محصول عینی مذاکرات استانبول، فراموشی کامل عضویت در ناتو از سوی دولت اوکراین است. چندی پیش وال استریت ژورنال در گزارش اخیر خود مدعی شده که ترامپ قصد دارد توافق آتش بسی را به کی یف تحمیل کند که در آن، اوکراین متعهد شود عضو پیمان ناتو نخواهد شد. به عبارت بهتر، اوکراین در صورت استمرار یا عدم استمرار جنگ کنونی، فرصت و اقبالی جهت تبدیل شدن به عضو جدید پیمان ناتو نخواهد داشت.
شهر استانبول در روز پانزدهم ماه مه قرار بود میزبان مذاکراتی میان نمایندگان روسیه و اوکراین با هدف دستیابی به راه‌حلی برای پایان جنگ جاری باشد. در حالی که انتظار می‌رفت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، شخصا در این مذاکرات حضور یابد، کرملین در آخرین لحظات اعلام کرد که وی در ترکیب هیئت روسیه حضور نخواهد داشت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز که احتمال حضورش مطرح شده بود، از سفر به ترکیه خودداری کرده است. در مقابل، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، اعلام کرد که شخصاً در مذاکرات استانبول شرکت خواهد کرد.
همان گونه که پیش بینی می‌شد، مذاکرات استانبول به جای تبدیل شدن به نقطه عطفی در پایان دادن به جنگ اوکراین، تبدیل به عرصه ای جهت پیچیده تر شدن مذاکرات صلح میان مسکو و کی یف شده است. ترامپ ، رئیس جمهور آمریکا و همراهانش از خلق این پیچیدگی و بسط آن استقبال می کنند زیرا هر اندازه صحنه مذاکرات آتش بس شفاف تر باشد، قدرت مانور کاخ سفید در آن و باج خواهی ترامپ از اعضای اروپایی ناتو محدودتر خواهد شد.
بنابراین،علی رغم مواضع اعلامی زلنسکی و اروپاییان در خصوص مذاکرات شکست خورده استانبول، اکنون خشم آنها بیشتر متوجه ترامپ رئیس جمهور آمریکاست.حتی برخی گمانه زنی ها در فضای رسانه ای و سیاسی غیررسمی در غرب مبنی بر هماهنگی قبلی روسای جمهور آمریکا و روسیه در خصوص غیبت در مذاکرات استانبول به چشم می خورد که چندان با واقعیات هفته های گذشته و جاری در تعارض قرار ندارد!
زلنسکی از یک سو ، خواستار ملاقات مستقیم با پوتین می باشد و از سوی دیگر، خروج رسمی روسیه از مناطق شرقی اوکراین را پیش شرط انعقاد هرگونه توافق آتش بس قلمداد می کند. بدون شک پوتین در شرایط کنونی زیر بار چنین خواسته ای نمی رود. از سوی دیگر، ترامپ نیز قصد دارد نهایت دستاوردهای امنیتی و اقتصادی ممکن را از آب گل الودی که در دوران بایدن شاهد خلق آن بوده ایم ، به دست بیاورد. در این میان، اصلی ترین بازنده مذاکرات استانبول زلنسکی و بازیگران اروپایی محسوب می شوند:کشورهایی که اروپا را به صورتی خودخواسته،تبدیل به زمین بازی خونین و خطرناکی ساخته اند.اکنون ، اروپا خود را در گوشه رینگ می بیند و این دقیقا همان خواسته ترامپ است! به حاشیه راندن زلنسکی و اروپاییان دخیل در جنگ اوکراین این امکان را به کاخ سفید می دهد تا در باج خواهی خود از دیگر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی، مستند تر و عملگرایانه تر وارد صحنه شود! در این معادله، خشم اوکراینی ها و اروپاییان کمترین اهمیتی برای رئیس جمهور آمریکا و همراهان وی ندارد. بی دلیل نبود که زلنسکی در بدو ورود به فرودگاه این شهر، هیات دون پایه اعزامی روسیه به کنفرانس صلح استانبول را جعلی و نمایشی توصیف کرد. اما نمایشی تر از مذاکرات استانبول، ملاقاتی بوده که میان مارک روبیو وزیر خارجه آمریکا و همتای اوکراینی وی در شهر آنتالیا (واقع در ترکیه ) برگزار شد. در این گفت‌وگو، طرف اوکراینی "چشم‌انداز صلح" خود را با طرف آمریکایی به اشتراک گذاشت اما با استقبال و واکنشی ایجابی از سوی روبیو مواجه نشد!
بازندگان اصلی مذاکرات استانبول
همان گونه که اشاره شد، دولت اوکراین و دولتهای اروپایی( که طراح اصلی پیشنهاد آتش بس 30 روزه بوده اند ) دو شکست خورده اصلی مذاکرات استانبول محسوب می شوند. بدون شک، اولین ناکامی زلنسکی و اروپاییان مربوط به شکستهای میدانی و عدم تاب آوری افکار عمومی و شهروندان اوکراینی نسبت به استمرار منازعه است. این تاب آوری اکنون به حداقلی ترین میزان ممکن رسیده است. بر اساس نظرسنجی انجام شده در سال گذشته توسط موسسه بین المللی جامعه شناسی کی یف، تقریبا 60 درصد از اوکراینی ها معتقدبودند که اوکراین باید برای حل مناقشه، به مذاکره با روسیه ادامه دهد.اما با حضور ترامپ در راس معادلات قدرت در آمریکا، این میزان ( تاب آوری شهروندان اوکراینی) در قبال ادامه جنگ کاهش و در ادامه، میل آنها به صلح با روسیه افزایش یافته است. در ژوئن سال گذشته مطابق نتایج نظرسنجی نشریه اوکراینی "زرکالا نیدلی"، کمتر از 44 درصد اوکراینی ها خواهان مذاکره کی یف با مسکو بودند. اما اکنون معادله ای متفاوت در میدان نبرد و فرامتن آن شکل گرفته که قطعا به سود زلنسکی و بازیگران اروپایی ناتو نخواهد بود. از ابتدا، بسیاری از بازیگران و کشورهای اروپایی نسبت به بازگشت ترامپ به کاخ سفید و تاثیر آن بر معادلات میدانی جنگ اوکراین هشدار داده بودند و اکنون این هشدار تعبیر شده است.از این رو شکست مذاکرات استانبول، خبر بدی برای شهروندان اوکراینی محسوب می شود و نقش اروپاییان در اصرار بر استمرار نبرد را ( به عنوان بازیگرانی مداخله گر و سلبی) در ذهن آنها پررنگ تر می سازد.
ترامپ، مارک روبیو و دیگر سیاستمداران آمریکایی بارها مطالبات خود را در خصوص انعقاد پیمان آتش بس به زلنسکی تحمیل کرده اند. به نظر می رسد رئیس جمهور اوکراین نیز چاره ای جز تن دادن به خواسته های واشنگتن نمی بیند زیرا از ابتدا، کی یف را به جای یک بازیگر مستقل در اروپا و نظام بین الملل، تبدیل به مهره بازی کاخ سفید در حوزه روابط بین الملل کرد. عواقب و تبعات سخت این بازی کورکورانه، اکنون گریبانگیر رئیس جمهور ناتوان اوکراین شده است.در این میان، تنفس مصنوعی اروپاییان به مذاکرات استانبول ( که بیشتر در فرامتن و پشت پرده قبل از آغاز مذاکرات جریان داشت ) نیز نتوانسته منجر به تجات اوکراین از گره و بن بست کنونی شود. محصول عینی مذاکرات استانبول، کورترشدن گره این معادله بوده است.
فراموشی رویای عضویت در ناتو
محصول عینی دیگر مذاکرات استانبول، فراموشی کامل عضویت در ناتو از سوی دولت اوکراین است. چندی پیش وال استریت ژورنال در گزارش اخیر خود مدعی شده که ترامپ قصد دارد توافق آتش بسی را به کی یف تحمیل کند که در آن، اوکراین متعهد شود عضو پیمان ناتو نخواهد شد. به عبارت بهتر، اوکراین در صورت استمرار یا عدم استمرار جنگ کنونی، فرصت و اقبالی جهت تبدیل شدن به عضو جدید پیمان ناتو نخواهد داشت. این در حالی بود که اساسا دلیل وقوع جنگ اوکراین، اصرار دوسوی آتلانتیک مبنی بر گسترش ناتو به شرق بود. کی یف، تصور می کرد بازی آن در زمین غرب، منجر به تکمیل حلقه محاصره استراتژیک روسیه خواهد شد. حضور ترامپ در کاخ سفید، شانس عضویت این کشور بحران زده در پیمان آتلانتیک شمالی را به صفر رسانده است.