کبري فرشچي/ انگار با هم غريبه‌اند و یکدیگر را نمي‌شناسند. انگار نه انگار با یکدیگر عهد و پيمان محبت و وفاداري بسته‌اند، اما حالا حس مي‌کنند چقدر از هم دورند. اما ماجرا آنقدرها هم که تصور مي‌کنند سخت و گره کار ناگشودني نيست. مشکل بسياري از خانواده‌ها از امري بسيار ساده آغاز مي‌شود. ممکن است احساس کنند یکدیگر را درک نمي‌کنند اما اغلب اصل ماجرا چيز ديگري است. مشکل از درک کردن و درک شدن نيست؛ بلکه بسياري از افراد کمتر ياد گرفته‌اند شنونده خوبي باشند، به همين دلیل هم هست که فرآيند درک‌شان دچار اختلال مي‌شود و در ارتباط با اعضاي خانواده احساس مي‌کنند براي هم غريبه شده‌اند. اين چالشي است که نه فقط در ميان زن و شوهرها، بلکه خيلي وقت‌ها در ميان دیگر اعضاي خانواده هم شکل مي‌گيرد و آنها حس مي‌کنند نمي‌توانند همديگر را درک کنند. در حالي که اين مشکل خيلي ساده‌تر از آنکه تصورش را بکنيد قابل حل است. کافي است سعي کنيد شنونده خوبي باشيد. البته اين کار هم نياز به تمرين دارد و مهارت‌هاي خاص خودش را مي‌طلبد.
اختلافات خانوادگي کم نيستند. اختلاف زن و شوهر، اختلاف ميان پدر و مادر و فرزندان، اختلاف ميان خواهر و برادرها، اختلاف ميان اعضاي خانواده همسران و... اما هيچ يک از اين اختلافات حل نشدني نيستند و براي مواجهه با آنها فقط نيازمند کمي مهارت هستيم و البته اراده‌اي براي تغيير و برطرف کردن زمينه‌هاي اختلاف.
گاهي اوقات فقط لازم است سکوت کنيد و بدون هيچ قضاوت يا پيش‌داوري فقط چشم در چشم همسر يا فرزندان‌تان دوخته و به صحبت‌هايش گوش کنيد. اما نشنيدن و توجه نکردن اغلب گله‌ای است که زن و شوهرها از یکدیگر دارند.
يک مرحله مغفول مانده
در فرآيند ارتباط
درست برخلاف تصوري که خيلي از ما درباره ارتباط داريم فرآيند ارتباط فقط و فقط صحبت کردن نيست، بلکه گوش کردن هم بخش مهمي از اين فرآيند است و چه بسا نقشي عميق و تعيين‌کننده داشته باشد. ما هم اگر در ارتباطات روزانه‌مان با همسر، فرزند و ديگر اعضاي خانواده بتوانيم شنونده خوبي باشيم، بخش مهمي از فرآيند ارتباط را به درستي انجام داده‌ايم و ريشه بسياري از اختلافات در زندگي زناشويي و خانوادگي را مي‌خشکانيم. نکته تأمل‌برانگیز اينجاست که شنيدن با گوش کردن تفاوت‌هاي عميقي دارد.
فرق شنيدن با گوش کردن
ما در هر لحظه با صداهاي متعددي در دنياي پيرامون‌مان مواجه مي‌شويم، اما به همه آنها گوش نمي‌دهيم. گوش دادن فرآيند پيچيده‌اي است که از محدوده گوش‌ها فراتر مي‌رود. انسان‌ها براي خوب گوش دادن به گوش‌ها، ذهن و قلب خود متکي هستند و همين فرآيند گوش دادن را از شنيدن متمايز مي‌کند. شنيدن فرآيند فيزيولوژيک است و گوش دادن داراي ابعاد روانشناختي و شناختي است که در شنيدن صرف يا دريافت فيزيکي پيام اثري از آنها نيست.
در فرآيند گوش کردن شما ابتدا به گفته‌هاي طرف مقابل‌تان توجه مي‌کنيد. توجه نکردن به صحبت‌ها گله‌اي است که بسياري از خانم‌ها از همسرشان دارند. همسر يا فرزند يا هر یک از اعضاي خانواده ما از ما انتظار دارند وقتي موضوعي را با ما در ميان مي‌گذارند به آنها توجه کنيم. يکي از مهم‌ترين نشانه‌هاي اين توجه هم نگاه کردن و نشان دادن علاقه به صحبت‌هاي همسر يا فرزندتان است. اين علاقه از عمق نگاه و رفتارهاي شما قابل درک است و اين حس را به عزيزان‌تان انتقال مي‌دهد که به اندازه کافي براي شما مهم هستند و همين موضوع نخستين گامي است که مي‌تواند ارتباطات شما را با اعضاي خانواده‌تان بهبود بخشد. اما از سوي ديگر وقتي به سخنان آنها توجه مي‌کنيد مي‌توانيد درک بهتر و واکنش مناسب‌تري داشته باشيد.
اين را هم فراموش نکنيد که توجه کردن يک انتخاب است و استعدادي نيست که عده‌اي از آن برخوردار باشند و عده‌اي ديگر نه.
هم گوش کنيد هم توجه
همسر، فرزند يا هر یک از اعضاي خانواده ما انتظار دارند وقتي با ما همکلام مي‌شوند شش‌دانگ حواس و توجه‌مان را به آنها بدهیم، بديهي است اين توجه مي‌تواند تأثيری بسيار مثبت در روابط خانوادگي داشته باشد و نبودن اين توجه هم نخستين گام براي سرد شدن روابط خانوادگي است. يادتان باشد در حين گوش کردن پاسخ‌هاي غير کلامي متناسب داشته باشيد. سر تکان بدهيد، لبخند بزنيد و با ديگر حرکات دست و صورت نشان بدهيد که علاقه‌مندانه مشغول گوش کردن صحبت‌هاي طرف مقابل‌تان هستيد. چنين رفتاري به خصوص در ميان همسران و به خصوص از سوي آقايان براي خانم‌ها مي‌تواند معجزه‌گر باشد.
طبيعتاً وقتي خوب به صحبت‌هاي همسر يا فرزندتان گوش کرده باشيد مي‌توانيد پردازش درستي از صحبت‌هاي آنها داشته باشيد و خواسته‌ها و انتظارات‌شان را درک کنيد.
توجه داشته باشيد به طور کلي خانم‌ها بيشتر از آقايان به وقايع اطراف‌شان توجه مي‌کنند، مردها بخش‌هاي خاصي از ارتباط را مورد توجه قرار مي‌دهند، اما زن‌ها به کل ارتباط توجه مي‌کنند و جزئيات و کليات را در کنار يکديگر مورد توجه قرار مي‌دهند. اين موضوع موجب مي‌شود خيلي از مسائلي که براي آقاي خانه اصلاً اهميتي نداشته باشد بر خانم خانه اثر بگذارد و احساس کند همسرش به او توجه ندارد و او را درک نمي‌کند.
اين نکته را فراموش نکنيد که خيلي وقت‌ها اعضاي خانواده ما هيچ انتظار خاصي از ما ندارند و تنها گوش کردن به صحبت‌هاي‌شان موجب مي‌شود تا احساسات‌شان تخليه شده و حس خوبي پيدا کنند. اين مسئله هم در ميان خانم‌ها اهميت زيادي پيدا مي‌کند. يک مرد موفق در زندگي مردي است که شنونده بهتري باشد، بي‌آنکه نياز باشد کار خارق‌العاده‌اي انجام دهد.
نعمت خوب گوش کردن
امام على(عليه‌السلام) درباره خوب گوش کردن مي‌فرمايند: «مَن أحسَنَ الاستِماعَ تَعَجَّلَ الانتِفاعَ»؛ هركه خوب گوش كند، زود بهره‌مند شود. همچنين در حديث ديگري مي‌فرمايند: «السامِعُ شَريكُ القائلِ»؛ شنونده، شريك گوينده است.
و به قول قديمي‌ها خداوند دو گوش و يک زبان به بندگانش عطا کرده است، اگر متناسب حرف بزنيم و گوش کنيم، حتماً زندگي خانوادگي بهتري را تجربه خواهيم کرد.
