عرصه عمومي و تكنولوژي نوين در گفتوگوي «اعتماد» با هادي خانيكي
اشاره:
از «عرصه عمومي» يا «حوزه عمومي» به عنوان نوعي فضاي عمومي سخن به ميان ميآيد كه در آن اعضاي جامعه قادر هستند از راه رسانههاي گوناگون نظير مطبوعات، رسانههاي الكترونيكي و حتي ارتباط چهره به چهره درباره موضوعات مورد علاقه مشترك به بحث و گفتوگو بپردازند و بر اساس اين موضوعات، ذهنيت يا عقيده مشتركي را تشكيل دهند؛ يعني بحثي عقلاني كه در نهايت به توافقي منجر ميشود. يورگن هابرماس نظريهپرداز اصلي عرصه عمومي، از آن به عنوان حلقه گمشده در جوامع مدرن ياد ميكند و معتقد است حوزه عمومي ميتواند واسطه بين جوامع مدني و دولت باشد و دولتها را از نسخهپيچي مدرن بازدارد.
برخي تحليلها جامعه ايران را جامعهاي ميدانند كه با فروپاشي يا تضعيف حوزه عمومي سنتي، حوزه عمومي جديدي در آن پا نگرفته و چنين وضعيتي، شهروندي بي سرپناه را باعث شده كه وي را در برابر دولت شبه مدرن، بسيار آسيبپذير ميكند. اين تحليلها، فقدان حوزه عمومي مدرن يا متناسب با زمان را يكي از دلايل اين امر ميدانند و معتقد هستند كه اين درهم ريختگي باعث شده نهادهاي سنتي در حوزه عمومي، در عين وجود داشتن و حفظ برخي كاركردهاي خود، كارايي لازم را نداشته باشند.
هادي خانيكي، استاد دانشگاه علامه طباطبايي در گفتوگو با «اعتماد» معتقد است عرصه عمومي از ميان نرفته بلكه در دسته بندي جديد از آن، قطب بنديهاي گذشته در معرض تغيير قرار ميگيرد. به اين معنا كه تعدد بازيگران و نقش آفرينان به وجود ميآيد. وقتي قايل به وجود طرفيني باشيم كه امكان گفتوگو با يكديگر را دارند نميتوان گفت كه حوزه عمومي از ميان رفته بلكه ميتوان گفت حوزه عمومي تغيير شكل داده و بيشتر از آن حالت آمرانه و عمودي به نقش آفريني افقي و شبكهاي تغيير كرده است. وي ميگويد: يك جامعه در حال گذار بايد اول معيارهاي دروني خود را در وضعيت گذار پيدا كند وگرنه اگر بخواهد مدام با متر و معيار گذشته نگاه كند تنها خود را آزار ميدهد چرا كه ميبيند كسي به حرف او توجه ندارد.
کد خبر: ۲۹۴۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۵/۱۳