شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در سفری رسمی امروز در تهران با مقامات کشورمان دیدار خواهد کرد. این سفر در حالی صورت می گیرد که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، ۱۱ مهر ۱۴۰۳ به دعوت رسمی شیخ «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر، به این کشور سفر کرد و بلافاصله و در اقدامی قابل توجه مهمان منزل شخصی امیر قطر شد.سفر تمیم به تهران در حالی صورت می‌گیرد که مناسبات میان دو کشور از چند منظر قابل توجه است.
همسایگانی با اندیشه توسعه روابط
ایران و فطر به عنوان دو همسایه با ظرفیت‌های مشترک بسیار بویژه در حوزه اقتصادی تلاش کرده‌اند تا روابط را در همه جوانب سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و اجتماعی گسترش دهند. نکته مهم آنکه دو کشور دارای میادین مشترک گازی هستند که نقشی مهم در مراودات اقتصادی و سیاسی آنها دارد. این امر موجب نقش آفرینی همه جانبه و بعضا هماهنگ انها در اوپک و اوپک گازی شده است که استمرار و توسعه آن می‌تواند منافع اقتصادی بسیاری برای دو کشور به همراه داشته باشد. سفر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر به تهران، بیانگر قدرت و استحکام روابط میان دو کشور است و هدف از این سفر تقویت روابط دو کشور در زمینه های اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری و همچنین رایزنی در خصوص مسائل مشترک منطقه ای و بین المللی ارزیابی شده است.
در سایه پایبندی مشترک قطر و ایران به تقویت شراکت دوجانبه که برای ملت دو کشور مفید خواهد بود، این سفر بسیار مهم است. قدر مسلم یادداشت ها و تفاهم‌نامه‌های بسیاری در زمینه های فرهنگی، علمی، اقتصادی، صنعتی و تجاری وجود دارد که می تواند روابط دوجانبه را گسترش دهد. همچنین کمیته های مشترک دو کشور در راستای پیگیری همکاری های مشترک نشست های خود را برگزار می کنند و این کمیته ها در گسترش روابط بسیار مهم هستند. از سوی دیگر، بسیاری از شرکت های ایرانی در بازارهای قطر فعالیت دارند که ارتباطی میان دو کشور هستند. احتمام طرفین به توسعه روابط چنان است که در طول هفته ۱۶ پرواز میان دو کشور انجام می شود.
نکته اساسی آن است که سیاست حسن همجواری در صدر اولویت های سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است و لذا تلاش دارد تا روابط همه جانبه‌ای را با همسایگان برقرار و از سوء تفاهماتی نیز ایجاد گردد از طریق گفت و گو و تعامل رفع گردد. تهران تاکید دارد که کشورهای منطقه از چنان ظرفیتی برخوردار هستند که بتوانند ضمن تامین نیازهای یکدیگر اختلافات و مشکلات موجود را نیز درون ساختاری بدون دخالت بیگانگان رفع نمایند. در حوزه اقتصادی حجم مبادلات تجاری میان ایران و قطر در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۴ ، حدود ۲۶۵ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵۳ درصد افزایش داشته است که ظرفیت‌ها میان دو کشور برای افزایش حجم مبادلات وجود دارد که در سفر تمیم به تهران می‌توانگام‌های عملی برای تحقق برداشته شود.
در همین حال سیاست‌های اقتصادی ایران اکنون بر پایه اقتصاد دریا محور استوار است چنانکه عراقچی وزیر امورخارجه در نشست همسایگان اقیانوس هند در عمان نیز بر این مهم تاکید و از آمادگی ایران جهت حضور و سرمایه‌گذاری کشورها در مکروان خبر داد. با توجه به همسایگی ایران و قطر با خلیج فارس توسعه مناسبات دریا محور می‌تواند از ابعاد این تعاملات باشد در عین آنکه قطر می‌تواند به عنوان یکی از سرمایه‌گذاران در مکران و چابهار ایفای نقش نماید.
تهران تاکید دارد در شرایطی که ترامپ از امضای فرمان فشار حداکثری سخن می‌گوید دیگر مذاکره معنایی ندارد و عملا مذاکره نه عقلانی، نه هوشمندانه و نه شرافتمندانه خواهد بود.
همسایگان تحقق بخش امنیت خلیج فارس
جمهوری اسلامی ایران، با برخورداری از یکی از قدرتمندترین ناوگان‌های دریایی منطقه، نقشی برجسته در تأمین امنیت آبراه‌های بین‌المللی از جمله خلیج فارس دارد. برخلاف رویکرد غرب که از قدرت دریایی برای اعمال فشار و ایجاد بحران استفاده می‌کند، ایران با اتخاذ سیاستی تعاملی و دفاعی، در راستای تحقق امنیت پایدار در منطقه گام برداشته است. حضور موفق نیروی دریایی ایران در رزمایش‌های بین‌المللی و عملیات‌های ضد دزدی دریایی، جایگاه کشور را به‌عنوان یک قدرت دریایی باثبات تثبیت کرده است. در همین راستا ایران ابتکار صلح هرمز را نیز برای توسعه روابط امنیتی با کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس مطرح کرده است که تعاملات ایران و قطر می‌تواند نقشی موثر در تحقق این مهم داشته است. حقیقت انکار ناپذیر آن است که تا زمانی که بیگانگان امنیت خلیج فارس را داشته باشند قطعا چالشهای امنیتی رفع نخواهد شد چرا که هیچ شیشه‌ای با دستمال کثیف پاک نمی‌شود و هیچ مشکل امنیتی با وجود محور ناامنی یعنی غرب و رژیم صهیونیستی رفع نخواهد شد.
حاشیه ای که متن نخواهد شد
مناسبات دو جانبه و همگرایی منطقه‌ای در حالی ابعاد سفر تمیم به تهران را تشکیل می‌دهد و در عین حال دروغین بودن ادعای انزوای منطقه‌ای و ایران هراسی همسایگان را نشان می‌دهد، که برخی محافل رسانه‌ای و سیاسی برآنند تا حاشیه‌ای به نام میانجی‌گری قطر میان ایران و آمریکا را محور این سفر معرفی نمایند تا سایر حقایق و ابعاد مناسبات را تحت الشعاع قرار دهند. هر چند روابط حسنه میان دو کشور، در بسیاری از مسائل مهم تاثیر مثبت گذاشته است که آخرین آنها توافق تبادل زندانیان میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بود. این توافق همچنین منجر به آزاد شدن اموال بلوکه شده ایران نزد کره جنوبی شد و این دستاورد به لطف روابط خوب و اعتماد موجود میان دو کشور محقق شد اما امروز مسئله‌ای به نام مذاکره ایران و آمریکا مطرح نمی‌باشد که بخواهد میانجی‌گری برای آن وجود داشته باشد.
تهران تاکید دارد که کشورهای منطقه از چنان ظرفیتی برخوردار هستند که بتوانند ضمن تامین نیازهای یکدیگر اختلافات و مشکلات موجود را نیز درون ساختاری بدون دخالت بیگانگان رفع نمایند.
در همین راستا عراقچی با اشاره به برخی گمانه زنی های رسانه ای درباره پیام رسانی امیر قطر به تهران در جریان این سفر از سوی ایالات متحده با رد این شایعات گفت: این موضوعات فاقد اعتبار بوده و ارزش پرداختن ندارند. امیر محترم قطر شخصیتی برجسته در حوزه دیپلماسی و تعاملات بین‌المللی هستند و سفر ایشان به منظور گسترش روابط دوجانبه صورت می‌گیرد. ایران و قطر با جدیت مسیر توسعه روابط را دنبال خواهند کرد و بدون توجه به بیانیه‌های سیاسی، گام‌های عملی در جهت تحقق اهداف مشترک برداشته خواهد شد.
در همین حال تهران تاکید دارد که گفتارهای زیبا ملاک تصمیم گیری ایران نیست بلکه رفتار عملی آمریکا مورد نظر ایران است در شرایطی که ترامپ از امضای فرمان فشار حداکثری سخن می‌گوید دیگر مذاکره معنایی ندارد و عملا مذاکره نه عقلانی، نه هوشمندانه و نه شرافتمندانه خواهد بود. بر این اساس مسئله‌ای به نام میانجی‌گری امیر قطر یک سناریوی سوخته و بدون پشتوانه عملی است.
نقش آفرینی در معادلات منطقه
امروز غرب آسیا همچون 15 ماه گذشته با زنجیره چالشهایی مواجه است که ریشه در اشغالگری رژیم صهیونیستی و بحران‌سازی‌های آمریکا دارد. در این راستا مسئله غزه و حمایت از فلسطین، رویارویی با اشغالگری و جنایات صهیونیست‌ها در کرانه باختری، لبنان و سوریه و تقلای امریکا برای تحمیل طرح دیوانه وار ترامپ مبنی بر کوچ اجباری فلسطینی‌ها از غزه از محورهای اصلی تحولات منطقه است. در همین حال مسئله سوریه و تسلط تحریرالشام بر این کشور در حالی که تاکنون هیچ اقدامی برای تحقق مطالبات مردم و تشکیل دولت فراگیر صورت نداده است از جمله مباحث مهم منطقه است. با توجه به نقش افرینی ایران و قطر در معادلات منطقه، همگرایی و نزدیک سازی دیدگاه‌های دو کشور برای رفع مشکلات منطقه از جمله فعال سازی ظرفیت‌های سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه عرب و نهادهای بین‌المللی پیرامون بحران انسانی غزه و تجاوزگری رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه، از الزامات و ابعاد مراودات ایران و قطر است. دو کشور دارای چنان ظرفیت‌هایی هستند که بتوانند نقشی مهم در معادلات منطقه ایفا نمایند بویژه آنکه طرفین بر این اصل که رژیم صهیونیستی و بیگانگان عامل بحران‌ها و فجایع منطقه هستند، اتفاق نظر دارند که می‌تواند زمینه‌های تعاملی و همکاری دو کشور را بیش از پیش گسترش دهد.