مقدمه: داريوش شايگان خود را فيلسوف نمي‌داند و تاكيد مي‌كند كه متفكري آزاد است، با وجود اين در زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي، ايتاليايي و اسپانيولي به عنوان فيلسوف و رمان نويس برجسته معاصر ايراني شناخته مي‌شود، متفكري كه در ٨١ سالگي همچنان سخت كار مي‌كند و كتاب مي‌نويسد، اگرچه به تعبير خودش فيلش ياد هندوستان كرده و به ياد جواني درباره نويسندگان و متفكران معاصر فرانسوي مي‌نويسد مثل كتاب جنون هوشياري كه درباره انديشه و آثار شارل بودلر، شاعر و نويسنده فرانسوي است. او در پنج اقليم حضور درباره پنج شاعر ايراني يعني فردوسي، خيام، مولوي، سعدي و حافظ نوشته است و كتاب ديگرش در جست‌وجوي فضاهاي گمشده نيز مجموعه‌اي از مقالات است كه اينجا و آنجا پيش‌تر منتشر شده بود. شايگان چند سالي هست كه ديگر كتاب‌هايي از جنس آسيا در برابر غرب و افسون‌زدگي جديد نمي‌نويسد و در مباني و مبادي همچنان در مدار اين آثار مي‌انديشد و فكر مي‌كند. او كه در سال‌هاي ٢٠١١ و ٢٠١٢ به ترتيب مدال ورمي و جايزه بزرگ آكادمي را از فرانسويان گرفته بود، به تازگي به عالي‌ترين جايزه‌اي كه فرانسوي‌ها مي‌دهند، نايل شده است: نشان لژيون دونور كه ابتكار ناپلئون بناپارت است و چنان كه خود شايگان مي‌گويد اگرچه در قديم به خيلي از رجال ايراني اهدا شده، اما در دوره معاصر به سه نفر اهدا شده است: حامد فولادوند، ژاله آموزگار و او. گفت‌وگوي مفصل پيش رو كه با هماهنگي و همراهي علي دهباشي، سردبير بخارا ممكن شد، با بحث از مركز ايراني مطالعه فرهنگ‌ها به عنوان يكي از نهادهايي كه شايگان در تاسيسش نقش داشته، آغاز شد، اما به سرعت به سيري در آثار و انديشه‌هاي او و بررسي ديدگاه‌هايش درباره روشنفكران ايراني و قوت و ضعف نظرگاه‌هاي‌شان بدل شد: