گفتاری از آیت‌الله حاج‌شیخ محمدرضا ناصری‌یزدی
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا لَقِیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْکُرُوا اللهَ کَثِیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ وَأَطِیعُوا اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللهَ مَعَ الصَّابِرِینَ1»
نُه نکته در این سه آیه وجود دارد که در موضوع پیشرفت، ضروری و اساسی است. قرآن کریم اولین نکته را مقاومت ذکر می‌کند. «إِذَا لَقِیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا» اگر با دشمن مواجه شدید، در مرحله اول مقاومت و ایستادگی کنید. این موضوع به قدری مهم است که در سوره هود خدا به پیامبر(ص) می‌فرماید: «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ» تو و کسانی که با تو ایمان آورده‌اند، استقامت کنید. وقتی خداوند متعال یک مطلبی را می‌خواهد بگوید ابتدا به پیامبر(ص) می‌گوید که تو انجام بده و به مؤمنان نیز بگو. این دستوری است که اول آن مسئول و مدیر باید رعایت کند.
ابن‌عباس می‌گوید: هیچ‌وقت ندیدم که مانند نزول این آیه پیامبر(ص) به این شکل منقلب شود. حتی وضعیت به گونه‌ای بود که آثار پیری زودرس در پیامبر(ص) ظاهر شد. اصحاب علّت را پرسیدند و حضرت فرمودند: «شَیبَتَنی سوره هود»2 سوره هود مرا پیر کرد. ثبات قدم و ایستادگی و پایداری و جاخالی نکردن و نترسیدن از تهدیدات دشمن و منحرف نشدن و تأثیر (نگرفتن از) حیله‌های دشمن بسیار مهم است. اگر استقامت کنید دشمن کنار می‌رود. تاریخ ثابت کرده است که هرکسی پایداری داشته باشد دشمن عقب می‌رود.
قدم دوم «وَاذْکُرُوا اللهَ کَثِیرًا» است. همیشه باید یاد خدا باشید. ذکر خدا به معنای یادآوری قدرت و عظمت و بزرگی خدا است. اگر یادت برود و یاد خدا را فراموش کنی، عقب می‌مانی. عمده مسئله این است که ما باور کنیم که در مسیر حرکت‌مان و مقابله با دشمنان خداوند قادر و حاضر، توانمند هستیم. این باور بسیار کم پیدا می‌شود. می‌داند خدا هست، ولی اینکه باور داشته باشد بسیار مهم است.
مثل امام(رحمت‌الله) علیه می‌ایستد و محکم می‌گوید که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند و باور دارد که خدا نیز به او کمک می‌کند. باید در روحیه ما و مسئولان و همه مؤمنان این باور را جا بیندازیم که خدا هست و قدرت دارد و عظمت دارد و کمک و یاری می‌کند. در تمام صحنه‌هایی که داشتم همگی کمک خدا بوده است. باید جامعه به این باور برسد که نترسد و از تحریم‌ها و مسائل دیگر وحشت نکند. می‌داند که خدا هست و کمک می‌کند تا نترسد و به آرامش برسد.
حضرت امام سجاد(ع) در ارتباط با مرزبانان عبارتی دارند. ایشان می‌فرماید: «وَ اَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقآئِهِمُ الْعَدُوَّ ذِكْرَ دُنْياهُمُ الْخَدّاعَةِ الْغَرُورِ»؛ خدایا در زمانی که مسلمانان با دشمن روبه‌رو می‌شوند، ذکر دنیای خدعه‌گر را از یادشان ببر! «وَامْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَراتِ الْمالِ الْفَتُونِ» از ذهن اینها یاد و خاطره مال دنیا که فتنه‌گر است ببر؛ یعنی هوس دنیا در ذهن‌شان نباشد؛ «وَاجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ اَعْيُنِهِمْ»3 بهشت را روبه‌روی چشمان آنها قرار بده. این خیلی مهم است که در مواجهه با دشمن زرق و برق دنیا انسان را فریب ندهد. فقط خدا و مقصدی که خدا گفته است در ذهن باشد. این معنایی است که در زمانه کنونی که دشمن در مقابل ما است نباید فراموش کنیم. حالا اگر آب و نان‌مان کم و زیاد شود پول‌مان و ارزمان کم شود، پس برویم ذخیره کنیم، یا خارج ببریم اینها افرادی هستند که ذکر دنیا از ذهن‌شان نرفته است و لذا نمی‌توانند مقاومت کنند.
موضوع دیگر اطاعت از خدا و رسول است. به هرحال فرمانده بزرگی که خدا برای مقابله با دشمن معین کرده است. باید سلیقه‌ها را کنار بگذاریم و مسیری که خدا معین کرده است را طی کنیم و از خدا و رسول و رهبری که خدا برای ما معین کرده است، اطاعت کنیم. این اصل سوم بسیار مهم است. هوای نفس و نفسانیات و هم‌حزبی و هم‌گروهی را کنار بگذاریم و از ولایت و امامت و رسالت و خدا اطاعت کنیم.
چهارم اینکه با هم دعوا نکنیم و اختلاف نداشته باشیم. «نَزع» به معنای کندن است و نزاع سبب می‌شود محبت‌ها و ریشه‌های ایثار کنده شود و به جایش عداوت و دشمنی کاشته می‌شود. خداوند متعال نسبت به این قسم دلیلش را نیز آورده است. می‌فرماید: در جنگ با دشمن باید اقتدار شما حفظ شود. باید هیمنه اسلام حفظ شود. باید آن قدرت یکپارچگی که مسلمانان دارند در مقابل دشمن صف کشیده شود. خدای متعال در جنگ بدر همین کار را کرد. با اینکه مسلمانان کم بودند خداوند آنها را در مقابل چشم کفار جلوه و به آنها ابهت داد. این بود که دشمن ترسید.
یکی از مسائل مهم ما این است که باید اقتدار اسلامی را حفظ کنیم. این موضوع سبب می‌شود قوی شویم و دشمن احساس ضعف کند؛ اما اگر این اقتدار را با اختلافات و هواهای نفسانی حفظ نکنیم نمی‌توانیم در برابر دشمن مقابله کنیم. آدم خوب هست و می‌تواند به ما کمک کند، ولی به خاطر اینکه در گروه و حزب ما نیست به او میدان نمی‌دهیم. جان مردم و کشور و اسلام در خطر است و نباید این مسائل در میان باشد. ما از این جهت می‌لنگیم.
قرآن می‌فرماید اگر اختلاف کردید، فشل می‌شوید و نمی‌توانید تصمیم درستی بگیرید. چرا مسیر خدا و رسول را نگیریم؟ در اینجا قرآن مثالی می‌زند که «تذهب ریحکم» باد شما کم می‌شود؛ یعنی هیمنه شما از بین می‌رود. حالا چرا خدا این‌طور تعبیر می‌کند؟ باد چند کار می‌کند و در گذشته باد یکی از اساسی‌ترین موتورهای محرکه بوده است. شش نوع باد داریم که اهل اطلاع می‌دانند و هرکدام اسامی مختلفی دارد. بادهای در دریا موتورهای محرکه کشتی‌های ما بوده‌اند و سفر ما را تنظیم می‌کرده‌اند. وقتی جهت باد را مشخص می‌کنید شما را به پیش می‌برد.
در مسائل اجتماعی نیز باد عظمت زیادی دارد. وقتی باد می‌آید سدهای راه را برمی‌دارد و اگر نباشد انسان خفه می‌شود. اگر در همین شهر ما دو روز باد نیاید بوی تعفن حرکت‌های ما همه جا را می‌گیرد. باد لطف بزرگ خدا است. باد، هم نفس و هم قدرت به شما می‌دهد و هم دشمن را از شما دور می‌کند. آن‌وقت خدا می‌گوید: تذهب ریحکم. آن باد و قدرتی که باید حرکت کنید از دست می‌رود. دیگر محیط شما آلوده و کثیف می‌شود و دشمنان بر شما مسلط می‌شوند و حتی سنگی را نمی‌توانید جابه‌جا کنید؛ زیرا متفرق هستید، ولی اگر باد باشد همه اینها را با قدرتش کنار می‌زند. این استعاره بسیار زیبایی است. باد شما خالی می‌شود. بادی که با آن زندگی می‌کنید و گنداب‌های اختلاف را برطرف می‌کنید. اگر تفرقه کنید این باد شما از بین می‌رود.
توصیه بعدی در این آیه توصیه به صبر است. در اول آیه فرمود؛ «فاثبتوا» و در آخر آیه فرمود؛ «فاصبروا»، «فاثبتوا»؛ یعنی فرار نکنید، ولی «فاصبروا» یک امر معنوی است؛ یعنی مقاومت معنوی داشته باشید. صبر یک توان و قدرت درونی است که انسان باید درون خودش تحمل کند و خودش را در مقابل دیگران مقاوم نشان بدهد. آن‌وقت به بدن دستور می‌دهد که حرکت کند.
آخرش هم می‌فرماید: «ان الله مع‌الصابرین» معلوم می‌شود که اگر صبر نداشته باشیم خدا نیز به ما کمک نمی‌کند و قدرتی نیز نخواهیم داشت.
پی‌نوشت‌ها:
1ـ سوره انفال، آیات 45 و 46.
2ـ مجمع‌البيان في تفسير القرآن، الشيخ الطبرسي، ج 5، ص 304.
3ـ صحیفه سجادیه، حسین انصاریان، ج 1، ص 150.
