الهه کولایی - صفحه 2

مقدمه: مواجهه و واكنش قدرت‌هاي بزرگ در مقابل حركت‌هاي انقلابي مردم ايران در سال ١٣٥٧ همواره يكي از مهم‌ترين مسائل مورد توجه محققان بوده است. نظام جماهير شوروي به عنوان يكي از قدرت‌هاي بزرگ در زمان خود روابط پر پيچ و خمي را با ايران پشت سر گذاشته بود. اين كشور با داشتن مرز مشترك وسيع با ايران، همواره در پي نفوذ و تحت كنترل گرفتن نبض تحولات ايران بود. فعاليت حزب توده به عنوان مهم‌ترين حامي شوروي در ايران مويد اين ادعاست. اما اينكه شوروي در انقلاب اسلامي٥٧ چه مواضعي داشت از مسائل پيچيده آن روزگار بود كه امروزه نيز پاسخي دقيق و مكفي بدان داده نشده است. بطور قطع مسائل لاينحل و پر ابهام درباره اين مساله بسيار است. براي فهم بيشتر مواجهه شوروي با انقلاب اسلامي ايران گفت‌وگويي را با الهه كولايي، مدرس علوم سياسي دانشگاه تهران داشتيم تا زواياي ديگري از اين مساله مهم را مورد بازخواني و بررسي مجدد قرار دهيم. كولايي داراي تاليفات زيادي در حوزه مطالعات بين‌الملل است كه از مهم‌ترين تاليفات او مي‌توان به «اتحاد شوروي و انقلاب اسلامي ايران» اشاره كرد.

مقدمه: ۴سال پیش نخستین پروانه وکالت برای زنان در عربستان صادر شد. ۲سال بعد به آنها حق رأی داده شد تا عربستان سعودی آخرین کشوری باشد که برای زنانش این حق را قائل می‌شود. همزمان 130هزار زن هم موفق شدند در انتخابات نامزد شوند؛ انتخاباتي كه البته سومين انتخابات در طول تاريخ عربستان به شمار مي‌رفت. اينها ميراث ملك عبدالله،‌ پادشاه سابق عربستان بود. در دوره جديد اما شرايط به‌گونه‌اي ديگر پيش رفت. برنامه‌هاي بلندپروازانه محمد بن سلمان و پدرش تحول در وضعيت حقوق زنان را هم شامل شد. هفته اول مهر، نسيم تغييرات يكي پس از ديگري بر سرزمين حجاز وزيد و زنان براي نخستين‌بار حضورشان در ورزشگاه‌ها را همزمان با هشتادو‌هفتمين سالروز تاسيس كشورشان جشن گرفتند. 2روز بعد طبق دستور ملك سلمان، پادشاه عربستان، تابوي بزرگ جامعه مردسالار اين كشور هم شكست و زنان حق رانندگي پيدا كردند. 3روز بعدتر زلزله‌اي در دنياي مذهب سعودي‌ها به پا شد و به زنان عربستان حق صدور فتوا دادند. موج اين تغييرات ناگهاني بسياري را در جهان بهت زده كرده است. هر چند برخي معتقدند اينها تغييراتي است سطحي و بيشتر براي حكومت آل‌سعود جنبه تبليغاتي دارد، اما دكتر الهه كولايي، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران و فعال حقوق زنان، معتقد است زنان در جامعه عربستان پيگير مطالبات‌شان بوده‌اند و آنچه اخيرا در عربستان اتفاق افتاده شكل‌گيري يك اراده سياسي براي پاسخ به مطالبات داخلي است. كولايي اما نگاه اين تحولات را به سوي مراكز تحقيقاتي و دانشگاه‌هاي غربي مي‌داند و معتقد است الگوهاي لازم براي تغيير در شرايط زنان در جامعه عربستان مي‌توانست از تحولات حقوق زنان در ايران گرفته شود. او مي‌گويد: «مي‌توانستيم با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي حوزه زنان، اين جنبه الگويي را براي انقلاب اسلامي حفظ كنيم تا كشورهاي منطقه به جاي آنكه نگاه‌شان به غرب باشد، براساس الگوي موجود در جامعه اسلامي ما دست به تغيير و تحول بزنند.»