تراز تجاری که در برخی از منابع «صادرات خالص» نامیده می‌شود، به تفاوت میان ارزش پولی واردات و صادرات خروجی در طی یک دوره معین گفته می‌شود. در حقیقت، تراز تجاری معیار رابطه بین واردات و صادرات کشورها است.
مقدار مثبت (اگر صادرات بیشتر از واردات باشد) به نام «مازاد تجاری» مشخص و مقدار منفی به نام «کسری تجاری» یا «شکاف تجاری» مشخص می‌شود. به طور خلاصه، تراز تجاری نتیجه خالص صادرات یک جامعه اقتصادی است و مانده مثبت نشان‌دهنده صادرات بیشتر و مانده منفی نشان‌دهنده واردات بیشتر خواهد بود.
افزایش صادرات با افزایش تقاضا برای ارز در کشور صادرکننده، رابطه مستقیمی دارد؛ چرا که کشور واردکننده کالا و خدمات، باید پول جاری کشور صادرکننده را خریداری کند؛ بنابراین هر چه صادرات افزایش یابد، پول کشور صادرکننده نیز تقویت می‌شود.
گزارش تراز تجاری اثر قابل اغماضی روی اوراق قرضه و بازار سهام دارد. در موضوع مازاد تجاری یا یک کسری تجاری در حال کاهش از ماه پیش، به طور طبیعی کشورهای واردکننده کالا باید ارز خود را به ارز داخلی کشور صادرشونده تبدیل کنند. این اتفاق سبب افزایش تقاضا برای پول داخلی و در نتیجه موجب افزایش ارزش آن می‌شود.
درباره کسری تجاری یا یک مازاد تجاری در حال کاهش، کشور واردکننده باید ارز خود را به ارز خارجی کشوری که از آنها در حال خرید کالا است تبدیل کند. این اتفاق نیز سبب افزایش عرضه پول داخلی در بازار می‌شود که می‌تواند به از دست دادن پول داخلی در مقابل ارزش ارزهای دیگر منجر شود.
از سوی دیگر خالص صادرات به عنوان یکی از عوامل تشکیل‌دهنده درآمد ملی (یا تولید ملی) محسوب شده و مقادیر مثبت آن سبب افزایش درآمد سرانه مردم یک کشور می‌شود.
به طور کلی، صادرات و واردات در حسابی به نام حساب جاری (Current Account) ثبت می‌شوند و به مانده این حساب «تراز تجاری» یا «موازنه تجاری» گفته می‌شود.
عوامل تأثیرگذار بر روی تراز تجاری عبارتند از: هزینه‌های تولید (زمین، نیروی کار، سرمایه و غیره)، هزینه در دسترس بودن مواد اولیه کالاهای واسطه و ورودی‌های دیگر، حرکات نرخ ارز، مالیات و محدودیت تجارت، موانع غیر تعرفه‌ای مانند محیط زیست، بهداشت و استانداردهای ایمنی، در دسترس بودن ارز خارجی کافی برای پرداخت واردات و میزان کالاهای تولیدشده در کشور (تحت تأثیر عرضه). براساس تازه‌ترین آمار گمرک از تجارت خارجی 9 ماهه سال جاری، در این مدت حجم صادرات غیر نفتی ایران به ۸۶ میلیون و ۹۴۰ هزار تن رسیده است که ارزش آن رقمی برابر ۳۳ میلیارد و ۳۵۸ میلیون دلار می‌شود. به این ترتیب، مشاهده می‌شود که تا پایان آذر ماه سال جاری صادرات ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزش دلاری افزایش ۵ و ۴۰ صدم درصدی داشته است.
از سوی دیگر، در همین مدت میزان واردات قطعی کالا به ایران ۲۳ میلیون و ۸۷۱ هزار تن به ارزش ۳۲ میلیارد و ۶۲۰ میلیون دلار بوده است. برهمین اساس، مازاد تراز تجارت خارجی ۷۳۸ میلیون دلار شد. واردات ایران در این مدت نسبت به 9 ماهه سال گذشته ۱۳ و ۲۷ صدم درصدی از نظر وزنی و ۱۵ و ۹۰ صدم درصدی از نظر ارزش دلاری کاهش داشته است.
روند ترخیص کالاهای وارداتی به صورت لحظه‌ای به کمک سامانه جامع گمرکی در مرکز پایش دفتر واردات گمرک رصد می‌شود و کالاهایی که مجوز ثبت سفارش و دیگر مجوزهای قانونی را دارند و ارز این کالاها تأمین و تخصیص داده شده است، در کمتر از سه روز از گمرکات ترخیص می‌شوند.
