محمد ستاری‌فر

مقدمه: ایران اسلامی با عبور از گردنه‌های مختلف در دهه‌های گذشته اینک برای گذر از گردنه دیگری آماده می‌شود. پس از 12 سال تحریم‌های شدید اقتصادی که نفت به عنوان مهم‌ترین منبع درآمدی دولت و نقل و انتقال ارز را نشانه گرفته بود، امضای سند برجام شرایط و فرصت تازه‌ای درمقابل اقتصاد ایران قرارداده است تا بدون محدودیت‌های تحریم، رشد و توسعه کشور با سرعت و هزینه کمتری انجام شود. درچنین شرایطی رهبر معظم انقلاب با تأکید دوباره بر اقتصاد مقاومتی و نامگذاری امسال به عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» خواستار اجرایی شدن دقیق و کامل این برنامه بالادستی که تمام قوا و نهادها ملزم به اجرای آن هستند، شدند. اما برای بهره‌گیری از فرصت‌های برجام و لغو تحریم‌ها و همچنین اجرایی شدن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که برافزایش تاب‌آوری و مقاوم‌سازی اقتصاد با تکیه بر داشته‌های داخلی و نگاه برونگرا تأکید دارد، به چه بسترهایی نیاز است و اساساً چه موانعی درمقابل تحقق این برنامه‌ها وجود دارد و چگونه می‌توان از آنها عبور کرد. برای پاسخگویی به این پرسش‌های اساسی به یکی از اتاق‌های دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی رفتیم تا با کسی که در دوره‌ای (دولت هشتم) به عنوان معاون رئیس جمهوری وقت ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور را برعهده داشته و اکنون درکسوت عضو هیأت علمی دانشگاه علامه دانسته‌های خود را به دانشجویان جوان تدریس می‌کند به گفت‌و‌گو بنشینیم. دکتر محمد ستاری فر نامی آشنا درنظام برنامه ریزی و اقتصادی کشور است، وی که علاوه برفعالیت درفضای دانشگاهی و علمی تجربه اموراجرایی درقوه مجریه را هم دارد، پاسخ‌های صریح و روشنی به پرسش‌های ما دارد. این اقتصاددان از آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه درکشور بحث خود را آغاز می‌کند تا دقیق تر الزامات و بسترهای اقتصاد مقاومتی را در دوره حاضر موشکافی کند. درعین حال وی برجام و لغو تحریم‌ها را یک فرصت تاریخی برای اقتصاد ایران معرفی می‌کند که درشرایط فعلی معنای دقیق آن تأمین منافع ملی کشور تعریف می‌شود. گفت‌و‌گوی با دکترمحمد ستاری فر را می‌خوانید.

مقدمه: «نطفه اولیه نهاد برنامه در ایران در گروه فن‌سالاری، تکنوکرات‌ها و طراحان شکل گرفت. درواقع نهاد برنامه برای تزيین قدرت پذیرفته شد». این جمله را محمد ستاری‌فر ، رئیس سازمان برنامه دولت اصلاحات، می‌گوید. می‌گوید قدرت در ایران هرگز نهاد برنامه را برنتابیده است و همواره از آن به‌عنوان ماسکی تزيینی بر چهره استفاده کرده است. سابقه ایجاد نهاد برنامه در ایران هرچند بیش از نیم ‌قرن قدمت دارد، اما همیشه با فرازونشیب‌هایی همراه بوده است. نهاد برنامه در ایران، چه پیش از انقلاب و چه پس از آن، همواره در فضای بیم‌وامید و بی‌ثباتی بود، اما ستاری‌فر معتقد است پس از انقلاب پس از احیای دوباره سازمان برنامه، این فضا تشدید شد. او در گفت‌وگوی خود با «شرق»، در بند‌بند سخنانش بر ضرورت وجود نهاد برنامه برای دستیابی به توسعه تأکید می‌کرد، اما با این حال معتقد است تا زمانی‌که گفتمان و تفاهم اولیه برای توسعه در کشور شکل نگیرد، پی‌ریزی نهاد برنامه اشتباه است، زیرا سازمان برنامه مترسکی برای بسیاری از کارهای سیاسی خواهد بود. ستاری‌فر در این گفت‌وگو به چرایی ضرورت نهاد برنامه در همه کشورها اشاره و تأکید می‌کند همه کشورهای توسعه‌یافته با یک نهاد برنامه قوی توانسته‌اند این مسیر را طی کنند و هنوز هم از وجود آن غافل نیستند.