مهدی امیدی/ جشنواره مردمی عمار به نهمین دوره خودش رسید. این جشنواره که برای نمایش فیلم‌هایی درباره حوادث سیاسی و اجتماعی سال 88 راه‌اندازی شده بود، حالا بخش‌ها و موضوعات بسیار گسترده‌ای دارد. جشنواره‌ای که مراسم افتتاحیه آن، روز گذشته برگزار شد و نمایش آثار برگزیده‌اش تا 20 دی در سینما فلسطین تهران ادامه خواهد داشت. بهتر است جزئیات این دوره از جشنواره عمار را از زبان سیدرسول منفردزاده، دبیر اجرایی نهمین دوره این جشنواره بخوانید.
***
* از نهمین جشنواره عمار صحبت کنید. چه تعداد آثار در این دوره به نمایش درمی‌آید و این آثار، از نظر کمی و کیفی چه تفاوتی با دوره‌های گذشته دارند؟
امسال دو هزار و 130 اثر در جشنواره عمار شرکت کرده است. از این تعداد 800 فیلم مستند، 350 فیلم داستانی، 145 برنامه تلویزیونی، 164 پویانمایی، 200 کلیپ و نماهنگ، 250 فیلم‌نامه، 45 نقد و مقاله و 150 اثر در بخش فیلم ما هستند. در آثاری که به جشنواره رسیده، از جمله در آثار داستانی و مستند که بخش‌های اصلی جشنواره هستند، رشد قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود. برای نمونه، در بخش مستند 100 فیلم بیشتر از سقف دوره‌های قبل رسیده است. از نظر محتوایی، در کارهای داستانی شاهد چند اتفاق هستیم. یکی اینکه امسال 38 فیلم برای مخاطب نوجوان حضور دارد که کیفیت تعدادی از آنها قابل توجه است و برخی شانس جایزه هم دارند. همین‌طور حضور فیلم‌های داستانی با موضوع حمایت از کالای داخلی پررنگ بوده است. به نظر می‌رسد، این دو موضوع در جشنواره عمار تثبیت شده‌اند و از این پس آثار متعددی درباره آنها ساخته خواهد شد. جشنواره عمار نیز همیشه کوشش دارد در زمینه‌هایی که کمتر فیلمی ساخته می‌شود، کمک کند و با طرح و تشویق و دادن طرح و انگیزه، آن خلأ پر شود.
* چه اتفاقات جدیدی در نحوه برگزاری جشنواره عمار رخ داده است؟
از نظر ساختاری هم جشنواره امسال تفاوتی نسبت به دوره گذشته دارد و آن هم فراخوان‌های مردمی جشنواره است. در واقع، جشنواره عمار دنبال این است که ساختاری ایجاد کند تا مردم بدون واسطه رسانه‌ها، مسئله‌ها و خواسته‌های خود را پیگیری کنند و به سینماگران سفارش دهند؛ چرا که بیشتر رسانه‌ها و همچنین سینمای گیشه‌ای، دغدغه‌های عموم مردم را نادیده می‌گیرند. فراخوان مردمی یعنی اینکه همه مردم این فرصت را دارند تا سفارش دهند چه فیلمی ساخته شود و چه جایزه‌ای به آن می‌دهند. در واقع، این بخش کمک می‌کند که انحصار واسطه‌ها شکسته شود. در اولین دوره‌ای که این بخش راه‌اندازی شده، 130 فراخوان داخلی و 45 فراخوان بین‌المللی اعلام شده و تعداد زیادی هم همچنان در حال رسیدن است. همچنین در اکران مردمی ویژگی قابل ذکر امسال توجه اکران‌کنندگان در پیام‌ها و برنامه‌ها به 40 سالگی انقلاب است. برخی هم در تلاشند که اکران‌های مردمی عمار را به جشن 40 سالگی پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل کنند.
* درباره موضوع ویژه این دوره عمار، یعنی «ایران آینده» توضیح دهید که چه هدفی را دنبال می‌کند؟
رویکرد و تحلیل ما این بود که در 40 سالگی انقلاب، خیلی‌ها بر مرور گذشته و بازخوانی عملکرد و کارنامه انقلاب اسلامی تمرکز می‌کنند. در این فضا آنچه جایش خالی است، آینده انقلاب اسلامی است و لذا از فیلمسازها و هنرمندان می‌خواهیم که درباره آن حرف بزنند.
نکته دیگر این است که شاهد هجمه رسانه‌ای سنگینی هستیم که تلاش دارد فضایی را مسلط کند که هیچ ایرانی جرئت نکند از آینده امیدبخش صحبت کند. از این رو به نظرمان رسید که ما باید کاری کنیم تا همه مردم ایران با افتخار از آینده امیدبخش خود حرف بزنند. در ایران، ژانر سینمای آینده نادیده گرفته شده و ناچیز است؛ اما در غرب نه تنها بسیار جدی گرفته شده، بلکه فراتر از یک ژانر سینمایی، ابزاری برای آینده‌سازی است. بنابراین، آینده‌ای که دوست دارند اتفاق بیفتد، در اذهان مردم شکل می‌دهند و اجازه نمی‌دهند افکار عمومی در امروز و گذشته متوقف بماند و افق بلندی نداشته باشد.
* چه تمهیداتی برای عملیاتی کردن این موضوع دارید؟
یک سری میزگرد و پنل در نظر گرفته شده تا نخبگان فرهنگی انقلاب و استادان دانشگاه و حوزه‌های علمیه درباره آن بحث و گفت‌وگو کنند. سخنرانی‌هایی هم برای این موضوع در نظر داریم، از جمله اینکه آقای حسن عباسی قرار است در این باره سخنرانی کند. در مراسم‌های افتتاحیه و اختتامیه هم این موضوع را منعکس می‌کنیم و یکی از غافلگیری‌های جشنواره خواهد بود. کتاب «زایو» را نیز که یک رمان نوجوانانه درباره ایران 1420 است، در جشنواره معرفی می‌کنیم.
* در جشنواره عمار معمولاً فیلم‌هایی با درون‌مایه انتقادی و عدالتخواهانه هم حضور دارند. هدف جشنواره عمار در حمایت از فیلم‌های عدالتخواهانه چیست؟
در بخش نقد درون گفتمانی، هدف جشنواره عمار این است که در کنار انعکاس داشته‌ها و موفقیت‌ها، معضلات و مشکلات مردم هم موشکافی و بازنمایی شود. در این مقطع زمانی، این بخش اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چون توجه و آگاهی مردم نسبت به معضلات زیاد شده است. به نظر می‌رسد، ضمن اینکه به نقد منصفانه نیاز داریم، به نقد دقیق و طرح مسئله صحیح هم نیازمندیم. چه بسا طرح مسئله‌هایی که در فضای رسانه و تولیدات هنری اتفاق می‌افتد؛ اما بیشتر تحریف مسئله و سوء‌استفاده از مسائل مردم در پوششی فریبنده است. مشخصه فیلم‌های جشنواره عمار این است که خودشان را به طرح دقیق مسئله متعهد می‌دانند؛ یعنی بدون محافظه‌کاری، عمق مسئله را می‌کاوند و در عین حال، موجب ناامیدی نمی‌شوند و انرژی مردم را در مبارزه با آلودگی‌ها نمی‌گیرند و القاگر بن‌بست نیستند؛ بلکه به حرکت و امید ختم می‌شوند. مستند «دریابست» در همین راستا، به طرح مشکلات صیادان سواحل جنوبی کشور توجه کرده است.
* در پایان اگر نکته دیگری درباره این دوره از جشنواره عمار هست، بفرمایید.
یکی از اتفاقات خوب این دوره این است که کارگاه‌های آموزشی به طور مجازی هم قابل استفاده هستند و هنرمندان جوان در شهرستان‌ها هم می‌توانند به طور غیرحضوری شرکت کنند. اتفاق جدید دیگر این است که با راه‌اندازی وبگاه «عماریار» این امکان فراهم شده است تا مردم بتوانند همزمان با برگزاری جشنواره، آثار مدنظر خود را دریافت کنند.
