امین پناهی/ دکتر علیاکبر ولایتی، مشاور بینالملل رهبر معظم انقلاب به روسیه رفت تا با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور این کشور دیدار کند. دیداری که طی آن قرار بود دو پیام مهم از سوی رهبر معظم انقلاب و رئیسجمهور به پوتین ابلاغ شود. این دیدار قریبالوقوع پوتین و ولایتی در روسیه حائز اهمیت بود؛ چرا که ایران و روسیه طی سالهای اخیر منافع مشترک بسیاری داشته و در بسیاری از موارد در یک جبهه و علیه آمریکا قرار داشتهاند؛ اما در حال حاضر تحولات منطقه و جهان پیچیدگیهای خاصی دارد که نیازمند همگرایی بیشتر جمهوری اسلامی ایران با شرکای قدرتمند منطقهایاش است. در همین راستا، در این برهه زمانی فرستاده ویژهای از ایران به روسیه میرود تا با بالاترین مقام آن کشور دیدار و گفتوگو کند.
همزمانی
با سفر نتانیاهو
اولین اتفاقی که در کنار این سفر قابل توجه است، حضور همزمان بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی در روسیه است. سفری که البته واکنش ولایتی به آن اینگونه بود: «نتانیاهو دورهگردی است که هر روز به یک نقطه از جهان سفر کرده و اظهارات بیپایه و منطقی را هم بیان میکند.» او همچنین در ادامه افزود: «کار این آدم کمکم به جایی رسیده که دیگر کسی برای حرفهای وی اهمیتی قائل نیست، لذا بود یا نبود او در روسیه هیچ تأثیری بر مأموریت استراتژیک ما ندارد.»
در حالی که بنیامین نتانیاهو در بیانیهای پیش از سفر به مسکو گفته بود: «اکنون من برای یک دیدار بسیار مهم با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه به مسکو پرواز میکنم. ما درباره سوریه و ایران صحبت خواهیم کرد و منافع امنیتی اسرائیل را مورد بحث قرار خواهیم داد.»
هر چند نتانیاهو در این بیانیه اعلام میکند برای دیدار با پوتین به روسیه رفته است و در حاشیه آن نیز به تماشای بازی نیمه نهایی جام جهانی خواهد رفت؛ اما پوتین در دیدار با او گفت: «خوشحالم که هنگام سفر خصوصی برای دیدن مسابقه جام جهانی فوتبال در مسکو، با شما دیدار میکنم!»
استقبال ویژه
پوتین
یکی دیگر از اتفاقاتی که در سفر فرستاده ویژه کشورمان به مسکو خبرساز میشود، نوع استقبال و نشستن ولادیمیر پوتین در مقابل است. در واقع رئیسجمهور روسیه تشریفات دیپلماتیک را کنار گذاشته و در مقابل دیپلماتهای ایرانی مینشیند. این در حالی است که این نوع نشستن اغلب در مقابل همتایان اتفاق میافتد.
در این دیدار به جز ولایتی و پوتین از سوی روسیه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه و یوری اوشاکوف، مشاور رئیسجمهوری روسیه در مسائل سیاسی نیز حضور داشتند و از سوی ایران نیز علیاصغر فتحی، رئیس دفتر شورای عالی رهبر معظم انقلاب اسلامی و مهدی سنایی، سفیر ایران در مسکو بودند. دیداری که پشت درهای بسته صورت میگیرد و بنا به گفته دیپلماتهای ایرانی رضایتبخش است.
بازتابهای
دیدار
دیدار مهم فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران با رئیسجمهور روسیه در حالی صورت گرفت که رسانههای غربی کوشیدند با بیتوجهی از آن عبور کنند و به زعم خود از اهمیت آن بکاهند!
در این میان، روزنامه روسی «راسیسکایا گازیتا» در تشریح این ملاقات نوشت: «در پایان این دیدار که در پشت درهای بسته انجام گرفت، پسکوف درباره ارتباط دو پیام ارسالی از تهران برای رئیسجمهوری روسیه با دیدار هفته آینده ولادیمیر پوتین با دونالد ترامپ، توضیح داد که آقای ولایتی دو پیام برای رئیسجمهور روسیه به همراه داشت: یکی از سوی رهبر انقلاب اسلامی ایران و دیگری از سوی رئیسجمهور روحانی، که این پیامها پیش از هر چیز مربوط به روابط دوجانبه میشوند که ابعاد مختلفی داشته و شامل همکاریهای سیاسی، تجاری، اقتصادی و دیگر عرصههاست. البته برخی مسائل منطقه نیز در این پیامها مطرح شده
بودند.»
خبرگزاری رسمی روسیه «ریانووستی» نیز به نقل از مشاور بینالملل رهبر معظم انقلاب اسلامی، این مذاکرات را بسیار سازنده، روشن و صادقانه ارزیابی کرد و یادآور شد، طی آن کلیه موضوعات علاقه دو کشور بررسی شد.
به گزارش این روزنامه به گفته آقای ولایتی، همکاریهای دوجانبه در زمینه استفاده از انرژی اتمی صلحآمیز، مسائل مربوط به طرح مشترک حملونقل «کریدور شمالـ جنوب» و همچنین طرحهای نفتی بررسی شده و روسیه اعلام آمادگی کرده است که در توسعه صنعت نفت و گاز ایران تا 50 میلیارد دلار سرمایهگذاری کند. وی یادآور شد، این مسئله میتواند جایگزین بسیار خوبی برای شرکتهای اروپایی باشد که پس از تهدید آمریکا، از فعالیت در ایران صرفنظر کردهاند.
روزنامه «کامرسانت» نیز در مقالهای نوشته است: «به دنبال بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، علیاکبر ولایتی مشاور رهبر انقلاب اسلامی ایران در مسائل بینالملل نیز به برای دیدار با ولادیمیر پوتین به مسکو سفر کرده است. واضح است که اصلیترین موضوع مذاکرات پوتین و نتانیاهو اوضاع سوریه و به خصوص حضور ایران و نیروهای طرفدار این کشور در سوریه بود. طبق ادعای منابع اسرائیلی، مسکو متقاعد شده که نیروهای طرفدار ایران نباید در مرزهای سوریه و اسرائیل حضور داشته باشند و در عوض مقامات تلآویو نیز وعده دادهاند که باعث بیثباتی اوضاع در سوریه نشده و قصد سرنگونی دولت بشار اسد را نیز ندارند. به گفته این منابع، مقامات اسرائیلی اطمینان دارند که روسیه اهرمهای فشار لازم برای بیرون راندن ایرانیها از سوریه را دارد.»
صفحه فارسی «دویچهوله» نیز در واکنش به سفر همزمان مشاور بینالملل رهبر معظم انقلاب و نخستوزیر رژیم صهیونیستی نوشت: «ولایتی مشاور [آیتالله] خامنهای در امور بینالملل روز چهارشنبه ۲۰ تیر به مسکو سفر کرد تا پیام رهبر و رئیسجمهور ایران را به پوتین برساند. همزمان نتانیاهو هم به مسکو سفر کرده است. او خواستار خروج ایران از سوریه است.»
خبرگزاری «آناتولی» ترکیه نیز در گزارشی با اشاره به اهمیت سفر فرستاده ویژه رهبر معظم انقلاب و رئيسجمهوری به روسیه نوشت: «این سفر حائز اهمیت بسیاری است، چرا که پس از ژنرال قاسم سلیمانی، ولایتی دومین فرد مورد اعتماد رهبر ایران در امور سوریه بوده و سفرهای بسیاری در چند سال اخیر به دمشق داشته است.» در واقع، این رسانه در ادامه دلیل اصلی این سفر استراتژیک به روسیه را قطع امید ایران از جهان غرب و تمایل به شرق
میداند.
«یوجن مایکل جونز» نویسنده و تحلیلگر سیاسی آمریکایی نیز با اشاره به سفر مشاور رهبر فرزانه انقلاب ایران به روسیه و دیدار با پوتین گفت: «این سفر مرا به یاد دیدار [آیتالله] جوادیآملی با میخائیل گورباچف در زمان آیتالله [امام] خمینی میاندازد. [امام] خمینی گورباچف را به خواندن آثار فلاسفهای، همچون افلاطون ترغیب کرد تا او بتواند از روسیه در مقابل قدرتهای غربی به شیوه بهتری دفاع کند. هماکنون نیز به نظر میرسد ایران اهداف ملموستری در ذهن دارد.»
روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا»، چاپ مسکو هم در تحلیلی نوشت: «به نظر میرسد ولادیمیر پوتین نقش کلیدی و مهمی در حل و فصل مسائل مربوط به قیمت نفت، اوضاع پیرامون ایران و البته حل بحران در سوریه پیدا کرده است. مسکو تاکنون با موفقیت توانسته گفتگوهای سازندهای را با همه طرفین، از جمله تهران، ریاض و تلآویو انجام داده و آمادگی خود برای مذاکره با واشنگتن را نیز اعلام کرده است.
این در شرایطی است که دونالد ترامپ سعی دارد روسیه را به اردوگاه ضد ایرانی خود بکشاند و به مواضع بیطرفانه این کشور پایان دهد. برای این منظور نیاز دارد از مسکو این وعده را بگیرد که پس از آغاز محاصره نفتی ایران، قیمت طلای سیاه کاهش یابد و همچنین نیروهای ایرانی از سوریه خارج شوند.»
به آمریکا
بیاعتمادیم
در نشست خبری که روز جمعه(۲۲ تیر) برگزار شد علیاکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بینالملل بر بیاعتمادی جمهوری اسلامی به آمریکا تأکید کرد و گفت: «ایران هیچ تمایلی به مذاکره با دولت آمریکا ندارد.»
فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران با بیان این مطلب، اظهار داشت: «آمریکا قابل اعتماد نیست، پس چرا (دوباره) با این کشور مذاکره کنیم؟»
سفر دکتر ولایتی به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین با واکنشهای داخلی و خارجی بسیاری همراه شد؛ دیداری که البته نه برای تهدید طرف روس که برای تبیین مجدد جایگاه جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان صورت گرفت.
به نظر میرسد، جمهوری اسلامی ایران در دهه اخیر در یک رویارویی با جهان غرب و وابستگانش، روسیه را وارد معادلات منطقهای خود میکند و روسیه از اینکه در این مقابله خود را پیروز میدان میبیند، خرسند است؛ از سویی دولت روسیه نمیخواهد جایگاهی را که در کنار ایران به دست آورده است، از دست بدهد؛ چرا که روسیه و به ویژه شخص پوتین میداند جایگاه فعلیاش را مدیون جمهوری اسلامی ایران است. نشانههای این باور را میتوان در دیدارهایش با طرفهای ایرانی و به ویژه در دیدار با فرستاده ویژه کشورمان
دید.