مقدمه: ما در دنیای رسانه‌ای شده زندگی می‌کنیم. امروزه فضای مجازی به ویژه شبکه‌های اجتماعی پیام رسان، تمام شئون زندگی انسان‌ها را فراگرفته است. میزان مواجهه و نیازمندی بشر امروز به این فضا به حدی گسترش یافته است که به گفته صاحب‌نظران‌ دیگر نمی‌توان به آن عنوان زندگی مجازی اطلاق کرد. چراکه بخش غیرقابل‌ توجهی از زندگی حقیقی مردم در این فضا می‌گذرد. به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب برخی در این فضا تنفس می‌نمایند. از این رو توجه به نرم‌افزارهای پیام‌رسان در ایران باعث عضویت کاربران در سطح گسترده‌ای شده است. بر اساس آمار رسمی، محبوب‌ترین شبکه‌های مجازی و پیام‌رسان در ایران تلگرام، اینستاگرام، واتس‌آپ، لاین، فیس بوک، توئیتر، ‌وی‌چت،‌تانگو و گوگل پلاس هستند. اینستاگرام محبوب‌ترین شبکه اجتماعی و تلگرام محبوب‌ترین پیام‌رسان موبایلی در ایران است. به نظر می‌رسد فیلتر نبودن و دسترسی آسان به پیام‌رسان‌های موبایلی تلگرام و واتس‌آپ و شبکه اجتماعی اینستاگرام را می‌توان از مهم‌ترین دلایل استقبال ایرانی‌ها از این شبکه‌ها دانست. نکته قابل‌تأمل این واقعیت است که موضوع افزایش کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی، روی‌آوری سرویس‌های اطلاعاتی دشمن و جریانات معارض داخلی و خارجی را به دنبال داشته است. از این رو فضای مجازی در کنار قابلیت‌ها و امکانات جالب ‌توجهی که به مجموعه کاربران خود می‌دهد مشکلات و دردسرهای پنهان و آشکاری را ایجاد می‌نماید. از این منظر با عنایت به حضور بخش وسیعی از افراد جامعه در شبکه‌های اجتماعی؛ برخورداری از سواد رسانه‌ای موضوعی است که مدت‌ها از سوی برخی از دلسوزان کشور مطرح شده است. موضوعی که می‌تواند با ایجاد شناخت دقیق و عمیق از آسیب‌ها، ‌تهدیدات و فرصت‌های متأثر از شبکه‌های اجتماعی، از حجم مخاطرات این رویکرد نوپدید بکاهد. ضرورتی که در ناآرامی‌های اخیر به خوبی نشان داد که چگونه تغافل از «سواد رسانه‌ای» و ضعف در نگاه هوشمند و نقادانه نسبت به شبکه‌های اجتماعی پیام‌رسان می‌تواند برای امنیت کشور هزینه‌ساز شود.