مقدمه: ميشل فوكو (١٩٨٤-١٩٢٦ م.) فيلسوف، مورخ و نظريه‌پرداز اجتماعي و منتقد ادبي فرانسوي به دلايل مختلف براي ايرانيان جذاب بوده است. بخش عمده‌اي از مهم‌ترين آثارش عمدتا از زبان اصلي ترجمه شده است و كتاب‌هاي زيادي درباره او به زبان فارسي ترجمه و تاليف شده است. فراتر از آن تحقيقات دانشگاهي زيادي در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني اعم از جامعه‌شناسي، سياست و تاريخ مبتني بر آنچه روش‌شناسي فوكو خوانده مي‌شود و با بهره گرفتن از انديشه‌هاي او نوشته شده است، دارد. بحث‌هاي مفصلي نيز درباره دقت و صحت و اصالت اين كاربست روش فوكويي در تحقيقات ميان پژوهشگران و منتقدان در گرفته است كه پرسش‌هاي محوري آنها عبارتند از اينكه اولا آيا مي‌توان روشي به نام فوكو استخراج كرد و در تحقيقات ديگر مورد استفاده قرار داد و ثانيا به فرض مثبت بودن پاسخ سوال مذكور، آيا كاربست اين روش احتمالي در موضوعاتي كه مسائل‌شان به جوامعي غير از جوامع اروپايي مورد بحث فوكو بازمي‌گردد، امكان‌پذير هست يا خير؟ عادل مشايخي پژوهشگر و مدرس فلسفه و نويسنده و مترجم آثار فلسفي تلاش خود را مصروف معرفي و ترجمه و نقد و بررسي متفكران فرانسوي معاصر فوكو و در راس ايشان ژيل دلوز (١٩٩٥-١٩٢٥ م.) كرده و درباره فوكو نيز غير از نگارش مقالات درسگفتارهاي متعددي ارايه كرده است. از او در سال گذشته همچنين كتابي با عنوان «تبارشناسي خاكستري است» با زير عنوان «تاملاتي درباره روش فوكو» به همت نشر دوستان منتشر شد. اين كتاب در زمينه فوكو‌شناسي ايرانيان اتفاق مهمي است، تا پيش از آن در فارسي كتاب تاليفي كه به طور جدي به روايت فرانسوي از فوكو بپردازد، نداشتيم و عمدتا با قرائت‌هاي انگليسي از اين فيلسوف آشنا بوديم، غير از كتاب ژيل دلوز به نام فوكو كه چند سالي هست به همت نيكو سرخوش و افشين جهانديده به فارسي ترجمه شده است. «تبارشناسي خاكستري است» روايت متفاوتي از روايت رايج انگليسي-امريكايي دريفوس و رابينو در كتاب «ميشل فوكو: فراسوي ساختگرايي و هرمنوتيك» (با ترجمه حسين بشيريه) را ارايه مي‌دهد. ضمن اينكه اين كتاب مي‌كوشد تكليفش را با مساله بحث‌برانگيز تبارشناسي روشن كند. اهميت اين موضوع آنجاست كه در زبان فارسي در سال‌هاي اخير غير از ترجمه‌هايي كه از او درباره فوكو شده، بسياري در دانشگاه‌ها مدعي‌اند با استفاده از روش فوكويي اعم از تحليل گفتمان يا ديرينه‌شناسي يا تبارشناسي مسائلي مربوط به ايران را تحليل كرده‌اند. اما كمتر به اين پرداخته شده كه خود تبارشناسي فوكو چيست و آيا مي‌توان قايل به روش‌شناسي فوكويي شد يا خير. كتاب را مي‌توان مروري بر محورهاي اصلي انديشه فوكو خواند. مقدمه با بحث روش آغاز مي‌شود، در فصل اول موضوع معنا از منظر فوكو مد نظر قرار مي‌گيرد و به مقايسه ميان نگاه فوكو با سنت‌هاي ديگر مثل سنت پديده‌شناسي اشاره مي‌شود. در فصل دوم بحث به ديرينه‌شناسي بازمي‌گردد و در فصل سوم تبارشناسي محل بحث قرار مي‌گيرد و در نهايت در فصل چهارم به طور خاص درباره موضوع دولت از منظر فوكو بحث مي‌شود.