حسن ابراهیمی/ بزرگترین رزمایش پدافند هوایی سالیانه کشور با نام «رزمایش مشترک پدافند هوایی ولایت 97» به مدت دو روز از روز دوشنبه 14 آبان ماه در گسترهای به اندازه حدود نیم میلیون کیلومتر مربع و در مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور با محوریت قرارگاه پدافند هوایی خاتمالانبیاء(ص) ارتش در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور و با حضور یگانهایی از نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی هوایی ارتش و شبکه دیدهبانی بصری و اپتیکی برگزار شد. در ادامه برخی ویژگیهای این رزمایش که قابلیت رسانهای شدن داشت، بررسی میشود.
تمرینات رزمایش
امیرسیدمحمود موسوی سخنگوی رزمایش ولایت 97 درباره این رزمایش گفت: «شبکه فرماندهی و کنترل کشف و شناسایی رهگیری و انهدام اهداف متخاصم، اجرای عملیات پدافندی در محیط جنگ الکترونیک، بهرهبرداری از سامانههای اکتشافی غیر فعال، بهکارگیری سامانههای پدافند هواپایه با سرنشین و بدون سرنشین، مقابله با موشکهای ضد رادار و موشکهای کروز از جمله اقداماتی بود که در این رزمایش تمرین شد.»
رونماییها
استفاده از انواع سامانههای راداری، موشکی و توپخانهای در این رزمایشـ که برخی از آنها برای اولین بار رونمایی و عملیاتی میشدندـ سبب شد رزمایش ولایت 97 به عنوان پرحجمترین رزمایش به لحاظ شلیک سامانهها نام بگیرد.
روز اول این رزمایش، با اعلام رزم «یا خاتمالانبیاء(ص)» از سوی امیر دریادار حبیبالله سیاری، معاون هماهنگکننده ارتش و رئیس هیئتمدیره رزمایش، آغاز شد.
شلیک سامانههای توپخانهای بهینه شده مانند «سراج» و «حائل» و نیز شلیک سامانه موشکی «تلاش» از قرارگاه پدافندی هوایی ارتش و سامانه «سوم خرداد» از نیروی هوافضای سپاه، از جمله اقداماتی بود که در روز اول صورت گرفت.
سامانه موشکی «تلاش» یک سامانه پدافندی برد متوسط و بلند است که پیش از این در رزمایش سال 95 در بوشهر نیز حضور داشت. این سامانه از موشکهای خانواده «صیاد» بهره میبرد و پیش از این به رادار سامانه موشکی S200 وابسته بود. اما در سالهای اخیر از رادار مستقل خود با نام «افق» بهره میگیرد.
سوم خرداد بلند بردتر شد
سامانه موشکی «سوم خرداد» پیشتر از موشکهای طائر بهره میبرد و برد آن 50 کیلومتر اعلام شد که میتوانست اهداف خود را در ارتفاع 25 کیلومتری منهدم کند. بعدها تغییرات دیگری در این سامانه به وجود آمد که برد موشک آن را به 75 و ارتفاع آن را به 30 کیلومتر رساند. در این رزمایش سامانه موشکی «سوم خرداد» علاوه بر موشکهای «طائر» به موشکهای «صیاد» نیز مجهز شده که با توجه به مختصات این موشک، برد، ارتفاع و دقت اصابت این سامانه افزایش پیدا کرده است.
از دیگر نکات رزمایش ولایت 97، بهکارگیری سامانههای توپخانهای بهینه شده «سراج» بود. سامانه «سراج» با بهرهگیری از توپهای 35 میلیمتری اورلیکنـ که برخی تجهیزات آن بهینه شدهـ علاوه بر سامانه راداری، از یک سامانه الکترو اوپتیکی نیر بهره میبرد.
تست سرد
در بخش تست سرد سامانهها نیز برخی هواپیماهای نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در نقش نیروی متخاصم حاضر شده و سامانههای راداری و موشکی نیز با انجام کشف و رهگیری بر روی آنها قفل راداری و اقدام تاکتیکی کردند.
هواپیماهای طرح پدافندی نیروی هوایی ارتش و سپاه هم با به پرواز درآمدن از پایگاههای مختلف انجام عملیات رهگیری و پدافند هواپایه را تمرین کردند.
سامانههای سپاه و ارتش
در کنار هم
به گفته سردار امیرعلی حاجیزاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در این رزمایش سامانههای دفاع هوایی بومی و ایرانی که در اختیار سپاه و ارتش قرار دارند، به صورت تلفیقی و ترکیبی مأموریتشان را اجرا کردند.
سردار حاجیزاده افزود: «با رصد عملکرد نیروهای متخاصم در منطقه پیرامونی جمهوری اسلامی ایران، سناریوهایی بر اساس فرضیه عملکردی دشمن طراحی شد که تمامی اهداف از پیش تعیین شده در این سناریوها به طور کامل محقق شد.»
تمرکز روی تهدیدات
صحنه واقعی
این رزمایش نشان داد که یگانهای پدافند هوایی نیروهای مسلح با تمرکز روی تهدیدات واقعی تجهیزات و تاکتیکهای خود را بر این مبنا تنظیم کردهاند.
مقابله با هواپیماهای دورایستاـ که هدف خود را از فاصله بیش از ۱۰۰ کیلومتری با رها کردن بمب مورد اصابت قرار میدهندـ و نیز مقابله با موشکهای کروز با بهکارگیری سامانههای ضد کروز، از دیگر تاکتیکهای تمرین شده در این رزمایش طی روز اول بود.
شلیکهای زمین به هوا
اما دومین روز رزمایش با شلیک موشکهایی زمین به هوای «هاوک» و «شلمچه» از روی سامانه پرتابگر «مرصاد» آغاز شد.
این سامانهها که در کلاس متوسط تعریف میشوند، با چندین شلیک با اهداف خود مقابله کردند.
موشک «شلمچه» یک موشک ایرانی ساخته شده بر اساس الگوی «هاوک» است که از روی سامانههای مختلف از جمله «مرصاد» (در این رزمایش) شلیک شد. از نمونههای دیگر این موشک میتوان به موشکهای «شاهین» اشاره کرد.
افزون بر موشک «شلمچه»، قرارگاه پدافند هوایی خاتمالانبیاء(ص) ارتش، یک سامانه موشکی دیگر نیز در برد متوسط رونمایی کرد.
امیرسیدمحمود موسوی سخنگوی رزمایش نیز با اشاره به شلیک سامانه موشکی «مرصاد»، آن را یکی از تجهیزات جدید ساخت متخصصان جوان کشور و صنایع دفاعی معرفی کرد و گفت: «این تجهیزات در سالهای اخیر با وجود تحریمهای همهجانبه در حوزه نظامی به دست آمده است.»
طبس در کنار سوم خرداد
در این رزمایش، نیروی هوافضای سپاه از سامانه موشکی «طبس» نیز بهره گرفت. این سامانه میتواند اهداف را در برد متوسط مورد هدف قرار دهد. همچون سامانه «سوم خرداد»، در «طبس» نیز علاوه بر موشکهای «طائر»، از موشک «صیاد» هم بهرهبرداری شده است.
در کنار شلیک این موارد، نیروی هوافضای سپاه پاسداران، یک رادار آرایه فازی و کنترل هواپیمای شکاری با نام «بشیر» را رونمایی کرد. این رادار که سالهای اخیر ساخته شده، میتواند اهداف را با سطح مقطع راداری کم مورد شناسایی قرار دهد.
بومی یا بهینه شده
امیر دریادار سیاری در جایگاه رئیس هیئتمدیره برگزاری رزمایش تأکید کرد: «تمام سامانههای به کار رفته در این رزمایش از صفر تا صد بومی هستند، یا بهینه شدهاند. این توانمندی با وجود همه تحریمهایی که از ابتدای انقلاب بر کشورمان تحمیل شده، با ابتکار و خلاقیت جوانان پای کار به دست آمده است.»
دریادار سیاری درباره همکاری قرارگاه پدافند هوایی خاتمالانبیاء(ص) ارتش، نیروی هوافضا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی هوایی ارتش در اجرای این رزمایش مشترک نیز گفت: «نتیجه اتحاد، انسجام و هماهنگی بین نیروهای مسلح، همافزایی و افزایش توان بازدارندگی کشور است.»
معاون هماهنگکننده ارتش، رزمایش مشترک پدافند هوایی ولایت 97 را پرشلیکترین رزمایش کشور معرفی کرد.