23 آبان سال 76، وقتی تنها چند ماه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری هشتم، مرحوم منتظری، قائم‌مقام رهبری که با حکم امام خمینی(ره) عزل شده بود،‌ در سخنانی به طرح مباحث انتقادی درباره ولايت فقيه، مرجعيت و اعلمیت پرداخت، مرحوم آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی از جمله شخصیت‌هایی بود که به میدان آمد و در درس خارج خود بسیار محکم به شبهات مرحوم منتظری پاسخ داد و با اثبات فقهی بحث ولایت و اعلام مرجعیت مطلق رهبر معظم انقلاب گفت: ولایت فقیه را تحت تأثير افكار ديگران و در اثر غرض‌های شخصی لوث نکنید.

در راستای آشنایی بیشتر با افکار این فقیه نابغه و کارگزار باوفای نظام اسلامی، بخشی از این درس و سخنرانی در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد.

***

حمایت از ولایت واجب دینی

ولايت فقيه اصل مهم و دستاورد عظيم فقه شيعه و دستاورد مهم امام راحل(قدس‌سره) را، مقداري مورد توجه قرار دهيم‌ مخصوصاً به مناسبت مسائلي كه اخيراً در كشور مطرح شده و بالاخص صحبت‌هایي كه متأسفانه در حوزه از سوي دوستان جاهل و ناآگاه يا از سوي مغرضان مطرح مي‌شود كه بعضي از آنها را كه من ديدم واقعاً خيلي جاي تعجب و داراي نكات منفي زيادي است و در حقيقت يك نوع هتاكي است، مخصوصاً در شرايط امروز كه خيلي حساس است. خيلي بي‌انصافي و بي‌وجداني است كه اشخاصي به اصل مهم و اين سنگ بناي عزت و شرف و شوكت جهاني اين ملت را به جهت غرض‌ها و مرض‌ها و منافع شخصي و بي‌ارزش آماج و نشانه تيرهاي خود بگيرند و مورد تشكيك يا اهانت قرار دهند. من يقين دارم كه اگر امام بزرگوار زنده بودند، اين مسئله به هيچ‌وجه قابل تحمل براي ايشان نبود، چون وقتی صحبت‌هاي بسيار كم‌رنگتر و بي‌رنگ‌تر در رابطه با ولايت فقيه در زمان امام مطرح مي‌شد، ايشان به تندي جواب مي‌گفتند و از هر مقامي صادر مي‌شد، او را مورد نكوهش قرار مي‌دادند... حمايت از اين اصل امروز بر همه يك واجب و فرض ديني است. معمولاً آنچه در خارج از طرف دشمنان اسلام صحبت مي‌شود براي ضربه زدن بر پيكر اسلام، معمولاً ولايت فقيه را نشانه مي‌گيرند كه اين خودش مهم‌ترين دليل است كه بزرگ‌ترين اصل نظام و آن بنایي كه همه دشمنان را بي‌تاب كرده است، اين اصل است. رمز موفقيت و پايداري انقلاب هم همين اصل بوده و استمرار اين نظام و سلامت و در امان بودن آن از هر نوع انحراف براساس همين اصل است.

  

رمز موفقيت و پايداري انقلاب اسلامی

مقدمتاً بحثي صغروي دارم كه بايد عرض كنم، والّا ممكن است نوعي كتمان شهادت باشد و يك بحث كبروي درباره ولايت فقيه و مرجعيت.

در مورد صغراي ولايت فقيه گمان نمي‌كنم كسي شك كند كه، بهترين فردي كه امروز مي‌تواند در جامعه ما اين پرچم را به دست گيرد، مقام معظم رهبري است و اگر اين مسئله در ابتدا مورد سؤال بوده امروز نيست و  پس از گذشت چند سال و تجربه‌اي كه اين مرد بزرگوار، يعني حضرت آيت‌الله خامنه‌اي(مدظله‌العالي) از خود نشان داده و عملكردي را كه در انجام اين وظيفه سنگين ارائه داده‌اند، ديگر جاي هيچ سؤال و استفهامي براي دشمنان، چه رسد به دوستان نيست. از هر جهت ايشان ثابت كردند كه شايسته‌ترين فرد و صالح‌ترين رهبر اين جامعه هستند. خصلت‌هایي در رهبري شرط است. رهبري يك جامعه مخصوصاً در دنياي امروز كه كل دنيا در مقابل انقلاب بسيج شده و بلكه حتي جهان اسلام را هم در مقابل جمهوري اسلامي تحريك كرده‌اند، شروط بسيار دقيق و ويژه‌اي لازم دارد كه بحمدالله به خوبی در ايشان جمع است، از نظر درك و فهم امور اجتماعي و فهم فرهنگ دنيا و از آن طرف فهم روح اسلام و فهم درست و صحيح آرمان‌ها و اهداف اصلي اسلام و مديريت در اين بخش و سابقه خدمت در اين هدف بزرگ كه برپایي يك نظام اسلامي است و سال‌ها زحمت كشيدن و فكر كردن و طرح دادن و مبارزه كردن، اينها خيلي دخيل است در اينكه يك شخص داراي چه بينشي شود، اينها خيلي مهم و مؤثر در مديريت صحيح و سالم و رهبري است و اينها شرایطي است كه در كسان ديگر به اين درجه از كمال ديده نمي‌شود.

 در مسئله اجتهاد ايشان حرف‌هاي مغرضانه زده شد و اسائه ادب واقع شده، بنده مدت‌هاست در خدمت مقام معظم رهبري در بحث‌هاي فقهي مفصل و بسيار سختي كه در مسائل مستحدثه و محل ابتلاي نظام انجام مي‌گيرد، حاضر بوده‌ام. معمولاً در اين مسائل مستحدثه كه فقها هم بحثي را ارائه نداده‌اند، يا كمتر ارائه داده‌اند، آن قابليت‌ها و ويژگي‌هاي اجتهادي يك مجتهد مطلق مشخص و نمايان مي‌شود. به نظر من اجتهاد و فقاهت در آن موارد خيلي جلوه‌گر نيست و دقت نظر و فقاهت يك فقيه آنجا بيشتر مشخص مي‌شود كه خودش مسئله‌اي را بررسي كند كه گذشتگان خيلي بحث نكرده باشند، خودش برود منابع را پيدا كند، قواعد لازم فقهي را پيدا كند و بر آن مسئله تطبيق دهد و اشكالات وارده را جواب دهد. من شاهد بودم و فضلا و بزرگان ديگري هم شاهد بودند و از آنها هم شنيدم كه در بعضي از نوشتارها شهادت‌هایي را داده‌اند، ايشان در آن جلسه واقعاً مانند يك مجتهد مطلق وارد مسئله مي‌شوند. در تنظيم مسئله در مباني كه بايد به آن استناد شود، در نوع ادله‌اي كه در مسئله بايستي به آنها استناد شود، متقدم و متأثر از اين ادله تعيين شود، كيفيت جمع بين ادله روشن شود و خلاصه هيچ كمّي و كاستي از ايشان ديده نمي‌شود. در مجتهد مطلق بودن مقام معظم رهبري جاي شكي نيست و هرگونه تشکیک در اين مسئله ناشي از جهل يا غرض يا مرض است و غير از ضربه زدن به اسلام چيز ديگري نيست و آرزوهایي را كه خداوند بعد از سال‌ها برآورده كرده كه يك نظام اسلامي در اين مملكت شكل گرفته كه آرزوي ديرينه انبيا، ائمه، علما و فقها بوده است، حال انسان اينها را كنار بگذارد و به دنبال هوي و هوس‌هاي شخصي خود برود؟

ولايت فقيه جزئي از ولايت ائمه

اما آنچه در رابطه با كبراي ولايت فقيه و همچنين كبراي مرجعيت مهم است، آن است كه مرجعيت به اين شكل امروزي‌اش بخشي از ولايت فقيه است و در حقيقت بخشي است كه در تاريخ قبل از انقلاب يا در حكومت‌هاي ديگر ممكن بوده و فقها آن را اعمال كرده‌اند. در بقيه‌اش كه خود حكومت بود فقها مبسوط‌اليد نبودند و براي آنان ممكن نبود و ميسور نبود، تا اعمال كنند تا اينكه خداوند اين توفيق را به امام راحل(قدس‌سره) داد و او بود كه توانست اين كار بزرگ و عظيم را انجام دهد و مراجع، فقها و فضلاي حوزه و مردم بايد بدانند اين دستاورد بسيار عظيمي است. اين همان مرجعيت مطلقه است كه حاكميت اسلام است. حاكميت فقه است و بايد قدر و ارزش اين را بدانند. اين چيزي است كه فقها دنبال آن بوده‌اند، ولي بيش از آن مرجعيتي كه شده بود براي آنها در آن زمان‌ها ممكن نبود. اين، آن شكل ايده‌آل و كامل مرجعيت است كه عبارت است از برپايي دين در كل جامعه. چنين نيست كه فقيه در مسائل بسيار جزئي، مثل اموال ايتام و مجهول‌المالك و حقوق شرعي، در فقه احساس كند كه شارع راضي نيست متولي نداشته باشد، بعد استظهار كند كه ولي او فقيه است و فقيه مرجع است. بعد اصل حكومت، اصل حاكميت اسلام و بقيه احكام عظيم اسلام را در صورتي كه بتواند در اختيار فقيه قرار گيرد بگويد نه اينجا كشف نمي‌كنيم رضاي شارع را و ولايت فقيه را، اين ذوق بسيار معوجي است در فقه.پس اصل ولايت فقيه باید يك اصل بسيار روشني از نظر فقهي باشد.

ولايت فقيه جزئي از ولايت ائمه و دنباله ولايت آنهاست. در اينها نبايد كسي تشكيك كند. اگر بنا باشد امروز ما ولايت فقيه را بكشيم، به مسئله اينكه ولي‌فقيه اختياراتش را از انتخاب مي‌گيرد، از كي و كي مي‌گيرد، اين درست نقطه مقابل با تمام آن برنامه اسلامي و استدلال فقهي در مسئله ولايت فقيه است. چون اصل ولايت و حاكميت از آيات و روايات متعدد استفاده مي‌شود كه اين مربوط به خداوند متعال و بعد پيامبراكرم(ص) و بعد ائمه(ص) و بعد من ينصبه الائمه«عليهم‌السلام» است. اين‌طور نيست كه به غير اختيار داده شده باشد. رواياتي كه صادر شده در اين مورد از ائمه خيلي روشن است.

حالا كسي بخواهد اصل مترقي ولايت فقيه را كه اصلي است منصوب، يعني به شكلي كه در فقه ما مطرح است و جزئي از امامت است را به انتخاب برگرداند كه مردم هر قدر بخواهند اختيار بدهند و هر قدر بخواهند اختيار ندهند هركه را مي‌توانند انتخاب كنند و هر كه را نخواهند انتخاب نكنند، اينكه فاتحه خواندن بر اصل ولايت فقيه و تحريف ولايت فقيه است. اينجا جا دارد علما و فضلاي حوزه درباره اين مسائل بحث كنند و با دقت مطالعه كنند. تحت تأثير اين گفته‌هایي كه اينجا و آنجا گفته مي‌شود قرار نگيرند و لوث نكنند اين بناي بسيار عظيم و بسيار مهم را كه از مختصات اسلام است و حقيقتاً در مقابل فرهنگ دنيا و فرهنگ غرب است، اين را خلط نكنند و آن مساعي را كه در مورد ولايت فقيه هست، تحت تأثير افكار ديگران يا خداي ناكرده در اثر غرض‌هاي شخصي كه غالباً خيلي وقتها اين مسائل سبب برگشت‌ها مي‌شود و سبب سقوط‌ها مي‌شود، لوث نكنند.