اگرچه چند ماهی است شیوع گسترده ویروس کرونا بسیاری از فعالیت‌های انسانی را محدود کرده و حالا نیز این محدودیت به برگزاری مجلس عزاداری امام حسین(ع) رسیده است، اما قطعا شیفتگان آن امام شهید(ع) هرگز اجازه نمی‌دهند یاد و خاطره آن حضرت فراموش شود و در هر کوی و برزن عشق به آن حضرت را فریاد می‌زنند. در این روزها و با فرارسیدن ماه محرم، اگرچه تمایل داریم در مراسم عزای سومین امام شیعیان و یاران‌شان شرکت کنیم و بیش از پیش با شخصیت والای آنها آشنا شویم، اما لزوم گسستن زنجیره ابتلا به ویروس کرونا اجازه شرکت در این مراسم‌ها به وسعت سال‌های گذشته را نمی‌دهد، اما با توجه به شرایط کنونی می توان علاوه بر شرکت در مجالسی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، راه‌های مختلف دیگری را هم برای ابراز ارادات و شناخت امام شهیدمان تجربه کرده و حتی آنها را نسبت به سال‌‌های گذشته جدی‌تر بگیریم. یکی از راه‌های در نظر گرفته شده برای تحقق این هدف، برگزاری پویش‌های کتاب‌خوانی چون پویش «سفیر حسین(ع)» است.این گونه پویش‌ها تعریف شده و به جریان می‌افتند تا مطالعه را در سطح جامعه ترویج دهند. هدایت مردم به خواندن کتاب‌های مناسب این ایام یکی دیگر از اهداف به جریان افتادن چنین پویش‌هایی است، وظیفه رسانه‌ها نیز این است که در جهت گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی و تأثیر آن در شناخت بیشتر ابعاد مختلف واقعه عاشورا، تبلیغات گسترده‌ای را انجام دهند تا دوستداران اهل بیت(ع) با مطالعه کتب مختلف و تأیید شده، شناخت عمیق‌تری نسبت به امامان و پیشوایان معصوم خود کسب کنند. در پویش سفیر حسین(ع) نیز ۱۱ کتاب با موضوعات مرتبط با محرم و قیام حسینی معرفی و ترویج خواهد شد. این کتاب‌ها از برجسته‌ترین آثار مرتبط با قیام حسینی و عاشورایی انتخاب شده‌اند، آفتاب در حجاب؛ آوای درد، بچه‌های فرات، پس از بیست سال، چابکسوار، در میان روضه‌هایت زندگی کردن خوش است، دو امام مجاهد، سلیمانی عزیز، ماه به روایت آه؛ سفر خروج این یازده عنوان کتابی هستند که در این پویش انتخاب شده‌اند.

ویژه برنامه «رفیق» به کارگردانی «علی میرمیرانی» و تهیه‌کنندگی «رضا حماسی» در بخش شبانگاهی شبکه چهار سیما روی آنتن می‌رود. این برنامه شبکه چهارم صدا و سیما جمهوری اسلامی که همراه با قطعات نمایشی و به صورت سیاه و سفید پخش می‌شود، با نگاهی متفاوت روایتگر واقعه عاشورا از دیدگاه دوستان امام حسین(ع) است. «سیما تیرانداز» بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، قصه هر قسمت را روایت می‌کند و آن قصه در قالب قطعات نمایشی روی صحنه می‌رود. «رفیق» هر شب ساعت ۲۲ از شبکه چهار سیما در ایام محرم روی آنتن می‌رود.

«داود فتحعلی‌بیگی» که آخرین ‌بار شش سال پیش نمایش «انسانم آرزوست» را در سنگلج روی صحنه برده بود، با تئاتر مستند «عمو هاشم» به این تماشاخانه  باز می‌گردد. نمایش «عموهاشم» که متن آن نیز توسط فتحعلی‌بیگی نوشته شده است بخش‌هایی از زندگی «هاشم فیاض»  تعزیه‌خوان پیشکسوت و آخرین بازمانده نسل تعزیه‌خوانان تکیه دولت را که در سال 1383 در تهران  درگذشت،‌ روی صحنه می‌آورد. این نمایش از اواسط شهریور و با بازی «منیژه داوری»، «حمید معدن‌کن» و «امیر آزادروستا» در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه می‌رود.

هم‌زمان با ماه محرم و عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) نماهنگ «هلال عدل» با صدای «عرفان عرفانیان» منتشر شد. این خواننده که پیش‌تر با تیتراژ برنامه «ملک سلیمان» مورد توجه قرار گرفته بود، این بار به مناسبت ماه محرم اثری جدید را خوانده است. «سینا پارسیان» شاعر و آهنگساز هلال عدل بوده و «کامیاب بهاری» آن را تنظیم کرده است. مؤسسه فرهنگی شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی مجری طرح این اثر است. هلال عدل در دفتر موسیقی و سرود سازمان صداوسیما تهیه شده است.

شیوع ویروس کرونا موجب شد تا  امسال به «هیئت‌های مجازی» بیش از سایر انواع عزاداری‌ها توجه شود. مردم در خانه می‌نشینند و از طریق تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی یا پخش برخط مراسمات مذهبی، با این عزاداری‌ها همراه می‌شوند. نمونه خوبی از این مراسمات، روز عرفه و هم‌نوا با دعای عرفه از سوی مردم تجربه شده بود، اما چرا هیئت‌های مجازی مهم است؟ بخش مهمی از فضای مجازی را محتواهای مبتذل، بی‌ارزش و ضد فرهنگی پر کرده است؛ برای نمونه لایوهای اینستاگرامی مبتذل که در ایام قرنطینه نوروز امسال، رکورد شکن هم شده بود، نگرانی‌های بسیاری را ایجاد کرده بود. این نگرانی وقتی بیشتر می‌شود که عمده مخاطبان این‌گونه مطالب، نوجوانان دانش‌آموز یا جوانانی هستند که به لحاظ تربیتی در سن حساسی قرار دارند و هرگونه لغزش می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای اینها داشته باشد. حالا در چنین فضایی، ماه محرم، فرصت خوبی است تا این فضا، به جای انتشار مطالب سخیف، به مکانی برای نشر معارف اهل بیت‌(ع) به عنوان یک الگوی خوب تربیتی بدل شود. هیئت‌های مجازی، فرصت زیادی برای تولید محتوای مناسب دارند. شبکه‌های اجتماعی نیز با وسعتی جهانی، زمینه را برای نشر گسترده این معارف فراهم می‌کند. پس چرا نباید از این فضا استفاده کرد؟روضه‌های خانگی محدود از یک‌سو و برگزاری اجتماعات بزرگ عزاداری در فضاهای روباز، هر دو فرصت خوبی هستند تا این مراسم‌ها در فضای مجازی منتشر شوند و همه مردم بتوانند از آنها بهره گیرند؛ البته از آسیب‌های هیئت‌های مجازی هم نباید غافل بود. انتشار معارف صحیح اهل بیت‌(ع) موضوع حساس و جدی است که باید به آن توجه داشت؛ صرف اینکه کسی خوش صدا باشد، مداح اهل بیت نیست و کسی هم که اندکی مطالعه حوزوی یا فقهی و تاریخی داشته باشد، نمی‌تواند واعظ یا سخنران قلمداد شود. در سال‌های گذشته، متأسفانه ورود برخی روایت‌های ضعیف و برخی اشعار نامناسب، لطماتی را به عزاداری‌های اباعبدالله الحسین (ع) وارد کرده بود که رهبر معظم انقلاب نیز به مناسبت‌های مختلف، در این زمینه به مداحان و واعظان تذکر داده بودند. حالا رها بودن فضای مجازی، نباید به فرصتی برای نشر معارف نادرست یا ایجاد شبهه در عزاداری‌ها بدل شود. در عین اینکه، استفاده از فرصت فضای مجازی، در عزاداری‌ها یک فرصت بی‌بدیل است که اگر به درستی بهره‌برداری شود، می‌تواند در سطح جهانی و بدون مرز، معارف اهل بیت(ع) را نشر دهد؛ بی‌دقتی در استفاده از این فضا نیز می‌تواند فرصت سوءاستفاده را برای بدخواهان و دشمنان اسلام فراهم کند؛ اگرچه انتشار تصاویر بدعت خرافی قمه زدن در صفحات اینترنتی در طول سالیان گذشته، اثرات نامطلوبی برجای گذاشته است، اما شرایط کرونا، امسال این فرصت را فراهم کرده است تا با انتشار گسترده معارف صحیح، صفحات جدید، جایگزین مطالب وهن آلود قبلی شوند و نگاه جدیدی به عزاداری‌های ماه محرم، در سراسر دنیا ایجاد شود.

شاهرخ صالحی‌