دفاع از خاک و سرزمین خود برای هر ملتی، حیثیت آن ملت به شمار میآید، چه برسد به دفاع مقدسی که با اعتقادات و ایدئولوژیهای انسانی یک کشور گره خورده باشد. به طور قطعی دفاع مقدس نشان داد، میتوان در اوج تلخیهای یک جنگ، شیرینیها و زیباییهای انسانیت را به نظاره نشست.
این حماسه، موضوعی نیست که با یک هفته و چند روز بزرگداشت بتوان دِین خود را به آن ادا کرد. ادای دین به همه کسانی که در آن هشت سال از بسیاری چیزهای خود گذشتند و پس از آن نیز در راه خود ثابتقدم ماندند، در این یک هفته خلاصه نمیشود؛ بلکه باید پس از آن نیز هر چه بیشتر از گذشته تلاش کرد تا یاد و خاطره حماسهسازان جبهههای نبرد را زنده نگه داشت و قطعاً یکی از مهمترین راهکارها برای این موضوع، ثبت حقیقتِ دفاع مقدس آن هم از تمامی ابعاد آن است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی اخیرشان در آیین تجلیل از پیشکسوتان دفاع مقدس، خطر تحریف حقایق دفاع مقدس را گوشزد کرده و با اشاره به پیروزی درخشان و واضح ملت ایران در دفاع مقدس گفتند: «این واقعیت، نتیجه رهبری و فرماندهی شگفتانگیز امام خمینی(ره)، حضور همهجانبه قشرهای مختلف مردم و اقدامات و ابتکارات عقلایی مدافعان اسلام و انقلاب در این حماسه تاریخی بود که باید مراقب تلاش دشمنان در تحریف واقعیات این قطعه از هویت برجسته ایرانیان باشیم.»
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنانشان فرمودند: «هرچه از زمان دفاع مقدس دورتر میشویم، باید به معرفت آن نزدیکتر شویم؛ چرا که دستهای تحریفگر در کمین هستند.»اما چه چیزی میتواند دست تحریفگران را از درخشانترین برهه تاریخی کشورمان کوتاه کند؟
مهمترین راه، ثبت دقیق و عینی و در عین حال هنرمندانه «وقایع و حقایق» دفاع مقدس است و ثبت این وقایع با مواردی، همچون فیلم و مستند امکانپذیر است؛ اما در این میان نباید از تأثیرگذاری بسیار زیادِ متون فاخر و اثرگذار هم غافل ماند. هر چند شاید در برخی موارد کتابخوانها کمتر از مخاطبان فیلم باشند؛ اما کتاب ماندگاری و تأثیرگذاری به مراتب بسیار بالایی دارد، به گونهای که بسیاری از فیلمها اقتباس یافته از کتابها و رمانها هستند.
کتاب در ثبت وقایع گاهی حتی چند قدمی از فیلمهای داستانی و حتی مستند فراتر میرود. بنابراین نباید این حوزه را نادیده گرفت و باید هر چه بیشتر به نویسندگان عرصه دفاع مقدس بها داد تا بتوانند در ثبت و ضبط آنچه در این جنگ کمنظیر و حتی بینظیر بر مردم کشورمان و فرزندان رزمنده آنها گذشته است، دستشان باز باشد؛ به ویژه در ثبت خاطرات از زبان خود رزمندگان دفاع مقدس.
یادمان نرود که بسیاری از جوانان آن روزها، حالا دوره میانسالی را میگذرانند و بسیار حیف است که آنچه در خاطر و سینهشان ثبت شده به رشته تحریر درنیامده، از میانمان بروند.
رهبر معظم انقلاب نیز در سخنرانی اخیر خود در هفته دفاع مقدس، ادبیات دفاع مقدس را به سرچشمهای جوشان تشبیه کردند و با تأکید بر تولید متون فاخر ادبی بهعنوان منابع غنی برای خلق آثار هنری و همچنین لزوم شخصیتپردازی از شهیدان و رزمندگان جنگ، گفتند: «موضوع یادوارههای دفاع مقدس نیز مسئله مهم دیگری است که از ایجاد فاصله نسلی در مقوله جهاد و مقاومت جلوگیری میکند.»
تاکنون نیز آثاری بسیار خوب و ماندنی به ویژه در سالهای اخیر از نویسندگانی که خودشان در جبهه حضور داشتهاند، به یادگار مانده است که توانسته با مخاطب ارتباط بسیار خوبی برقرار کرده و تصویری بسیار واقعی از هشت سال دفاع مقدس را ارائه دهد؛ از جمله این آثار میتوان به کتابهای «دا»، «نورالدین پسر ایران» و «سرباز کوچک امام» اشاره کرد؛ «پایی که جا ماند» نیز از دیگر آثاری است که بسیار مورد استقبال مخاطبان به ویژه جوانان قرار گرفت.
کتاب «سلام بر ابراهیم» نیز ثابت کرد میتوان با یک کتاب اسطورههایی را به جوانان معرفی کرد که تا همین دیروز گمنام بودهاند؛ آشنایی خیل عظیم جوانان با شهید ابراهیم هادی و علاقه و ارادت به این شهید بزرگوار گویای تأثیر کتاب بر شناخت هر چه بیشتر شهیدانی است که ادامه راهشان کشورمان را بیمه خواهد کرد.
البته در میان متون ادبی نباید از جایگاه شعر و تاریخ شفاهی هم غافل شد؛ چراکه کتابهای تاریخ شفاهی میتوانند بهترین راهکار برای جمعآوری مستندات دفاع مقدس باشند.
نسیم اسدپور
«چند درجه» به کارگردانی «غلامرضا بختیاری» و «امید خسروی» مسابقهای تلویزیونی است که هماکنون در مرحله ضبط قرار دارد و بهزودی در 52 قسمت 40 دقیقهای روی آنتن شبکه نسیم خواهد رفت. به گفته بختیاری، این مسابقه حدود 30 تا 35 رشته ورزشی و هیجانانگیز از جمله پاراگلایدر، غواصی، پاراموتور، سقوط آزاد، فلای بورد، کایت بورد، موتور کراس، دوچرخهسواری تریال و... را به مخاطبان و به ویژه نسل جوان معرفی میکند. رشتههایی که شاید ابتدا در نظر مردم یک ورزش گران شناخته شوند، اما بیشتر آنها با هزینه بسیار کم در دسترس همه قرار دارد.
فیلم برداری مجموعه تلویزیونی «افرا» به کارگردانی «بهرنگ توفیقی» و تهیهکنندگی مشترک «مجید مولایی» و «محمدکامبیز دارابی» به تازگی در لوکیشنهای شهر لاهیجان کلید خورده است. پس از اینکه حضور مهدی سلطانی قطعی شد مینا وحید و روزبه حصاری نیز به تازگی به گروه بازیگران پروژه پیوستهاند.این درام اجتماعی و خانوادگی که قصه آن در فضای معاصر میگذرد، برای پخش از شبکه یک رسانه ملی آماده میشود. مجید مولایی در کارنامه خود تهیهکنندگی سریال های «بانوی عمارت»، «چرخ فلک»، «نابرده رنج» و… را دارد.
یکی از مجموعههای مقاتل با نام «مقتل مظلوم» در انتشارات کتاب جمکران بازآرایی و منتشر شد. «مقتل» در اصطلاح به کتابهایی گفته میشود که ماجرای کربلا و آنچه بر خانواده امام حسین(ع) و یاران آن حضرت گذشت را شرح میدهد. به انگیزه زنده نگه داشتن یاد حادثه عاشورا و شهداى کربلا، از صدر اسلام تاکنون، همواره کتابهایى به عنوان «مقتل» نوشته شده و مىشود.«مقتل مظلوم» تألیف «مرتضی وافی» و ترجمه و تصحیح «علی عباسآبادی» با طرح جلدی از استاد حسن روحالامین در ۲۴۸ صفحه و قطع رقعی چاپ میشود.
با آغاز مجدد فصل تعلیم و تربیت در مدارس و دانشگاهها، جای طرح این سؤال خیلی جدیتر از قبل وجود دارد که نسل دانشآموز و دانشجوی امروز ما، چقدر با زبان و ادبیات فارسی و ظرایف آن آشناهستند و به ارزش این میراث فرهنگی کهن باور دارند؟ فراتر از دانشآموزان و دانشجویان، این سؤال درباره عموم جامعه ما هم مطرح است که چقدر نسبت به ارزش زبان ملی و مادری خود واقفند و تا چه حد نسبت به خطرها و آسیبهایی که آن را تهدید میکند، حساس هستند؟!
پاسخ این پرسش را نمیتوان منفی و ناامیدکننده دانست؛ زیرا هنوز زبان و رسمالخط فارسی، زنده و بالنده است و در گویش و نوشتار ایرانیان جاری است. همچنین، نمیتوان موضوع را مثبت و امیدوارکننده دانست؛ زیرا نسل امروز، آنطور که باید و شاید، مراقب آسیب نرسیدن به ریشههای این قند شیرین پارسی نیستند. از وارد شدن کلمات بیگانه به دایره لغات مردم و جایگزین شدن آنها با لغات فارسی گرفته تا اطلاع ناکافی نسل جدید از جایگاه و کار ارزشمند ستارههای کهن و جدید آسمان ادب فارسی مثل سعدی و حافظ و فردوسی و پروین اعتصامی و شهریار، همگی سبب شدهاند تا اهل فن و دلسوزان این عرصه، خیالشان از این بابت آسوده نباشد.
رهبر معظم انقلاب که به اذعان همه ادبدوستان و اهل فن، یکی از صاحبنظرترین افراد در این حوزه هستند، اوایل دهه 70 با اشاره به برجستگیهای موجود در ادبیات زبان فارسی فرمودند: «آنچه که از حکمت، معرفت و اندیشه والای بشری در دیوانهای شعری زبان فارسی گنجانده شده، بسیار مهم و قابل توجه است و در این زمینه میتوان به حکمت، معارف الهی و اندیشه مورد نیاز بشری که در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی موجود است، اشاره کرد.» ایشان همچنین گفتند : «جلوگیری از رشد زبان و مخلوط کردن آن با لغات بیگانه، زبان را از درستی و استواری خود خارج میکند.»
اما در سالهای اخیر، هشدارهای ایشان نسبت به خطرهای این حوزه بیشتر شده است؛ تا جایی که در یکی از جلسات رمضانی دیدار با شعرا، باز هم هشدار داده و گفتند: «من راجع به زبان فارسی حقیقتاً نگرانم؛ زیرا در جریان عمومی، زبان فارسی در حال فرسایش است... من از صداوسیما گلهمندم، بهدلیل اینكه به جای ترویج زبان صحیح و معیار و زبان صیقلخورده و درست، گاهی زبان بیهویت و تعابیر غلط و بدتر از همه تعابیر خارجی را ترویج میكند. انتشار فلان لغت فرنگی یك مترجم یا نویسنده از تلویزیون، موجب عمومی شدن آن لغت و آلوده شدن زبان به زوائد مضر میشود.»
زبان هر ملت، ابزار هویت و وسیله انتقال فرهنگ آن ملت و کشور است و اگر قرار باشد بلایی که بر زبان فارسی در هند یا بر سر رسمالخط ترکها در سرزمین عثمانی آمد، بر سر این میراث ارزشمند ما هم بیاید و به بهانه تجدد و نو بودن، به فرنگیگویی و فرنگینویسی اسم خودمان یا تابلوی مغازهمان و کارهایی از این دست عادت کنیم، در یک چشم بر هم زدن، خودمان بابت از دست رفتن این سرمایه بینظیر حسرت خواهیم خورد.
حامد حسین عسکری