«علی حیدری» مسئول مرکز مطالعات سیاسی سپاه؛ رزمایش مشترک ضدتروریستی سهند ۲۰۲۵ که به میزبانی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در استان آذربایجان شرقی در جریان است، تنها یک تمرین نظامی نیست. این رزمایش که با فاصلهای کوتاه پس از دفاع مقتدرانه ملت ایران و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه برگزار میشود، یک پیام راهبردی و چندلایه در عرصههای سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای منطقه و جهان دارد.
نکته جالب توجه این است که مرحله اصلی عملیات سه روز به طول میانجامد و در تمام مراحل از مهمات واقعی استفاده میشود. این رزمایش اولین عملیات صحرایی مشترک سازمان همکاری شانگهای در خاک ایران است و برای نخستین بار، ایران میزبانی آن را بر عهده گرفته است که نشان از ارتقای جایگاه کشورمان از یک عضو جدید به یک شریک راهبردی و محوری در این پیمان دارد.
نیروی زمینی سپاه بهعنوان مجری و میزبان اصلی این رزمایش، مسئولیت طراحی و اجرای عملیات را بر عهده دارد. این نقشآفرینی با اشاره به عنوان «معمار ضد تروریسم» برای سپاه برجسته شده است؛ همچنین در این رزمایش از فناوریهای پیشرفته مانند ریزپرندههای انتحاری نیز رونمایی شده است.
در این رزمایش، نیروهای۱۰ کشور عضو سازمان همکاریهای شانگهای شامل بلاروس، ایران، هند، چین، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان حضور دارند؛ همچنین، کشورهای مهمان از جمله عربستان، عراق و آذربایجان نیز در این رویداد مشارکت میکنند که نشاندهنده گستره وسیع همگرایی حول محور این رویداد است.
انتخاب استراتژیک استان آذربایجان شرقی بهعنوان محل برگزاری، تصادفی نبوده است؛ زیرا این منطقه در تقاطع سه کریدور حیاتی جای دارد:
-کریدور بینالمللی شمال-جنوب
-مسیرهای انتقال انرژی حوزه خزر به خلیج فارس
-نقطه اتصال به منطقه قفقاز و آسیای میانه
با برگزاری این رزمایش در چنین نقطه حساسی، ایران پیام روشنی به شرکای خود و بازیگران بینالمللی میفرستد مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی ایران قادر و آماده است تا امنیت این مسیرهای اقتصادی و تمدنی حیاتی را در برابر هرگونه تهدید تروریستی تضمین کند. این اقدام، ایران را در جایگاه یک ضامن امنیتی قابل اعتماد برای پیمان شرقی تثبیت میکند.
از سوی دیگر، این رزمایش در زمانهای حساس و بلافاصله پس از پیروزی در جنگ ۱۲ روزه برگزار میشود. این زمانبندی، نمایشی از آمادگی و اقتدار نظامی ایران در شرایط جدید منطقهای است.
در بُعدی فراتر، سهند ۲۰۲۵ تلاشی برای ارائه یک تعریف مستقل و شرقی از مقوله تروریسم است. در حالی که غرب بهویژه آمریکا، سعی در تقسیمبندی گروهها به «تروریست خوب و بد» بر اساس منافع سیاسی خود داشته است، برگزاری این رزمایش مشترک با کشورهای مهمی مانند چین و روسیه، نشان میدهد که این کشورها تعریف غرب را نپذیرفته و بر تعریفی مبتنی بر واقعیتهای عینی منطقه که ایران بهعنوان کشوری با تجربه عملی مبارزه با تروریسم ارائه میدهد، تأکید دارند.
تأثیر این رزمایش میتواند فراتر از عرصه نظامی باشد:
-ایجاد اعتماد امنیتی بین ایران و شرکای اصلی خود در شانگهای، میتواند بهعنوان پیشدرآمدی برای قراردادهای بزرگتر اقتصادی و شتاببخشی به پروژههای مهمی مانند تکمیل کریدور شمال-جنوب عمل کند.
-نمایش توانمندیها و فناوریهای دفاعی ایران، موقعیت کشور را بهعنوان یک شریک فناور در معادلات امنیتی منطقه تقویت میکند.
-این رویداد، همگرایی ژئوپلیتیک کشورهای شرقی حول محورهایی غیر از غرب را نمایان میسازد و ایران را بهعنوان یکی از قطبهای این همگرایی تثبیت میکند.
رزمایش سهند ۲۰۲۵ یک نقطه عطف در دیپلماسی دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود. این رویداد، فراتر از یک مانور مشترک، نشاندهنده محوریت ایران در یک ائتلاف قدرتمند شرقی، اعلام آمادگی برای تأمین امنیت منطقهای و در نهایت، اعلام شکلگیری یک گفتمان امنیتی مستقل و مبتنی بر منافع مشترک کشورهای عضو است. پیام نهایی رزمایش هم این است که ایران نهتنها یک بازیگر انفعالی نیست، بلکه حائز نقش فعال در نظم امنیتی جدید در منطقه و شرق جهان است.