قربانی این زد و بند انتخاباتی کثیف رئیس جمهور فرانسه، مسلمانانی هستند که امروز از حداقل امنیت ممکن در فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی برخوردار نیستند.

مقدمه: ماركس و انگلس، مانيفست مشهورشان را چنين آغاز كردند: «شبحي در حال تسخير اروپاست: شبح كمونيسم». حالا روشنفكران از صداي گام‌هاي خزنده و آرام روح سرگردان ديگري سخن مي‌گويند كه اين‌بار نه فقط اروپا كه سراسر جهان را تهديد مي‌كند: فاشيسم. شاهد مثال نيز ظهور راست‌افراطي در اروپا، مساله برگزيت، رشد افراط‌گرايي و قدرت گرفتن ترامپ در امريكاست. اما آيا آنچه در حال ظهور و بروز است، همان فاشيسم است، در مقياسي به مراتب گسترده‌تر و نگران‌كننده‌تر، آيا گريز از ميانه سياست به افراط و تفريط راست‌گرايي و چپ‌گرايي راديكال و سر برآوردن عوام‌فريبان در سياست را مي‌توان مشابه آنچه در دهه‌هاي آغازين سده بيستم رخ داده، ارزيابي كرد؟ آيا توده‌ها يا همان اكثريت هميشه خاموش نگه داشته شده بار ديگر به دنبال منجياني چون هيتلر و موسوليني، گيرم با شمايل مضحك ترامپ هستند؟ آيا روشنفكراني كه سياست‌زدگي خلق‌ها و رجوع شان به پوپوليست‌ها را مترادف با ظهور فاشيسم و نازيسم ارزيابي مي‌كنند، نگراني بيجايي ندارند؟ فاشيسم چه بود و از دل چه شرايطي سر بر آورد؟درباره فاشيسم پژوهي و نظريات مربوط به فاشيسم آثار كمي در فارسي موجود است، مثلا يك كار كلاسيك بهيموت نوشته فرانتس نويمان است كه سال‌ها پيش محمدرضا سوداگر آن را ترجمه كرده بود. خوشبختانه در سال‌هاي جديد مهدي تديني چندين اثر در اين زمينه ترجمه و تاليف كرده است مثل فاشيسم و كاپيتاليسم: نظريه‌هايي درباره خاستگاه‌ها و كاركرد اجتماعي فاشيسم (ماركوزه و ديگران)، جنبش‌هاي فاشيستي نوشته ارنست نولته و نظريه‌هاي فاشيسم نوشته ولفگانگ ويپرمان. اتفاق‌هاي اخير در سياست بين‌الملل بهانه‌اي شد كه به بازنگري نظريه فاشيسم با او بپردازيم.

مقدمه: فاشيسم اين روزها به ناسزايي سياسي بدل شده است و در سياست هر كس بخواهد ديگري را متهم كند، به او برچسب فاشيست مي‌زند، آن‌طور كه مهدي تديني در گفتار بسيار آموزنده‌اش درباره اين پديده و بازتاب آن در انديشه ارنست نولته نشان مي‌دهد، اين سرنوشت از ابتدا براي اين مفهوم سياسي رقم خورده بود. اما به هر حال فاشيسم يك پديده تاريخي است كه در سده بيستم در اروپا رخ داد و دهه‌هايي كل جغرافياي جهان را متاثر كرد. بسياري از متفكران به خاستگاه‌هاي آن انديشيدند و كوشيدند از يكتايي و خاص بودگي يا عام بودن آن دفاع كنند و ديگري يا ديگران را به آن متهم. ارنست نولته نود و سه ساله كه خود را نه تاريخ‌نگار مي‌داند و نه فيلسوف، آثار مهمي در زمينه شناخت ريشه‌هاي تاريخ نوشته است كه خوشبختانه برخي از آنها چون جنبش‌هاي فاشيستي (بحران نظام ليبرالي و تكامل فاشيسم) به همت مهدي تديني به فارسي ترجمه شده است. اين شاگرد مارتين هايدگر كه خود را تاريخ‌انديش مي‌خواند در اين آثار در مسيري متفاوت از ديگران گام گذاشته و ديدگاه‌هايي متفاوت از جريان‌هاي چپ و راست و صد البته حايز اهميت ارايه داده است. در جلسه فاشيسم‌پژوهي در زمانه ما كه چندي پيش به همت موسسه خورشيد و مركز خدمات روان‌شناسي سياوشان با همكاري كتابخانه ملي ايران برگزار شد، مهدي تديني به بيان ديدگاه‌هاي نولته پرداخت، شروين وكيلي توضيحاتي درباره فلسفه تاريخ و تاريخ‌پژوهي و دعواي هابرماس و نولته ارايه كرد و مرتضي مردي‌ها از ديدگاهي خاص به دفاع از فلسفه تاريخ و نقد رويكرد چپ‌گرايانه به آن پرداخت. در ادامه گزارشي از اين سه گفتار از نظر مي‌گذرد.