مصر - صفحه 91

مقدمه: گروه پژوهش‌های بین‌الملل: انتخابات ریاست جمهوری مصر بعد از یک خیزش عظیم مردمی از اوسط اردیبهشت ماه امسال وارد تبلیغات رسمی شد و سرانجام با برگزاری دور اول و سپس دور دوم به کار خود پایان داد. اخبار مربوط به این اتفاق چنان جهانی شده بود که هفته‌ها درصد بالایی از افکار عمومی جهان را به خود مشغول کرد و نهایتا مورخ 6 خرداد سال جاری اولین رئیس‌جمهوری مصر بعد از دوران سیاه حکومتداری «افسران جوان» از «جمال عبد‌الناصر» تا «حسنی مبارک » توسط کمیته عالی انتخابات این کشور معرفی گردید. خبر نهایی شدن ریاست جمهوری «محمد‌المرسی» گزینه شاخه سیاسی اخوان‌المسلمین موجی از شادی و شعف را بین ملل عرب و مسلمان منطقه به راه انداخت و همزمان تلی از سئوالات گوناگون و ابهامات جدید درباره هویت این انتخاب را در افکار عمومی و خواص آشنا به مسائل منطقه به جای گذاشته است. خیلی از مشتاقان به روند بیداری اسلامی می‌خواهند بدانند «مرسی» کیست، اخوان چگونه تشکیلاتی است و نسبت آنها با انقلاب اصیل اسالامی چه هست و چه خواهد بود، در کل برای انقلابیون مسلمان ایران مهم است که بدانند: « مصر به چه می‌اندیشد؟». آنچه می‌آید تحلیلی مجمل و قابل تامل از فضای کنونی مصر است.

نویسنده: شهرام احمدزاده مقدمه: جریان فکری و سیاسی اخوان المسلمین که از سال ۱۹۲۸ از سوی حسن البنا در مصر پایه گذاری شد، توانست در مدت کوتاهی در سراسر جهان عرب ریشه دواند، تا جایی که در تحولات انقلابی جهان عرب در سال ۲۰۱۱ به آلترناتیویی برای حاکمیت‌های سرنگون شده و یا به قدرت برتر در عرصه‌های سیاسی و گفتمانی تبدیل گردد. البته این جریان سیاسی و فکری در طول حیات هشت دهه‌ای خویش دچار تحولات چشم گیری شده است از یک جهت با گسترش آن به کشورها و مناطق مختلف، با شرایط محیطی آن خود را سازگار نموده و از طرف دیگر با درک تحولات محیط سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی هماهنگی لازم را با گفتمان‌های مسلط جهانی که مشروعیت دموکراتیک است به انجام رسانده است. با این حال تمرکز اخوان المسلمین بر رویکردها و مفاهیم مدرن و دموکراتیک که در چارچوب سیاسی و اجتماعی لیبرال دموکراتیک غربی معنادار می‌شود، با وجوه مهمی از تفکر و رویکرد سیاسی و اسلام‌گرایانه اولیه آن در تناقض قرار می‌گیرد. تناقضات اساسی نظری چالش مهم دیگر ایده‌ها و الگوی مطرح شده اخوان المسلمین است که از تلاش این گروه برای متقاعد کردن طیف وسیعی از بازیگران و گروه‌ها با گنجاندن اصول آن‌ها در این الگو ناشی می‌شود. اخوان المسلمین از یک سو به طیف‌های فکری متکثری تبدیل شده است که از خلافت اسلامی اولیه تا حکومتی کاملاً عرفی و دموکراتیک را شامل می‌شود و از سوی دیگر سعی دارد الگوها و ایده‌های سیاسیی اجتماعی خود را به گونه‌ای مطرح کند تا بازیگران مختلفی از جمله اسلام‌گرایان تا لیبرال سکولارها و حتی قدرت‌های غربی را راضی نگه دارد. در آینده این موضوع می‌تواند به ایجاد تنافض‌های جدید در تفکر و رویکردهای سیاسی اخوانی‌ها منجر شود و زمینه‌های انشعاب‌ها و اختلاف‌های درونی جدی را برای گروه فراهم سازد. این مقاله ضمن بررسی ماهیت این جریان سیاسی به چشم انداز تحولات سیاسی و اندیشه‌ای آن خواهد پرداخت.