حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در بخش پایانی خطبه دوم نماز عید فطر، با اشاره به موضوع حقوق‌ها و برداشت‌های غیرمنصفانه و ظالمانه، برداشت‌های نامشروع از بیت‌المال را گناه و خیانت به آرمان‌های انقلاب اسلامی دانستند و افزودند: «در این موضوع، در گذشته، قطعاً کوتاهی‌ها و غفلت‌هایی شده است که باید جبران شود، اما مسئولان باید موضوع حقوق‌های نامشروع را به طور جدی پیگیری کنند و این‌گونه نباشد که سر و صدایی به پا و بعد هم قضیه به فراموشی سپرده شود. افرادی که دریافت‌های نامشروع داشته‌اند در مقایسه با مدیران پاک‌دست نظام، اندک هستند، اما همین اندک نیز، مضرّ و عیب است و باید برطرف شود. هنگامی که در جامعه، «اشرافی‌گری، اسراف و تجمل»، ترویج می‌شود، نتیجه آن بروز پدیده‌های زشتی همچون دریافت‌های نامشروع است. مسئله عزل، برکناری و بازگرداندن اموال به بیت‌المال باید در دستور کار مسئولان باشد، زیرا افکار عمومی نسبت به این موضوع حساس است و اگر پیگیری لازم نشود، از اعتماد مردم به نظام اسلامی کاسته خواهد شد.»
نگرانی مردم از برداشت‌های حرام و فاسد از بیت‌المال و در عین حال بهره‌برداری جریان‌های ضد انقلاب و تعمیم این مسئله به قاطبه مدیران انقلابی این سؤال را مطرح می‌کند که چگونه باید از لحاظ روانی این مسئله را هدایت کرد که از یک سو نظام به اهداف خود در زمینه فساد‌زدایی در مجموعه مدیران برسد و به انفعال کشیده نشود و مردم مأیوس نشوند و از سوی دیگر جریان‌های مخالف داخلی و خارجی از این موضوع بهره‌برداری نکنند؟ به همین منظور با سه تن از استادان ارتباطات و رسانه گفت‌وگوهایی انجام شده است.
رسانه‌ها باید نقش تبیینی خود را ایفا کنند
دکتر همایون محمد‌هادی*
به اعتقاد من موضوع فیش‌های حقوقی بیش از آنکه یک مسئله اقتصادی باشد، یک مسئله فرهنگی است که به فرهنگ اشرافی‌گری برمی‌گردد. رهبر معظم انقلاب هم بر این مسئله تأکید کرده و فرمودند ما متوجه پیامدهای فقر در جامعه می‌شویم؛ اما پیامدهای اشرافی‌گری را چندان مورد توجه قرار نمی‌دهیم.
مسئله اشرافیت که موضوع مشترک میان حوزه فرهنگ و اقتصاد است و بعضاً حوزه سیاست هم از آن پشتیبانی می‌کند، یکی از آن عقبه‌هایی است که باید در جریان انقلاب اسلامی فتح شود و امروز با توجه به اینکه این موضوع بروز و ظهور بیشتری نسبت به دوره‌های پیش پیدا کرده، زمینه مقابله با این پدیده نامیمون فراهم است و وقت آن رسیده که به جدّ با این پدیده برخورد شود.
اگر رسانه‌ها، مردم و کسانی که در جریان ماجرا قرار گرفته‌اند، بخواهند اقدام جدی صورت دهند، باید به این پدیده به این شکل توجه کنند که این مرحله یکی از مراحل پیشرفت انقلاب اسلامی است و موضوع انقلاب را به چالش نکشاند.
یکی از وظایف رسانه‌ها از یک سو این است که برای مردم تبیین کنند که این ماجرا در بین درصد کمی از مدیران اتفاق افتاده است؛ چرا که بخش اعظمی از مدیران ما مدیران پاکدستی هستند و از سوی دیگر مانند نحوه بیان حضرت آقا نشان دهند که این درصد کم هم برای انقلاب اسلامی پذیرفتنی نیست. همچنین بیان این مطلب نباید سبب لوث شدن کل ماجرا شود؛ چرا که این جریان هر چند کم باشد با آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب جمع نمی‌شود؛ در نتیجه رسانه‌ها بهتر است این دو موضوع را با هم پیش ببرند.
در حقیقت، رسانه‌ها باید جریان خبری این موضوع را به دست بگیرند، چرا که برخورد منفعلانه رسانه‌ها پای ضدانقلاب را به میدان باز می‌کند. اینکه رسانه‌ها خود مدعی باشند و از نظامی که به نام مبارک اسلام مزین شده انتظار رفتار انقلابی داشته باشند، سبب می‌شود برخورد مسئولان نظام با موضوع، برخوردی فعال باشد. همان‌طور که حضرت آقا و مردم این کار را می‌کنند، رسانه‌ها هم باید به موضوع به گونه‌ای نپردازند که موجبات تضعیف نظام فراهم شود و این پدیده را به منزله بخشی از روند انقلاب مطرح کنند. به بیان دیگر، مقابله و برخورد با مدیران متخلف بخشی از انقلاب است.
* رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
رسانه‌ها باید از مدیران مرغوب دفاع کنند
دکتر ابراهیم حلاجیان*
می‌دانیم که به تازگی انتشار فیش حقوقی برخی مدیران و دریافتی‌های آنان موجب تکدر رهبر معظم انقلاب و مردم شریف ایران شد و خوراک و دستمایه مخالفان و معاندان نظام را در داخل و خارج فراهم آورد.
مدیران کشور را می‌توان به دو دسته تفکیک کرد؛ دسته اول، آن گروه از مدیران که صاحبان دانش، توانایی، دانایی، تجربه، تعهد، مدارک و مدارج تحصیلی و تخصصی و هوشمندی‌های ممتاز هستند که به احراز مناصب مدیریتی نائل می‌آیند و توانایی انتقال دانش و تجربیات مدیریتی، سازمانی، کار، تصمیم و اقدام را به رفتارهای خلاقانه و مبتکرانه به منظور تأمین، تجهیز و حفظ منابع و تبدیل آن به منافع صاحبان و سهامداران مردم، دولت، جامعه و نظام اصیل دارند.
دسته دوم، آن گروه از به اصطلاح مدیران، سرپرستان، معاونان، مشاوران، مدیران کل، مدیران عامل سازمان‌ها، دستگاه‌های اجرایی و تصدی‌گری که مختصات یاد شده در دسته اول را ندارند و از شایستگی‌ها و هوشمندی‌های ممتاز نسبی بی‌بهره‌اند یا اینکه در توان‌افزایی و توان‌بخشی این شایستگی‌های ممتاز همت ندارند.
مسلماً هر‌گونه حقوق، مزایا، پاداش و تسهیلات ویژه مکفی برای دسته اول بجا و شایسته خواهد بود، اما برای مدیران دسته دوم باید اعتراض و انتقاد کرد؛ بزرگان دین فرموده‌اند: مدیریت یک مسئولیت است که آن مسئولیت باید مرغوبیت برای اصیلان خود ایجاد کند. بنابراین مدیری قادر به خلق مرغوبیت همه‌جانبه مدیریتی، سازمانی و اجرایی خواهد بود که به احراز شایستگی‌های ممتاز حاصله به مرغوبیت‌های مناصب مدیریتی رسیده باشد. مدیران با مرغوبیت‌های مدیریتی و سازمانی دارایی و ثروت ملی به شمار می‌آیند و این سرمایه نباید هرگز خدشه‌دار شود.
به حتم معادله اسلام، انقلاب، امام و رهبری در راستای رسالت، امامت و ولایت معنی پیدا کرده و وجاهت عقلی، شرعی و نقلی دارد و مسلماً خون پاک و گرانقدر شهدای انقلاب و اسلام در این معادله تحت هیچ عنوانی نباید خدشه‌دار شود. همچنین، کسانی که به مناصب و جایگاه مدیریتی، ریاستی یا سرپرستی دست می‌یابند، خارج از جناح، جریان، اصولگرایی یا اصلاح‌طلبی شرعاً، قانوناً، عرفاً و اخلاقاً باید در دسته اول مدیران با مختصات، ویژگی‌ها، کارکردها و عملکردها قرار گیرند و افزون‌بر این از خلوت‌گرایی‌های بی‌معنی که احیاناً بوی خیانت می‌دهد، سهل‌انگاری، نیرنگ و بی‌مسئولیتی نسبت به اصیلان خود، یعنی مردم شریف قهرمان و صبور این کشور بپرهیزند.
صداوسیما، روزنامه‌ها، مجلات ملی و محلی، شبکه‌های اجتماعی در ایران، پایگاه‌های خبری با ابتکارات رسانه‌ای خود باید هم از مرغوبیت مدیران مرغوب دفاع کرده و هم سرمایه و ثروتی را که در سال‌های اخیر با همت و مرغوبیت‌های مدیریتی در ایران به وجود آمده است، محافظت کنند.
* رئیس دانشگاه آزاد اسلامی رئیس واحد تهران شرق
رسانه‌ها باید افکار عمومی را به اطمینان برسانند
دکتر سیف‌الله سیف‌اللهی*
موضوع فیش‌های نجومی مسئله جدیدی نیست. در گذشته نیز مسائلی در جامعه وجود داشته است، با این تفاوت که عموم مردم از آن اطلاع نداشتند. امروز مهم‌ترین مسئله کشف علت بروز چنین اتفاقاتی در جامعه و پیدا کردن راهکار مناسب به منظور رفع این مشکل است.
مطبوعات و رسانه‌های جمعی در حل این مسئله و تنویر افکار عمومی نقشی مهم و اساسی دارند؛ اینکه مردم چه چیز را باید بدانند، چه عکس‌العملی باید نشان بدهند و چگونه در مسیر درست قرار بگیرند و حل مسئله فیش‌های نجومی، از جمله وظایف رسانه‌ها در این عرصه است.
سؤالی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که معضل فیش‌های نجومی چگونه به وجود آمده است؟ مسلّم است که این معضل یک مسئله خلق‌الساعه نیست و از گذشته در جامعه به اشکال مختلف وجود داشته است؛ اما اینکه در این زمان این مسئله در رسانه‌های عمومی یا شبکه‌های اجتماعی مطرح شده، مسئله مهمی است. نظام جمهوری اسلامی ایران دوستان و دشمنانی دارد که بالطبع دشمنان نظام چنین مسائلی را بزرگ‌نمایی کرده و به یک مسئله سیاسی تبدیل می‌کنند تا از این طریق جامعه اسلامی را دچار بحران کنند.
مطرح کردن چنین مسائلی در سطح جامعه این شبهه را به وجود می‌آورد که چرا چنین مشکلاتی باید در یک جامعه اسلامی به وجود بیاید؟
رسانه‌های جمعی و مطبوعات وظیفه دارند این مسئله را برای مردم به درستی شفاف‌سازی کنند و مدیریت دستگاه‌ها باید مسائل را با مردم در میان بگذارند. زندگی، آرامش و آسایش مردم باید دغدغه مدیران و مسئولان جامعه باشد. مطبوعات، رسانه‌ها، نظام مدیریتی، اعم از قوه مجریه، قوه قضائیه و قوه مقننه در قبال مردم مسئول هستند؛ بنابراین مردم باید در جریان مسائل قرار بگیرند. مسئولان باید واقعیت‌ها را در حد ظرفیت مردم در اختیارشان قرار بدهند تا به آرامش برسند و به مسئولان اعتماد کنند.
به راستی، وظیفه رسانه‌ها این است که مردم را در جریان امور کشور قرار دهند، به مردم آگاهی درست بدهند، وضعیت را بدون غرض‌ورزی شفاف‌سازی کنند و تحلیل، تبیین و راهکار درست و حقیقی را در اختیار مردم قرار دهند؛ به این ترتیب؛ مطبوعات نباید کتمان‌کاری کنند؛ بلکه ضروری است بدون هیچ شک و تردیدی به روشن کردن حقایق بپردازند. به عبارتی، یکی از وظایف رسانه‌ها در قبال افکار عمومی، شفاف‌سازی و بیان حقایق بدون هیچ گونه ملاحظه است. آنها باید تا حدی این کار را ادامه دهند که جامعه به آرامش برسد و احساس امنیت کند؛ چرا که مردم در فضای روشن و شفاف احساس امنیت می‌کنند.
* عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
