پیش از انقلاب، اقتصاد ایران عمدتاً به نفت وابسته بود و به همین دلیل صادرات غیرنفتی جایگاه قابل قبولی در تجارت کشور نداشت. در این دوران، واردات کشور نیز رقم قابل توجهی را به خود اختصاص داده بود.در سال ۱۳۵۷، حجم صادرات غیرنفتی ایران به ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار رسید، در حالی که واردات کشور ۱۲ میلیون تن و به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بود.پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران همواره در تلاش بوده تا اقتصاد کشور را تقویت کند، تنوع بخشد و وابستگی به منابع خارجی را کاهش دهد. در این راستا، صادرات غیرنفتی نقش حیاتی پیدا کرده و به‌طور ویژه پس از انقلاب، شاهد رشد صادرات غیرنفتی کشور بودیم. در سال ۱۳۵۸، صادرات غیرنفتی ایران به ۸۰۰ میلیون دلار رسید و ارزش واردات به ۱۰ میلیارد دلار کاهش یافت.اما در سال‌های جنگ تحمیلی، به‌ویژه در اوایل ان، تجارت غیرنفتی ایران کاهش یافت و در سال ۱۳۵۹ صادرات غیرنفتی کشور به ۶۰۰ میلیون دلار رسید. با این حال، در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی، صادرات غیرنفتی دوباره رشد کرد و در سال ۱۳۶۷، این رقم به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسید. در همین سال، واردات کشور معادل ۹ میلیارد دلار بود.
با وجود تحریم‌های شدید آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، کشور در تلاش بوده تا با کشورهای همسو، کشورهای همسایه و برخی کشورهای آفریقایی تجارت خود را گسترش دهد.از جمله اقدامات مهم در این زمینه، انعقاد قراردادهای تجاری بین ایران و کشورهای مختلف بوده است. یکی از مهم‌ترین این قراردادها، توافق تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که پس از گذراندن مراحل مختلف، احتمالاً در ابتدای سال ۱۴۰۴ اجرایی می‌شود. این توافق امکان تجارت آزاد میان ایران و کشورهای روسیه، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس را فراهم می‌کند.میرهادی سیدی، مشاور امور بین الملل سازمان توسعه تجارت ایران، در خصوص تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا اعلام کرده است که حجم تجارت ایران و پنج کشور اوراسیا قبل از اجرای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی حدود ۲ میلیارد دلار بود، اما اکنون این رقم به ۵ میلیارد دلار افزایش یافته است. همچنین، ایران با کشورهایی نظیر پاکستان، ترکیه، ازبکستان و عمان نیز موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی دارد.در سال‌های اخیر، ایران به‌دنبال گسترش روابط تجاری با کشورهای آفریقایی نیز بوده است.
به گفته رئیس کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، در سال ۱۴۰۲ ایران به ۳۹ کشور آفریقایی صادرات داشته است. همچنین معاون سازمان توسعه تجارت ایران بیان کرده است که در سال ۱۴۰۱، صادرات ایران به قاره آفریقا به ارزش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسید. البته این رقم با توجه به ظرفیت بالای واردات کالا در کشورهای آفریقایی، قابل قبول نیست و ایران همچنان به‌دنبال توسعه صادرات به این قاره است.در سال ۱۴۰۲، ارزش صادرات غیرنفتی ایران به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید و صادرات چمدانی به ۵۰ میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار رسید که نسبت به سال گذشته ۷.۳۳ درصد از نظر ارزش دلاری رشد داشته است. عمده صادرات ایران در این سال به کشورهای چین، عراق، امارات، ترکیه و هند بوده است.در نه ماهه اول سال ۱۴۰۳، صادرات قطعی غیرنفتی ایران به ۴۳ میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸.۰۳ درصد رشد ارزشی داشته است. در این مدت، کشورهای چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران بودند.
در مجموع، ایران در مسیر تقویت روابط تجاری با کشورهای منطقه و برخی کشورهای آسیایی و همچنین افزایش صادرات به بازارهای جدید گام‌های مثبتی را از بعد از انقلاب اسلامی تاکنون برداشته است. با این حال، چالش‌هایی نظیر مشکلات حمل‌ونقل، موانع بانکی و کمبود سرمایه‌گذاری خارجی همچنان می‌توانند بر روند رشد صادرات تاثیرگذار باشد. رشد 100 برابر صادرات ایران از سال 1357 تا 1402، اگرچه قابل توجه است، اما باید در نظر داشت که در شرایطی چون تحریم‌ها، نرخ ارز بالا و تورم داخلی، این رشد کمتر از آن چیزی است که می‌توانست در شرایط اقتصادی مطلوب‌تر و بدون محدودیت‌های بین‌المللی باشد.به عبارت دیگر، در صورتی که کشور از امکانات و شرایط بهتری بهره می‌برد، احتمالاً صادرات ایران باید رشد بیشتری طی این سال‌ها تجربه می‌کرد.البته پیشرفت‌های ایران پس از انقلاب به حوزه صادرات محدود نشده و در بخش‌هایی نظیر احیای عدالت اقتصادی و توسعه زیرساخت نیز جهش‌هایی رقم خورده است.