اولین جلسه «ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای» امروز (یکشنبه، 26 اسفند 1403) به ریاست محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شد.بر همین اساس، برای تشکیل ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای دلایل متعددی ذکر شده که هم به شرایط داخلی کشور و هم به موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران در حوزه انرژی مربوط می‌شود.چرا تشکیل ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای مهم است؟بر اساس بند (ت) ماده ۴۴ قانون برنامه هفتم توسعه، دولت مکلف شده است که ایران را به هاب انرژی منطقه تبدیل کند. این ستاد به‌عنوان یک نهاد راهبردی تشکیل شده تا نقشه راه دیپلماسی انرژی را تدوین کرده و تصمیمات کلان در حوزه صادرات، واردات، سوآپ و ترانزیت انرژی را هماهنگ کند.افزایش نقش ایران در بازار انرژی منطقهرضا سپهوند عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ایران دارای دومین ذخایر گاز جهان و چهارمین ذخایر نفتی است، گفته که ایران در چنین شرایطی، تاکنون به دلیل تحریم‌ها و برخی ضعف‌های ساختاری، نتوانسته است از این ظرفیت به‌طور کامل استفاده کند که این ستاد می‌تواند با مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق‌تر، سهم ایران را در بازارهای انرژی منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد.
تقویت دیپلماسی انرژی و کاهش اثر تحریم‌هاهمچنین برخی کارشناسان معتقدند که ایران برای خنثی‌سازی تحریم‌های غرب، نیاز به افزایش همکاری‌های انرژی با همسایگان و کشورهای منطقه دارد و این ستاد می‌تواند از طریق قراردادهای سوآپ (معاوضه)، صادرات گاز و برق، و همکاری در طرح‌های انرژی، نفوذ ایران را در منطقه گسترش داده و اثر تحریم‌ها را کاهش دهد. محمد بهرامی دیگر عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به مشکل ناترازی گاز و برق در کشور اشاره کرده و گفته که این ستاد با برنامه‌ریزی برای سوآپ گاز از ترکمنستان و دیگر کشورهای منطقه، مدیریت بهتر منابع انرژی و بهینه‌سازی قراردادهای صادراتی، می‌تواند به کاهش ناترازی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک کند.رقابت با کشورهای منطقه در بازار انرژیهمچنین کارشناسان معتقدند که رقابت با کشورهای منطقه در بازار انرژی، مسئله‌ای است باید به طور جدی به آن پرداخته شود و امروز کشورهایی مانند قطر، عربستان، روسیه و ترکیه در حال تقویت موقعیت خود در بازار انرژی هستند که اگر ایران سیاست‌گذاری دقیق‌تری نداشته باشد، ممکن است از رقابت عقب بماند، بنابراین تشکیل این ستاد به ایران کمک می‌کند تا سیاست‌های انرژی خود را هماهنگ‌تر و رقابتی‌تر تدوین کند.
تسریع در تصمیم‌گیری‌های کلان انرژیمحسن پاکنژاد وزیر نفت نیز معتقد است که پیش از این، سیاست‌های صادرات و واردات انرژی توسط وزارتخانه‌های مختلف به‌صورت پراکنده اجرا می‌شد، اما تشکیل این ستاد با متمرکز کردن فرآیند تصمیم‌گیری و هماهنگی بین نهادهای مختلف، به تسریع در تصویب و اجرای قراردادهای انرژی کمک خواهد کرد.به اعتقاد کارشناسان، تشکیل «ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای» برای تقویت جایگاه ایران در بازارهای انرژی، توسعه دیپلماسی انرژی، کاهش اثر تحریم‌ها، مدیریت ناترازی انرژی و رقابت با کشورهای منطقه در حوزه صادرات و ترانزیت انرژی ضروری است.اجزای «ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای» این ستاد به ریاست رئیس‌جمهور (در غیاب وی معاون اول رئیس‌جمهور) و با عضویت وزرای امور خارجه، نفت و نیرو و یکی از اعضای کمیسیون انرژی با انتخاب مجلس به‌عنوان عضو ناظر تشکیل می‌شود و ضمن تدوین سند و نقشه راه سیاست (دیپلماسی) منطقه‌ای انرژی شامل فهرست کشورهای هدف با رعایت اصول هفتاد و هفتم (۷۷) و یک‌صد و بیست و پنجم (۱۲۵) قانون اساسی و در چهارچوب قوانین نسبت به تصمیم‌گیری در مورد امور مربوط به قراردادهای صادرات، واردات، خدمات معاوضه (سوآپ) و گذر (ترانزیت) انرژی (گاز، برق، نفت و فراورده‌های نفتی) اقدام می‌کند.