با پایان جنگ هشت ساله، کشور با انبوهی از خرابیها و ویرانیها در شهرهای گوناگون روبهرو بود و از سوی دیگر تعداد زیادی ماشینآلات، تجهیزات و امکانات عمرانی در حوزه مهندسی رزم سپاه در اختیار بود که میتوانست التیامبخش این زخم عمیق باشد. بیتوجهی به این مهم، میتوانست برای کشور خسارتهای فراوانی به دنبال داشته باشد. تا اینکه در ۲۳ آذرماه سال ۱۳۶۸ بنا به تدبیر و موافقت فرمانده معظم کل قوا و درخواست دولت وقت و بر اساس اصل ۱۴۷ قانون اساسی مبنی بر «مشارکت در امر بازسازی کشور»، بخشی از توان مهندسی سپاه تحت عنوان قرارگاه بازسازی خاتمالانبیاء (ص) و با بهکارگیری ردههای پنجگانه سپاه وارد عرصه سازندگی کشور شد تا سپاه بار دیگر و در میدانی جدید به رسالت اصلی خود که حفظ دستاوردهای نظام و انقلاب بود، جامه عمل بپوشاند.
دوره شکلگیری و رشد
استفاده از امکانات و تجربیات هشت سال دفاع مقدس، این فرصت را فراهم میکرد تا افزون بر بازسازی و عمران کشور، ماشینآلات و تجهیزات موجود نیز بهروز و نوسازی شود و امید و روحیه تحرک و پویایی در کشور ایجاد شود. قرارگاه در ابتدای فعالیت خود به بازسازی کشور بهویژه بازسازی مناطق جنگی و اجرای پروژههای کوچک و متوسط روی آورد و در ادامه وارد گرایشهای راه، سد و خطوط انتقال شد. پل خرمشهر، راه ایلامـ حمیل، خط لوله گاز جاجرمـ گرمه و آزادراه تهرانـ ساوه نمونهای از پروژههای احداث شده در این دوره بود.
دوره بلوغ و سازندگی
در این دوره قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) به هویتسازی، توسعه مسئولیتپذیری و تجربهاندوزی در اجرای پروژههای عمرانی و آبادانی کشور توجه کرد. ابلاغ اولین سند راهبردی سازندگی ازسوی رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی) و استقلال قرارگاه از یگانهای رزم و تشکیل ردههای سازندگی سپاه از ویژگیهای این دوره است. همچنین قرارگاه در این دوره با ورود به پروژههایی با ماهیت EPC و سرمایهگذاری و تجهیز به دستگاهها و ماشینآلات خاص و ویژه توانست پروژههای بزرگتری، از جمله سد کرخه، راهآهن بافق ـ مشهد، راهآهن گرگانـ اینچهبرون، آزادراه حرم تا حرم، بندر پتروشیمی پارس، خط انتقال آب قمرود و خط هفتم سراسری گاز را در کشور ایجاد کند.
دوره انحصارشکنی
قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) در این دوره حیات خود به انحصارشکنی، تحریمشکنی و دفع توطئههای اقتصادی غرب متمرکز شد. در این دوره استکبار جهانی در فکر تغییر جبهه تقابلی خود با ایران بود و با ناامیدی از جنگ مستقیم برای براندازی نظام، سعی داشت با دستاویز قراردادن بهانهها و اعمال تحریمهای گوناگون، جنگ اقتصادی تمامعیاری را علیه ملت و کشور آغاز کند و در یک فرآیند کوتاهمدت، تمام شرکتها و پیمانکاران خارجی را به رها کردن اجرای پروژههای زیربنایی وادار کرد تا با این روش مسیر پیشرفت و توسعه ایران اسلامی را مسدود کرده، ایران را به یک کشور عقبمانده، فقیر و ناتوان تبدیل کند و با ایجاد نارضایتیهای داخلی اهداف خود را دنبال کند. از این رو، قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) با درک این مهم سعی کرد با گذر از پروژههای عمومی که پیمانکاران داخلی قادر به انجام آن بودند، به سمت ابرپروژههایی که پیش از این شرکتهای خارجی انجام میدادند، حرکت کند و با نگاه به توان درونزای کشور و با همت مضاعف و مدیریت جهادی، در مسیر اعتلای نام ایران قدم گذاشت. فازهای ششگانه پارس جنوبی، پالایشگاه ستاره خلیج فارس، فولاد میانه، طرح تغلیظ مس سونگون، طرح گرمسیری، طرح غدیر، بندر شهید بهشتی، پل صدر، خطوط مختلف مترو در سراسر کشور، نمونههایی از پروژههای احداث شده در این دوره است.
دوره الگوآفرینی
توسعه ارتباط و همکاری با تأمینکنندگان و پیمانکاران کشور (بخش خصوصی)، توسعه ارتباط با دانشگاهها و شرکتهای دانشبنیان به منظور بومیسازی و ایرانیسازی هرچه بیشتر پروژهها و توسعه کارپذیری در خارج از کشور از ویژگیهای دوره الگوآفرینی قرارگاه به شمار میآید.
در این دوره قرارگاه ضمن بهکارگیری صدها پیمانکار و تربیت مدیران لایق برای میهن اسلامی و به عنوان یک مجموعه «الگوآفرین، دانشبنیان و فناور»، توانست الگوسازی سبک سازندگی جهادی همراه با معنویت و اخلاق را پیاده کند.
هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی، هلدینگ راه و شهرسازی، هلدینگ دریایی، هلدینگ نیرو، هلدینگ صنعت و معدن، هلدینگ فناوری اطلاعات و ارتباطات و هلدینگ برون مرزی در این دوره در کنار هم ایجاد شدند تا قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) در تعامل درست و مؤثر با وزارتخانههای دولت به مسیر خود ادامه دهد.
گام بعدی تمرکززدایی بود و همین دلیلی شد تا ۲۹ شرکت و مؤسسه در ۱۶ استان به جز پایتخت مستقر شوند و در کل ایران شبکه قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) گسترده شود.
نگاه رسالتمحور
حضور در عرصه سازندگی کشور از مصادیق حضور موفقیتآمیز سپاه در صحنه پاسداری از انقلاب اسلامی به شمار میآید. در واقع قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) با نگاهی بالاتر از نگاه صرفاً مأموریتی و بر اساس نگاه رسالتمحور و تکلیفمدار و بر اساس سند راهبرد سازندگی در عرصه آبادانی کشور فعالیت دارد. بر اساس این سند، مجموعه سازندگی در سپاه، دارای هویت اسلامی، انقلابی، سپاهی، رسالتمحور، نظاممند، چندمنظوره، منحصربهفرد، و ممتاز در عرصه فعالیتهای سازندگی، با فرهنگ پاسداری و بسیجی، برخوردار از پشتوانه منابع سازمانی سپاه و بسیج مردمی، با قابلیت کمک به توسعه و تعمیق انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن در داخل و خارج از کشور است.
توانمندسازی پیمانکاران داخلی
قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) با شناسایی پیمانکاران داخلی توانمند و خوشسابقه در جهت استفاده از ظرفیت کاری آنها در اجرای پروژهها و مشارکت در ارتقا و توسعه توان بخش خصوصی، اقدامات مؤثری انجام داده است؛ به گونهای که با بهکارگیری بیش از ۱۰۰۰۰ پیمانکار توانسته به مثابه چتر حمایتی برای آنها عمل کند.
استفاده قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) از توان پیمانکاران داخلی در پروژههای عظیم با هدف افزایش سطح توان فنی و مالی و در نهایت ارتقای توان مهندسی و اجرایی کشور و افزایش مزیت رقابتی آنها به منظور اجرای پروژهها باعث شده تا پیمانکاران زیادی به همکاری با این نهاد تمایل داشته باشند.
عرصه مسئولیتهای اجتماعی
در کنار این عملکرد درخشان و کم نظیر، تعهد به مسئولیت اجتماعی و محرومیتزدایی از اقدامات مهمی است که قرارگاه خود را به انجام آنها ملزم میداند؛ البته با دو بخش مجزا شامل اجرای صدها پروژه مهم عمرانی و هزاران مورد اقدامات حمایتی در شعاع ۷۰ کیلومتری پروژهها در سراسر کشور که زمینه پیوند بیشتر مردم با نظام مقدس جمهوری اسلامی و عمقبخشی به آرمانهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را در کنار ایجاد بارقه امید و نشاط در مردم سبب شده است.
کمک به دولت در مدیریت بحران و حضور در حوادث غیرمترقبه نیز از جمله اقداماتی است که در این حوزه انجام شده تا در طول این چهار دهه فعالیت، دلهایی شاد و امیدهایی زنده شود و آیندهای روشنتر از پیش به تصویر کشیده شود.
ایجاد زمینه «تمدن نوین اسلامی»
اکنون قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء (ص) آمادگی کامل دارد در راستای تحقق «بیانیه گام دوم انقلاب» پروژههای بزرگ و پیچیده را در مناطق گوناگون با شرایط متفاوت جغرافیایی در کوتاهترین زمان ممکن و بر اساس شعار محوری «سرعت، کیفیت و اقتصادی کردن پروژهها» طراحی و اجرا کند و با الگوآفرینی در این زمینه، دستاوردهای عظیمی را در عرصه آبادانی، استقلال، خودکفایی و سرافرازی میهن اسلامی به دست آورد و حرکت کشور در جهت ایجاد «تمدن نوین اسلامی» را با قوت بیشتر ادامه دهد و شعار «ما میتوانیم» را به شایستهترین صورت محقق کند.