علیرضا جلالیان / فرماندهی عملیات هوایی نیروی هوافضا عنوانی بود که اوایل مرداد ماه امسال با خبر اورهال یا بازآماد 10 فروند هواپیمای سوخوی ۲۲ بر سر زبان‌ها آمد. از جمله وظایف این واحد از نیروی هوافضا پشتیبانی هوایی از مأموریت‌های سپاه است. پیش از تأسیس هوانیروز سپاه بزرگ‌ترین واحد بالگردی سپاه را دارا بوده و با هواپیماهای باری ایلوشین و جنگنده‌های سوخو پشتیبانی هوایی را انجام داده است. این واحد در مراکز آموزشی خود به صورت کاملاً بومی به خلبان‌های سپاه و نیروهای فنی پروازی آموزش می‌دهد. تعمیر و بازآماد هواپیماها هم به کوشش شرکت‌های این مجموعه انجام می‌شود. همچنین عملیات رزمی هوایی، ترابری و نقل و انتقالات بار و مهمات، نفرات و بارریزی برای بخش‌های مختلف و نیز عملیات هوابرد با تلاش این واحد انجام می‌شود. به قول فرمانده این واحد، ترابری تاکتیکی از مأموریت‌های اصلی فرماندهی عملیات هوایی است. مردمیاری در حوادثی مثل سیل، اطفاء حریق، انتقال مصدومان، زلزله و حتی انتقال اعضای پیوندی از شهری به شهر دیگر و... از جمله دیگر فعالیت‌های این واحد است.
با سردار سرتیپ دوم خلبان شمس‌الدین فرزادی‌پور فرمانده عملیات هوایی نیروی هوافضای سپاه به بهانه بازآماد 10 فروند سوخوی 22 گفت‌وگویی اختصاصی انجام دادیم که در ادامه ماحصل آن را می‌خوانید.
***
* سردار چرا با وجودی که سپاه به خصوص پس از تغییر نیروی هوایی به نیروی هوافضا موضوع استفاده از جنگنده‌ها را کنار گذاشته بود و در این حوزه ارتش به صورت تخصصی فعالیت می‌کرد، دوباره به سمت چنین جنگنده‌هایی رفت؟
حضور داعش در عراق و سرعتی که آنها در تصرف شهرهای عراق داشتند سبب شد دولت عراق از ایران برای مقابله با این تروریست‌ها درخواست کمک کند. در این خلال هم این نیاز در سپاه احساس شد که برای مهار تروریست‌ها از امکانات هوایی استفاده شود، محاصره بغداد و رسیدن تروریست‌ها به اماکن مذهبی شیعه که خط قرمز جمهوری اسلامی ایران بود، سبب شد سپاه بنا به ابلاغ ستاد کل نیروهای مسلح، هواپیماهای سوخوی 25 خود را به عراق واگذار کند. این در حالی بود که آمریکایی‌ها از دادن جنگنده‌های خریداری شده از سوی عراق سر باز می‌زدند؛ لذا به سرعت هزینه‌ها از طرف عراق پرداخت شد و تیر ماه 93 این اتفاق افتاد. بخشی مربوط به خود عراقی‌ها بود که سال 1991 میلادی عراقی‌ها به دلیل آسیب ندیدن در جنگ آمریکا به ایران واگذار کرده بودند و بخشی هم بعداً از روسیه خریداری
شده بود.
* اصولاً سازمان رزم شما چگونه شکل گرفت؟
مجموعه سازمان رزم نیروی هوایی سپاه سال 68 با هواپیماهای تکانو شکل گرفت و سال 81 سوخوی 25 وارد سازمان رزم شد. هواپیماهای عراقی بازآماد شد و تعدادی هم از روسیه خریداری شد. تقریباً مدت 13 سال از این هواپیماها در بخش‌های مختلف؛ در رزمایش‌ها و آموزش‌ها و شکل‌دهی ساختار رزمی‌مان استفاده کردیم تا اینکه سال 93 این هواپیماها به کشور عراق واگذار شد. عراق آن زمان خلبان آماده نداشت و خلبان‌های ارتش عراق هم بیش از بیست سال بود که اصلاً پرواز نداشتند؛ لذا در یک دوره آموزشی ۱۰ روزه آنها را آماده پرواز کردیم و به سرعت خود این خلبان‌ها با سوخوی 25 از ایران پرواز کردند و وارد عراق شدند. بنای ما این نبود که خلبانان خودمان در عراق عملیات کنند. دو روز پس از انتقال به عراق خلبان‌های عراقی کار عملیات هوایی را عراقی در حومه بغداد شروع کردند و عملیات رزمی به پشتوانه نیروهای زمینی و حشدالشعبی صورت گرفت. تا امروز بحث مستشاری ما برای نیروی هوایی عراق در این حوزه ادامه دارد. بعد از این واگذاری ما به دنبال گزینه‌های جایگزین سوخوی 25 رفتیم. سوخوی 25 هواپیمای پشتیبانی نزدیک است؛ لذا روی سوخوی 22 که در کشور موجود بود، متمرکز شدیم. ما طی دو مرحله این پرنده‌ها را تحویل گرفتیم. اینها برای اینکه عملیاتی بشوند به اورهال نیاز داشتند. شاید آن روزی که شروع کردیم خیلی مطمئن نبودیم با این سرعت و توانمندی اورهال پرنده‌ها انجام شود، اما دیدید که اوایل مرداد ماه 10 فروند در پایگاه شیراز آماده بهره‌برداری شد.
* در حوزه بازآماد این ۱۰ فروند از توانایی‌های کشور تولید‌کننده هم استفاده کردید؟
خیر. با توجه به سابقه‌ای که خود ما در بازآماد یا اورهال هواپیماهای ترابری و شرقی داشتیم با احساس نیاز به هواپیمای رزمی سریع به این موضوع وارد شدیم و همه راه‌های دستیابی سریع به این منظور را پیگیری کردیم. اورهال اولین فروند از این هواپیماها را از دوستان نیروی هوایی سوریه کمک گرفتیم، اما از دومین فروند همه کارها را خودمان انجام دادیم و این توانایی بومی شد.
* بفرمایید چرا سوخوی 22 را برای این منظور انتخاب کردید؟
برای ما روش‌های مقابله با توجه به توان نامتقارن متفاوت از آن چیزی است که در جهان مرسوم است. ما از هرچه در اختیار داریم، باید بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم؛ لذا استفاده از موجودی خودمان خیلی ممکن‌تر از این بود که به سراغ خرید خارجی یا حتی تولید داخلی که چندین سال طول می‌کشد، برویم. هواپیمای سوخوی 22 برای ما در مأموریت‌ها به لحاظ ویژگی‌های سرعت و ارتفاع، قابلیت‌های خوبی داشت. هواپیما موجود بود، نیازمندی‌های ما را تأمین می‌کرد و به صورت بومی بازآماد و اورهال می‌شد. چون تجربه اورهال سوخوی 25 را هم داشتیم. البته راهی هم جز این برای تأمین هواپیما نداشتیم.
اما مهم‌تر اینکه چیزی که توان یک هواپیما را تأمین می‌کند، تسلیحات و ابزاری است که روی این هواپیما سوار می‌شود، وگرنه خود هواپیماها تنها از نظر راحتی خلبان و برخی ویژگی‌ها تفاوت دارند. این هواپیما در حوزه عملیاتی و توانمندی با بازآماد و به‌روز رسانی سامانه‌ها به راحتی منظورهای عملیاتی ما را تأمین می‌کرد. برخی سامانه‌ها روی هواپیما تغییرات خاصی پیدا کرده، مثلاً سامانه ناوبری و تسلیحاتی که روی آن بسته خواهد شد که کارآیی هواپیما را خیلی بیشتر کرده است و بر اساس نیازمندی عملیاتی ما هم است. این ۱۰ فروند در مرحله اول بود، در مراحل بعدی مابقی آماده و وارد مرحله عملیاتی می‌شود.
* وضعیت شما در حوزه آموزش و تربیت نیرو چگونه است؟
ما در ابتدای تشکیل نیروی هوایی، یک یگان هوایی کوچک بودیم، اما امروز به حول قوه الهی از صفر تا صد تربیت متخصصان فنی و کادر پروازی و خلبانان را در داخل سپاه انجام می‌دهیم. مراکز آموزش فرماندهی عملیات هوایی هم در حوزه رزمی و هم در حوزه ترابری فعالیت دارند و امروز خلبانان جبهه مقاومت را هم آموزش می‌دهیم.
* در مأموریت مردمیاری چگونه حاضر می‌شوید؟
یکی از مأموریت‌های ابلاغی ما در حوزه فرماندهی، عملیات هوایی مردمیاری است؛ این مأموریت کلان سپاه است و ما در حوزه خود در این مأموریت شرکت می‌کنیم. متناسب با نوع مسئله چه سیل و زلزله و حوادث طبیعی باشد و چه دیگر موارد ما حضور داریم. از جمله در مسئله اطفاء حریق. فلسفه وجودی سپاه، حفاظت از مردم است، اگر سپاه در شرایط و زمان‌هایی که مردم نیاز دارند، توان کمک‌رسانی نداشته باشد، اصلاً فلسفه وجودی سپاه زیر سؤال است. ما هم همه پرنده‌های‌مان را در این راستا آماده انجام مأموریت کرده‌ایم. هواپیمای ایلوشین ترابری و کار تاکتیکی، مانند اطفاء حریق را انجام می‌دهد، آمبولانس هوایی هم هست. انتقال نیروهای نظامی و غیر نظامی را انجام می‌دهد. در زمانی که جنگ نیست، باید به کار مملکت بیاید. این خودش از مصادیق اقتصاد مقاومتی و صرفه‌جویی است. وقتی چنین امکانی وجود دارد، دیگر نیاز نیست که برای نمونه نهادهای خدمت‌رسان در سوانح و بلایا با مبالغ کلان برای کمک‌رسانی هواپیما و بالگرد اجاره کنند. هواپیما چه پرواز کند و چه در آشیانه باشد، هزینه‌بردار است؛ از این رو چه بهتر که فرسایش قطعاتش که زمان‌دار هم هستند، در مأموریت‌ها باشد. این به معنای حداکثر استفاده از امکانات است. با همین کار میلیاردها دلار در حوادثی، مانند زلزله بم و کرمانشاه صرفه‌جویی کردیم؛ چون اگر اینها استفاده نمی‌شد، باید پرنده اجاره می‌کردیم. جدای از این، روحیه جهادی نیروهای ما شایان توجه است. خلبانان هم در این حوادث خودشان دست به کار می‌شدند و افزون بر پرواز دادن پرنده، به مصدومان کمک می‌کردند.
* در جبهه مقاومت هم حضور دارید؟
به صورت نیروی رزمی خیر، اما در حوزه پشتیبانی مانند امدادرسانی و بارریزی برای مناطق محاصره شده فعالیت‌های خوبی داشتیم؛ به ویژه برای مردم فوعه و کفریا که خود یک بحث مفصل دارد.
* از توان دانشمندان و شرکت‌های دانش‌بنیان هم در تأمین تجهیزات و امکانات استفاده می‌کنید؟
جفاست اگر استفاده نکنیم. سپاه موظف به این امر است. ما حتی با سازمان‌های هم‌راستا هم همکاری می‌کنیم. در طراحی تسلیحات نوین و همچنین در برخی از تغییرات سیستم‌های هوایی که فناوری قدیمی داشتند از بخش‌های خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کردیم.
* سوخوی 22 نسل چندم از پرنده‌های جنگی است؟
نوع کلاسیک سوخوی ۲۲ در نسل سوم تعریف می‌شود؛ اما با تغییراتی که ما در آن داده‌ایم، تقریباً در نسل چهارم جای می‌گیرد که پرنده‌های این نسل قدرت مانور بهتری دارند. تسلیحاتی که ما روی سوخوی 22 نصب کردیم، نقطه‌زن و بادقت بالا هستند. ما در این تعریف نسل پنجم را پرنده‌های پنهان کار می‌دانیم؛ مانند اف 35 و اف 22 که در این زمینه در کشور گام‌هایی برداشته شده، اما با رونمایی از دستاوردهای جدید خود می‌توانیم تعاریف جدیدی را در این راستا جدای از نسل‌بندی‌ها ارائه دهیم.
* بخشی از مزیت شما در سپاه ترابری سنگین با هواپیماهای ایلوشین است، در این زمینه توضیح دهید.
هواپیمای ایلوشین 76 یکی از موفق‌ترین‌ها در بخش تاکتیکی است؛ یعنی این هواپیما با توانی که دارد هم برای حمل بار مناسب است و هم برای بارگیری با قابلیت تیک‌آف در باندهای کوتاه. ما حتی خارج از این تعاریفی که برای آن شده، در موارد دیگر هم از آن استفاده کردیم و موفق بودیم. یکی همان بارریزی برای مناطق محاصره شده فوعه و کفریا از ارتفاع خیلی بالا بود که اصلاً نه تجربه آن را داشتیم و نه کسی به ما فرمول محاسباتی آن را می‌داد، خودمان صاحب سبک شدیم. در اطفاء حریق هم از این هواپیما استفاده می‌کنیم. برای نمونه در هورالعظیم ما فعال هستیم یا در آتش‌سوزی‌های دیگر در کشور که در این حوزه هم از بالگرد استفاده می‌کنیم و هم از ایلوشین‌ها.
* حوزه بالگرد شما با تشکیل هوانیروز محدود شده، درست است؟
با تدبیر فرماندهان حوزه بالگرد عمدتاً با توجه به استفاده مستقیم نیروی زمینی در هوانیروز متمرکز شد. البته ما تعدادی بالگرد برای پشتیبانی از مأموریت‌های خود داریم. امروز توان اورهال تمام این بالگردها که شرقی یا تولید داخل هستند، در سپاه وجود دارد. حتی در ورزش‌های هوایی هم در خدمت مردم هستیم و فقط با دریافت هزینه تمام شده این سرویس را به هم‌میهنان می‌دهیم. این دوره‌ها چندین مرحله برگزار شده و ما در هر مرحله از 500 تا 700 سورتی پرواز داریم.
