مقدمه: چند دهه رابطه پرفراز و نشيب؛ رابطه‌اي كه گاه با ابتكار سردار سازندگي به سطح توافقنامه امنيتي هم رسيده بود و گاه جاده‌اي يك‌طرفه بود كه در دولت‌هاي نهم و دهم تنها رييس‌جمهور ايران را به عربستان مي‌رساند و از بازديد طرف مقابل از تهران خبري نبود. ايران و عربستان با تصميم ناگهاني و البته نه‌چندان غيرقابل پيش‌بيني رياض به نقطه فعلا غيرقابل بازگشت رسيده‌اند. عادل الجبير، وزير امور خارجه عربستان سعودي پس از ورود معترضان ايراني به ساختمان سفارتخانه اين كشور در تهران و تعرض به كنسولگري آن در مشهد، دستور بازگشت ديپلمات‌هايي را داد كه البته بار بازگشت به رياض را از چند روز قبل بسته بودند. ايران و عربستان در بحراني‌ترين روزهاي خاورميانه به دو خط موازي بدل شده‌اند. عربستان در شرايطي بر شيپور تندروي مي‌دمد كه از جانب ايران صداي اعتدال به گوش مي‌رسد. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان كه در دو سال گذشته بارها عزم سفري دوجانبه به عربستان را داشته، اين روزها در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ هم به كرات در خصوص رابطه با رياض مورد سوال قرار مي‌گيرد و هربار نيز تاكيد مي‌كند كه ايران با برادران سعودي خود مشكل ندارد. وزير امور خارجه كشوري اين موضع را در چند ماه اخير بارها تكرار كرده است كه در حادثه منا بيش از ٤٠٠ هموطن خود را از دست داد اما نه سطح رابطه با عربستان را كاهش داد و نه سفير خود را به تهران فراخواند. حسين صادقي، سفير باسابقه ايران در عربستان كه به دستور وزارت امور خارجه اين كشور پس از قطع رابطه به تهران بازگشت، در نخستين گفت‌وگوي تفصيلي خود پس از بازگشت به تهران از شب حادثه سخن مي‌گويد. از اطميناني كه به آل‌سعود در خصوص امنيت سفارتخانه‌اش در تهران داده بود و البته با حمله معترضان عملا حرف آقاي سفير هم بر زمين ماند. صادقي كه در دولت اصلاحات هم سفير ايران در عربستان بوده و با آغاز به كار دولت نهم به دستور محمود احمدي‌نژاد به ايران بازمي‌گردد در اين گفت‌وگو از بدعت‌هاي نادرست ديپلماتيك در رابطه با عربستان در دولت نهم و دهم گلايه مي‌كند. وي كه سابقه سفارت در رياض، كويت و ابوظبي را در كارنامه كاري خود دارد از عزم ايران براي كاهش تنش با تمام همسايگان به ويژه عربستان سخن مي‌گويد و از اشتباهات فاحشي كه رابطه دوجانبه دو كشور هم‌مرز و هم‌آيين را به اين مرحله رسانده است. حسين صادقي علاوه بر حضور در سفارتخانه‌هاي ايران در برخي كشورهاي منطقه، سه دوره مديركل خليج فارس وزارت امور خارجه بوده است. مشروح گفت‌وگوي اختصاصي «اعتماد» با حسين صادقي، سفير ايران در عربستان به شرح زير است:

اشاره: یک‌ سال از حمله عده‌ای به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد گذشت؛ اتفاقی که جرقه آتش، در انبار کاه بود و به سال‌ها رابطه کج‌دار و مریز دو کشور فعلا مهر «قطع» زده است. اگرچه حسن روحانی از همان روز اولی که انتخاب شد، اعلام آمادگی کرد که تهران - ریاض برادران مسلمان منطقه هستند و رابطه‌ای صمیمی و گرم داشته باشند؛ اما این پیام صمیمیت در ریاض شنیده نشد و مرگ پادشاه و روی‌کارآمدن جوانانی که پختگی پیشینیان را نداشتند، بر سرمای رابطه افزود. درگیری و بحران در سوریه، مذاکرات هسته‌ای و در نهایت توافق و آنچه عربستان آن‌ را صمیميت تهران- واشنگتن تلقی کرد، موجب شد سردی رابطه به حسادت و کینه‌ای بدل شود که هرجا امکانش باشد، علیه هم عمل کنند. یمن و شروع جنگ در این کشور به بهانه‌هایی که عربستان تراشیده بود، صحنه نبردی شد که بر پیچیدگی ماجرا افزود. توافق هسته‌ای به افزایش نقش منطقه‌ای ایران و به رسمیت شناخته‌شدن آن از سوی شرکای بین‌المللی منجر شد که آن هم بر آتش درون ریاض افزود؛ اما گویا ریاض هم با سعه‌صدر به انباشتن آتش در درون مشغول بود تا ماجرای اجرای حکم اعدام شیخ نمر که گروهی تندرو را در تهران و مشهد به آن حرکت رساند. حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در ایران و اعلام قطع رابطه از سوی ریاض، فراخواندن سفیر و اعضای سفارت‌شان و در نهایت پایان کار سفیر و اعضای سفارت ما. هزینه کار تندروهایی که در اعتراض به اعدام یک فعال سياسي و مدنی دست به یک اقدام غیرمدنی زدند، یک ‌سال است که در حال پرداخت‌شدن است. رابطه دو کشور مسلمان و تأثیرگذار منطقه قطع شده، بحران‌های موجود در منطقه که نیازمند همکاری کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران و عربستان است، پیچیده‌تر و اعزام به حج متوقف شده و...؛ اگرچه احکامی برای خاطیان حمله به ساختمان سفارت صادر شده؛ اما برقراری دوباره رابطه قطع‌شده دو کشور، کار بسیار سختی است. حسین صادقی ، آخرین سفیر ایران در عربستان است که تاکنون دو بار تجربه سفارت در این کشور را در سابقه‌اش دارد؛ یک‌ بار اواخر دولت اصلاحات با آمدن محمود احمدی‌نژاد، به کشور فراخوانده و سفیر دیگری به جای او منصوب شد و نوبت بعدی در دولت یازدهم که با اعلام قطع رابطه دو کشور به تهران بازگشت. او که عربستان و منطقه عربی را به خوبی می‌شناسد، اکنون در دفتر مطالعات سياسی و بين‌المللی وزارت امور خارجه به سمت مشاور ارشد مرکز منصوب شده است. با « حسین صادقی » درباره بسترهای وخامت رابطه دو کشور و چگونگی احیای رابطه گپ زدیم.