در شماره گذشته به کشورگشایی فینیقی‌ها و رومیان اشاره شد. در همین راستا باید یادآوری کرد که «اسکندر مقدونی» نیز سودای فتح جهان را در سر می‌پروراند. وی که کشوری نیرومند و ارتشی کارآزموده از پدرش، فیلیپ دوم مقدونیه به ارث برده بود، در سال ۳۳۶ ق. م به جای او بر تخت سلطنت نشست و از این موهبت برای تحقق بخشیدن به بلندپروازی‌های نظامی پدرش، نهایت استفاده را برد. در سال ۳۳۴ ق. م به آسیای صغیر که تحت سلطه هخامنشیان قرار داشت، هجوم برد و سلسله نبردهایی را به راه انداخت که ده سال به درازا انجامید. اسکندر طی نبردهای سرنوشت‌ساز، به‌ویژه نبردهای «ایسوس» و «گوگمل»، اقتدار ایران در منطقه را درهم شکست. او متعاقباً داریوش سوم، شاهنشاه ایران را شکست داد و سراسر شاهنشاهی ایران را تسخیر کرد. در آن زمان امپراتوری اسکندر گستره‌ای از دریای آدریاتیک تا رود سند را در بر می‌گرفت. در سال ۳۲۶ ق.م اسکندر در پی دستیابی به «انتهای دنیا و دریای بزرگ بیرونی» به هند حمله کرد؛ اما بنا بر تقاضای سربازانش، سرانجام مجبور شد ناکام بازگردد. اسکندر در نظر داشت تا رشته نبردهایی را ترتیب دهد که با هجوم به عربستان آغاز می‌شد؛ اما پیش از عملی‌کردن این نبردها در سال ۳۲۳ ق.م در بابل درگذشت و پس از مرگ اسکندر، وقوع جنگ داخلی میان بازماندگانش به از هم‌گسیختگی امپراتوری پهناور او منجر شد. به نظر می‌رسد استعمار را باید روی دیگر آغاز تحولات جدید غرب و گذر از قرون وسطی به دوران مدرن دانست. به واقع، اگر یکی از پایه‌های اصلی ورود به دنیای مدرن را رنسانس و پایه دیگر را رفورماسیون دینی بدانیم، باید پایه سوم و تکمیلی آن را استعمار دانست. باید اعتراف کرد، بدون غارت‌گری‌ و ورود سیل ثروت‌های بادآورده از دیگر سرزمین‌ها و انباشت ثروت در غرب، امکان انقلاب صنعتی و رشد و توسعه علمی‌ـ تکنولوژیکی میسر نمی‌شد. 

محمد گنجی 

یاد گرفتن و یاد دادن، فهمیدن و فهماندن و تعلیم و تعلم در اسلام و انقلاب اسلامی امری واجب است. در واقع یکی از اهداف اصلی انقلاب اسلامی آگاهی‌بخشی، روشنگری، آموختن و آموزش جوانان و توده‌های مردم بود. 

هنگامی که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و فضای آزادی رقم خورد، فراگیری علم، دانش، سواد و افزایش معلومات روند رو به رشدی گرفت. در این میان بعضی از اشخاص مرتب از امام خمینی(ره) درخواست می‌کردند که پیام و رهنمودی در این باره ارائه دهند تا اینکه در هفتم دی ماه سال ۱۳۵۸ فرمان امام در تشکیل نهضت سوادآموزی صادر شد و ایشان طی پیامی خطاب به ملت ایران با صراحت فرمودند: «آموزش برای همگان است. مع‌الاسف کشور ما وارث ملتی است که از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم و بیشتر افراد کشور ما از نوشتن و خواندن برخوردار نیستند.»

امام راحل برای رفع این معضل فرهنگی‌ـ اجتماعی بیان کردند: «اکنون بدون از دست دادن وقت و بدون تشریفات خسته‌کننده برای مبارزه با بی‌سوادی به طور ضربتی و بسیج عمومی قیام کنیم تا ان‌شاءالله در آینده‌ای نزدیک هر کس نوشتن و خواندن ابتدایی را آموخته باشد. برای این امر لازم است تمامی بی‌سوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن به پا خیزند.» پیام امام حامل نکات ظریف و کارآمدی فراوانی است.

این مدل کار نشئت گرفته از حکومت مدینه‌النبی بود. همان‌طور که پیامبر گرامی اسلام به افراد باسواد مکه که در جنگ بدر اسیر شده بودند، تکلیف کردند تا هر یک از آنها ۱۰ مسلمان مدینه را خواندن و نوشتن بیاموزند و آزاد شوند. در نتیجه دیری نپایید که افراد باسواد در مناطق اسلامی افزایش یافتند. در دهه اول انقلاب اسلامی روند رو به رشد فرهنگ و آموزش در همه زمینه‌ها کلید خورده؛ به طوری که امروز جریان انقلاب اسلامی از مبارزه با بی‌سوادی عبور کرد و الزاماً باید نسبت به آگاهی تاریخ و تحولات سیاسی و اجتماعی معاصر ایران، نهضت و آموزش‌های جامع و فراگیر داده شود؛ زیرا بسیاری از جامعه تحصیل‌کرده امروزی از روند جریانات چهل سال گذشته اطلاعات صحیح و مستندی ندارند که این باید به منزله تهدیدی برای انقلاب اسلامی تلقی می‌شود. به دلیل اینکه مدافع واقعی از ارزش‌های انقلاب اسلامی در دفاع در موضع ضعیف قرار می‌گیرد، شرایط و اوضاع می‌طلبد در ماجرای جنگ نرم اتفاقات و حوادث گذشته صحیح و دقیق به همراه تحلیل ارائه شود. همان‌طور که در روایات آمده، اگر کسی آگاه به زمان خود نباشد، سؤالات و شبهات بر او هجوم می‌آورد؛ یعنی بر فرهنگ و اندیشه تأثیرات منفی می‌گذارد. با وجود اینکه در این سال‌ها هجوم رسانه‌ها به ویژه از طریق فضای مجازی با حجم سنگین خبر و تحلیل‌های انحرافی که بسیاری‌ از آنها هدفمند و بر پایه دروغ ساخته و پرداخته شده، مرتب در جامه جوان پمپاژ می‌شود و جماعت گسترده‌ای در اثر ضعف مطالعات و نداشتن اطلاعات تحت تأثیر آنها قرار می‌گیرند، برحسب ضرورت دفاع از مبانی انقلاب امروز هم نیازمند این نهضت هستیم. 

سیدمهدی حسینی