با این پیش درآمد نگاهی به مقوله«رسانه»و«دفاع مقدس» خواهیم داشت. این موضوع در دو مقطع جنگ تحمیلی و بعد از جنگ قابل بررسی کلی است:
1- دفاع مقدس ملت ایران حدود سه دهه پیش در جریان بود و در آن مقطع رسانه ها به شکل امروزی توسعه کمی و کیفی نیافته بودند و تنها رادیو، تلویزیون و جراید بودند که مدیریت افکار عمومی را عهده دار بودند. همین رسانه ها هم در کشور ما به چند شبکه و چند روزنامه محدود می شدند که به هیچ وجه یارای برابری با توان تبلیغی و رسانه ای دشمنان را نداشتند.
در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران در برابر دشمن بعثی و دهها کشور حامی این رژیم از جمله ابرقدرت های شرق و غرب ایستاده بود و تحت هدایت های رهبری حکیم، با تکیه بر اراده و ایمان و اتحاد و همدلی ملت و مسئولان مقاومت می کرد.
با وجود چنین شرایطی در آن دوران، رسانه های داخل به ویژه صداوسیما و مطبوعات می کوشیدند تا با اطلاع رسانی صحیح وتحلیل مسایل سیاسی و نظامی جنگ تحمیلی، در این کارزاربه ایفای نقش پرداخته و به تقویت روحیه حماسی وجهادی ملت بزرگ ایران و رزمندگان اسلام تأثیرگذاری جدی داشته باشند. اما عدم توجه به مصالح کلان کشور در بحبوحه دفاع مقدس می توانست آثار زیانباری داشته باشد. حضرت امام خمینی(ره) بادرایت و هوشمندی وآگاهی ازنقش وجایگاه رسانه ها درروزهای اول جنگ تاکیداتی داشتند از جمله اینکه «روزنامه ها در وضع فعلی ازنشرمقالات واخباریکه روحیه قوای مسلح را تضعیف مینماید، جداًخودداری نمایند.» «امروزاگریک کلمه برای شکست روحیه قدرته اینظامی، انتظامی،پاسداران وعشایرگفته شود،مستقیماًبرضداسلام است.»
در حقیقت دیدگاه آن پیر فرزانه این بود که رسالت اهل قلم ونویسندگان متعهد؛ روشنگری، ارتقاء آگاهی های لازم وتقوی تروحیه حماسی است. ازاین روایشان نویسندگان متعهدرا به دعوت مردم درپشتیبانی ازدفاع مقدس وایستادگی ومقاومت فرامیخوانند؛ «این نویسندگان این گویندگان این اطمینان را برملت ایجادکنندکه ماتاآخرایستادهایم.»
در یک نگاه کلی باید گفت حضرت امام(ره) در طول هشت سالی که کشور درگیر جنگ با بیگانگان بود، ضمن ساماندهی وبسیج همه جانبه ملت ونیروهای مسلح برای حضورهماهنگ و موثر در عرصه دفاع مقدس، کلیه فعالیت های سیاسی، تبلیغی و رسانه ها را با مسایل جنگ بعنوان مساله اصلی کشورمرتبط میساختند، تادفع تجاوزات دشمن دررأس سیاست های کلان نظام جمهوری اسلامی باشد وهمواره رزمندگان اسلام بصورت همه جانبه پشتیبانی شده وازهرگونه آسیب به روحیه مردم و رزمندگان جلوگیری شود.
لذا رهبری مدبرانه امام(ره) که در مقاطع گوناگون خود وارد صحنه می شدند و تدبیر مدیریت جنگ در عرصه رسانه ها را می کردند، نقش مهمی در حفظ روحیه مردم داشت که همین عامل هم باعث پیروزی های بزرگی برای ملت شد.
در یک چنین اوضاعی، جبهه ها تنها خط مقدم نبرد نظامی نبودند بلکه پایگاه‌های بزرگ تبلیغی بودند و رزمندگان جان برکف هم که به جبهه اعزام می شدند؛ چه شهید می شدند و چه سالم به اوطان خود باز می گشتند، ظرفیت یک عنصر رسانه ای را پیدا می کردند که می توانست صدای مظلومیت ملت ایران را به گوش جهانیان برساند. ناگفته نماند که دشمنان انقلاب اسلامی و ملت ایران با تمام توان رسانه های خود می کوشیدند تا جلوی نشر آثار دفاع مقدس را بگیرند، اما در این راه خود به توفیقی دست نیافتند.
2- دوران پس از جنگ اقتضائات و ویژگی های خاص خود را داشت. مردم پس از تحمل یک جنگ هشت ساله به آرامش و امنیت رسیده بودند و تازه داشتند طعم شیرین پیروزی را می چشیدند که دشمن شکل هجوم خود را تغییر داد و با هیبتی متفاوت به جنگ با انقلاب اسلامی برخاست. تهاجم فرهنگی آغاز شد و هرچه پیشتر رفتیم بر عمق و ابعاد آن افزوده شد. «تهاجم فرهنگی»، «شبیخون فرهنگی»، «ناتوی فرهنگی» و سرانجام جنگ نرم عباراتی بود که رهبر معظم انقلاب درباره این جنگ فرهنگی و رسانه ای استفاده کردند. اینکه در داخل کشور چقدر برای مقابله با این تجاوز فرهنگی، تلاش شده یا می‌شود موضوع بحث ما نیست. بلکه در اینجا می خواهیم به مقوله ای که در ابعاد گوناگونش توانست تا حدودی جلوی جنگ رسانه ای دشمن مقابله کند، می پردازیم؛ آثار و ارزش های دفاع مقدس عنصر مهمی است که ظرفیت و قابلیت بسیار بالایی برای دفع فتنه های فرهنگی دشمن دارد. درست است که دفاع مقدس از نظر مقطع تاریخی به پایان رسیده اما آثار و برکاتی بر آن مترتب است که اگر به درستی از آن استفاده شود، نه تنها نسل امروز بلکه نسل های بعدی هم می توانند در پرتو آن به پیروزی و سرفرازی برسند.
موضوعاتی مثل راهیان نور که در طول سال، حال و هوای جبهه های جنوب، غرب و شمالغرب را زنده می کند و سالانه صدها هزار نفر را راهی سرزمین های ایثار و شهادت می کند و آثار منتشر شده با موضوع جنگ در سال های اخیر که عموما به عنوان پرتیراژترین کتاب ها شناخته می شوند، از جمله عواملی هستند که به عنوان آثار دفاع مقدس امروز هم به مثابه رسانه ای قوی و تاثیرگذار عمل می کنند و نسل های جدید را که دوران جنگ تحمیلی را درک نکرده اند، با فرهنگ عظیم دفاع مقدس آشنا می کنند و جالب است که امروز همین نسل به مدد رشد و گسترس رسانه های گوناگون، دفاع جانانه ملت ایران را به ملت های جهان می شناساند چیزی که در دوران دفاع مقدس امکان آن به این شکل وجود نداشت.