نعمت‌الله ایزدی

مقدمه: تحولات و روندهایی که در منطقه قفقاز جنوبی و در عرصه بین المللی پس از نشست باکو صورت گرفته است، نشان داد که مثلث جمهوری آذربایجان – ایران – روسیه یک مدل همکاری ضروری و موثر، یک گام موفقیت‌آمیز ژئوپلیتیکی بوده است. هشتم اوت سال گذشته میلادی (۲۰۱۶) روسای جمهور سه کشور همسایه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، یک طرح جدید ژئوپلیتیکی را راه اندازی کردند و پایه یک فرمت همکاری منطقه ای جدید را فراهم کردند. همانطور که در آن زمان ذکر شد، این یک رویداد تاریخی بود که به معنای باز کردن یک صفحه جدید در همکاری سه کشور است. دور دوم این نشست سه جانبه چهارشنبه هفته گذشته (۱ نوامبر ۲۰۱۷) در تهران با حضور الهام علی اف، ولادیمیر پوتین و حسن روحانی برگزار شد. این خود نشانگر آن است که فرمت مذکور گامی‌تاکتیکی نبوده است و سران هر سه کشور برای ادامه و توسعه این فرمت که از اهمیت بین‌المللی و پتانسیل بزرگ برخوردار است، دارای اراده سیاسی برای به ثمر رسیدن اهدافی چون ایجاد کریدور شمال – جنوب، مسائل حقوقی، اقتصادی و همچنین زیست محیطی دریای خرز، مباحث سیاسی – امنیتی و غیره هستند. از همین رو دیپلماسی ایرانی برای تحلیل ایجاد چنینی نشستی و بررسی نتایج و آثار آن در تهران گفت و گویی را با نعمت‌الله ایزدی ، آخرین سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی و اولین سفیر در روسیه ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: روابط ايران و روسيه به كدامين سو خواهد رفت؟ اين سوالي بود كه ذهن بسياري از تحليلگران را پيش از توافق هسته‌اي به خود مشغول كرده بود و در اين راستا، برخي گمان مي‌كردند كه با برجام؛ روسيه، ديگر آن روسيه سابق براي ايران نيست. با حضور نظامي روسيه در سوريه و افزايش همكاري‌هاي دو طرف در عرصه ميداني و سياسي نيز تعداد ديگري از تحليلگران بيان كردند كه برجام نتوانسته است خدشه‌اي در روابط ايران و روسيه ايجاد كند و حتي روابط ايران و روسيه را راهبردي ناميدند. سفر پوتين در تهران نيز به اين تحليل دامن زد با اين حال، بر همگان مشخص است كه روس‌ها در سوريه نه به خاطر ايران و بشار اسد، بلكه براي حفظ منافع خود حضور دارند و نقش‌آفريني مي‌كنند. برجام، همكاري در سوريه، ابراز علاقه روسيه براي ايفاي ميانجيگري ميان تهران و رياض و سايه بي‌اعتمادي تاريخي ميان ايران و روسيه، خلاصه‌اي از واقعيت‌هاي جاري در رابطه دوجانبه ايران و روسيه است كه در هر تحليلي ردپايي از يكي يا مخلوطي از اين مولفه‌ها به چشم مي‌خورد. در خصوص رابطه تهران – مسكو با نعمت‌الله ايزدي، سفير پيشين ايران در روسيه گفت‌وگويي داشتيم.