ویژه‌نامه نوروز 94 روزنامه اعتماد

اشاره: در يك سال اخير بسياري از ناظران بين‌المللي چشم‌انداز نظام بين‌الملل را از اوكراين دنبال مي‌كنند. با اين حال آمريكا به عنوان بزرگ‌ترين قدرت سياسي – اقتصادي جهان، در عمل اثبات كرده بيش از آنكه نگران شرق اروپا باشد. بازي را در خاورميانه دنبال مي‌كند؛ جايي كه گلوگاه بازارهاي جهاني است و هر حادثه‌اي در آن، به سرعت شيب نمودارهاي قيمت نفت و طلا را در سراشيبي سقوط و سربالايي صعود مي‌اندازد. اما موضوع مهم در اين بين، آن است كه تغيير و تحول غيرقابل پيش‌بيني در خاورميانه كليد خورده است. شايد سابقه اين تحول غيرمديريت شده به خيز انقلابي در كشورهاي منطقه بازمي‌گردد، اما تغيير مديريت شده را بازيگران موثر منطقه‌اي و بين‌المللي آغاز كرده و رقم خواهند زد. اين جريان غيرقابل پيش‌بيني از آنجا آب مي‌خورد كه خاورميانه در يك وضعيت بي‌ثباتي نسبي، با معادلات گوناگوني روبه‌رو است. از يك طرف روند گذشته منطقه سست شده، از سوي ديگر در فقدان يك روند جدي، مهره‌چيني هر كدام از بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي در شطرنج منطقه، كنش و واكنش‌هايي بر خواهد انگيخت و پيامدهايي خواهد داشت كه روند آينده منطقه را تعيين مي‌كنند. هر بازيگري كه به درستي جهت اين روند را تشخيص دهد و راهبرد درستي اتخاذ كند، قطعا يك گام جلوتر از رقباست. بر اين اساس شواهد نشان مي‌دهد، اگرچه در يك سال اخير داعش از قلب عراق و سوريه سر بر آورده و هزينه‌هايي براي ايران به عنوان قدرت حامي دولت‌هاي عراق و سوريه داشته، اما بازي كاملا به نفع ايران بوده و در واقع اثبات درستي نگاه راهبردي تهران بوده است، تا جايي كه باراك اوباما رييس‌جمهوري آمريكا در سخناني به اهميت نقش ايران در منطقه اعتراف مي‌كند. با اين حال استراتژيست‌هاي ايراني با وجود اختلاف سليقه‌ها، به اين موضوع نگاه راهبردي‌تر دارند. با هدف تعالي جايگاه سياسي و اقتصادي ايران در منطقه، برخي اثبات جايگاه مثبت منطقه‌اي ايران را توجيه بر حق بودن راه گذشته و ادامه همين راهبرد مي‌دانند، برخي نيز نسبت به افزايش هزينه‌هايي كه ايران در منطقه مي‌پردازد، ابراز نگراني مي‌كنند. از سوي ديگر، همزمان در بسياري از محافل تحليلي به ويژه غربي – آمريكايي گفته مي‌شود سياست آمريكا در خاورميانه به شدت تحت تاثير حركت ايران قرار دارد. شايد بتوان گفت در اين بين، استراتژيست‌ها دو راهبرد محافظه‌كارانه و تعامل‌گرايانه درباره كنش و واكنش آينده ايران و آمريكا در منطقه مطرح مي‌كنند... مجموع برآورد اين معادلات موضوعي است كه در نشست مشترك با آقاي حسين شيخ‌الاسلام، سفير پيشين ايران در سوريه و مشاور رييس مجلس و دكتر ناصر هاديان، استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل سياست خارجي مطرح كرده‌ايم؛ بحثي راهبردي كه براي دستگاه‌هاي سياستگذار نيز بسيار مفيد خواهد بود.

اشاره: علي مطهري خيلي پيش از اينها ستاره شده بود. سال 93 براي او مثل موعد يك تورنمنت بزرگ براي يك ورزشكار بود. مثل جام جهاني براي يك فوتباليست؛ زميني مهيا براي نشان دادن همه آنچه در چنته دارد. مطهري سال 93 هرگاه زبان به سخن گشود، خبرساز شد. او در ميان سياسيون فقط شبيه خودش است؛ بازيگري كه هم مي‌تواند در بال راست جلو برود و هم از سمت چپ نفوذ كند. يك بار مي‌تواند بر سر موضوعاتي چون حجاب شبيه جبهه پايداري شود و هم توانش را دارد كه بر سر مسائل سياسي منتهااليه اصلاح‌طلبي را هم جا بگذارد. خودش اما مي‌گويد راه واقعي‌اش در ميانه زمين است. نماينده‌اي كه زماني در فهرست سرسخت‌ترين هواداران محمود احمدي‌نژاد پا به بهارستان گذاشت حالا دل خيلي از اصلاح‌طلبان را برده است. خيلي‌ها هنوز هم او را قدري متناقض مي‌دانند. مطهري خيلي روايت واقعي خودش را آشكار نكرده است. روايتي كه شايد اگر كامل گفته شود ديگر اينقدرها هم متناقض به نظر نرسد؛ روايتي از اينكه چطور برچسب اصولگرايي به او چسبيد، روايتي از مواضع فرهنگي‌اش و از اعتراضات سياسي كم‌نظيرش. گفت‌و‌گوي پيش رو هر چند نهايتا كوتاه و مختصر شد اما قدري از اين روايت را روشن مي‌كند. اينكه مطهري حتي در دوران اصلاحات هم در آن مواضع فرهنگي كه رسانه‌هاي اصولگرا هرازچندگاهي از او منتشر مي‌كردند، خلاصه نشده بود. زماني كه خودش مي‌گويد مجال گفتن مواضع سياسي‌اش در ستايش از فضاي باز سياسي و آزادي بيان برايش مهيا نشد. چنين فضايي بود كه نهايتا باعث شد تا تصويري اصولگرا از او در ذهن جامعه نقش ببندد؛ تصويري كه حالا مي‌گويد ديگران براي او ساخته‌اند.