳ از دانشگاه کلمبیا گرفته است، در سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۱ در دولت‌های دو رییس‌جمهور تک‌دوره‌ای آمریکا (جرالد فورد و جیمی کارتر) جزو پرسنل شورای امنیت ملی این کشور بوده و در زمان انقلاب ایران تا پایان دوره ریاست‌جمهوری کارتر، مسئول اصلی بررسی تحولات ایران در کاخ‌سفید بوده است؛ البته باید توجه داشت که او علاوه بر یک پژوهشگر، سیاستمدار هم هست و روایت‌ها و تحلیل‌هایش از کیفیت انقلاب ایران و حواشی‌اش تابه‌امروز، از زبان کسی صادر شده‌اند که در حفظ منافع ملی ایالات‌متحده مستقیما سهیم است. بااین‌حال، خواندن حرف‌های او خالی از لطف نیست. متن گفت‌وگوی «وقایع‌اتفاقیه» با گری سیک را در ادامه می‌خوانید.

مقدمه: «وضعیت جامعه ایران در رژیم پهلوی را باید در فیلم فروغ فرخزاد مشاهده کرد؛ خانه های سیاه با مردم جزامی واقعیتی که حتی در مستند خاطرات شهبانو آمده است. یکی از کارهای ناگفته رژیم پهلوی، انداختن آفت به مزارع برنج مردم در سال های 51 و 52 بود، تلخ‌ترین خاطره زندگی من روزی است که پدرم مجبور شد مزرعه به دست آمده را آتش بزند...» این بخشی از گفت و گوی «صبح نو» با یعقوب توکلی محقق و مورخ و مدرس و کارشناس مسائل سیاسی درباره انقلاب اسلامی ایران است. متن کامل یا مصاحبه بدین شرح است:

اشاره: انقلاب اسلامی ایران بر پا شد که همه مردم ایران، فارغ از جنسیت، قومیت، مذهب و...، زیر سایه آن باشند. اکنون که در چهلمین سالگرد انقلاب مردم ایران هستیم، باید ببینیم این هدف و آرمان چقدر محقق شده‌ است. در این راستا به سراغ مولوی عبدالحمید، امام‌جمعه اهل سنت زاهدان رفته‌ایم تا از زبان او بشنویم وضعیت اهل سنت در این سال‌ها چگونه بوده است. در ادامه مشروح این مصاحبه را از نظر می‌گذرانید.