ایران، خلیج فارس و رقابت راهبردی: توان موشکی
- چالش جنگ موشکی
گزارش مدیر اطلاعات ملی آمریکا از موشک‌های بالستیک ایران
ارزیابی ارایه شده به کنگره، مارس 2010
ایران به توسعه برنامه موشک‌های بالستیک خود ادامه داده است. ایران به این برنامه به عنوان یکی از قابلیت‌های اولیه بازداندگی خود می‌نگرد. ایران مشغول بالابردن شمار موشک‌های بالستیک کوتاه برد (SRBM) و موشک‌های بالستیک با برد متوسط (MRBM) بوده و این امر در اولویت برنامه‌های تهران قرار دارد. موجودی موشک‌های بالستیک از جمله بزرگترین موجودی در خاورمیانه به شمار می‌رود.
در اواخر نوامبر 2007، وزیر دفاع وقت ایران عنوان کرد که ایران موشک جدیدی را با برد 2 هزار کیلومتر به نام "عاشورا " تولید کرده است. مقامات ایران در نوامبر سال 2008 عنوان کردند که موشک دو مرحله‌ای با سوخت جامد به نام سجیل با برد 2 هزار کیلومتر را پرتاب کرده‌اند. در سال 2009، ایران سه بار اقدام به پرتاب آزمایشی این موشک کرد.
در سال 2005، ایران اعلام کرد که قصد دارد ماهواره خود را به مدار کره زمین بفرستد. تا ژانویه 2008، بنا بر برخی گزارش‌ها تهران مبلغ 250 میلیون دلار برای ساخت و خرید ماهواره‌ها خرج کرد. تهران اعلام کرده که در سال جاری میلادی 4 ماهواره به فضا می‌فرستد تا ارتباطات تلفنی و موبایلی را در کشور تقویت کند.
رئیس جمهوری ایران محمود احمدی‌نژاد در آن زمان اعلام کرد که ماهواره ایرانی در سال 2008 به فضا فرستاده خواهد شد و متعاقب آن بسیاری از رسانه‌های ایران تصاویری از موشک ماهواره‌بر "سفیر " را منتشر کردند.
در اوت سال 2008، ایران نخستین ماهواره‌بر خود به نام سفیر را به فضا پرتاب کرد که ماهواره امید را با خود حمل می‌کرد. ایران اعلام کرد این پرتاب موفقیت‌آمیز بوده اما مقامات آمریکایی عنوان می‌کنند که این ماهواره‌بر ماموریت خود را با موفقیت به پایان نبرد. ایران بعد از آن در فوریه 2009، ماهواره امید را سوار بر ماهواره‌بر سفیر 2 به فضا فرستاد. دریافت مساعدت‌هایی از سوی نهادهای چینی و کره‌شمالی و همچنین نهادهای روسی به ایران امکان داد تا به سوی خوداتکایی در تولید موشک‌های بالستیک پیش برود. هنوز ایران برای تامین برخی از قطعات مهم موشکی خود به منابع خارجی متکی است اما به هر حال ایران توانسته دستگاههای هدایت کننده مناسب برای موشک‌های بالستیک را از بازار تهیه کند.
- موشک‌های بالستیک ایران
موشک‌های با سوخت مایع
* ایران دارای حدود 200 الی 300 موشک شهاب 1 و شهاب 2 است که می توانند اهداف مختلف در همسایگی ایران را نشانه روند
* ایران حدود 12 الی 18 نمونه از موشک شهاب 1 و 2 با سکوهای متحرک عمود شونده (TEL) را وارد یا مونتاژ کرده است. شمار این نوع از موشک‌ها در حال رسیدن به عدد 24 است.
* ایران می تواند اهدافی در فاصله 900 کیلومتری از مرزهای خود را با استفاده از موشک‌های شهاب 3 یا قدر1 هدف گیرد
* پرتاب آزمایشی موشک قدر 1 در سال 2004 صورت گرفت. از نظر تئوری، ایران با این موشک به برد 1600 کیلومتر رسید اما به نظر می‌رسد کلاهک آن از نوع سبک 750 کیلوگرمی باشد
* ایران دارای دستکم 6 یا بیش از 6 موشک شهاب 3 و قدر 1 با سکوهای متحرک عمود شونده است. گزینه زیرزمینی آن نیز در حال توسعه است.
موشک‌های با سوخت جامد
* موشک سجیل 2 که می‌تواند کلاهک‌های 750 کیلوگرمی را تا بردی 2200 کیلومتری حمل کنند.
* ایران تنها کشوری است که این نوع موشک‌ها را بدون این که کشور دارای سلاح‌های هسته‌ای باشد، تولید کرده است
* سامانه‌های سوخت جامد مزیت‌های خاصی نسبت به دیگر سامانه‌ها دارند
* این سامانه‌ها کمتر در معرض حملات پیشدستانه بوده و زمان کوتاه‌تری برای آماده‌سازی نیاز دارند
* ایران این موشک‌ها را در نوامبر 2008 با موفقیت آزمایش کرد
* هنوز برای عملیاتی کردن کامل این موشک‌ها دو سال وقت نیاز است
اثرات موشک‌های بالستیک ایران
* توان وارد کردن تلفات آنها هنوز در حد پایین است
* برای این که موشک‌های بیشتری بتوانند از سپر پدافند موشکی عبور کنند، ایران باید همه زرادخانه موشکی خود را به کار گیرد
* با توجه به پایین بودن میزان دقت این کلاهک‌ها، نابودی مطمئن مراکز خاص نظامی نیازمند به کارگیری درصد مهمی از موجودی موشکی برای انجام ماموریت خاص است
* ایران هم‌اکنون می تواند به منظور ایجاد وحشت حملاتی را به پایگاه‌های هوایی بزرگ ترتیب دهد اما توانایی این کشور به اندازه‌ای نیست که بتواند فعالیت‌های نظامی را از میان ببرد
* ایران فاقد شمار قابل توجهی از موشک‌های دارای سکوهای متحرک است و از این رو روند آماده‌سازی برای شلیک مجدد موشک‌ها طولانی خواهد بود
پتانسیل لازم برای کلاهک‌های شیمیایی و بیولوژیکی وجود دارد
* با این حال، این موشک‌ها هنوز نمی توانند با اطمینان بالا مقادیر کافی از عوامل شیمیایی و میکروبی را در منطقه‌ای وسیع منتشر کرده و مانع از فعالیت‌ای نظامی دشمنان برای مدت طولانی و نامعلوم شوند
موشک‌ای بالستیک ایران قادر به بارگیری کلاهک‌های هسته‌ای هستند
* چالش عمده وقتی آغاز می‌شود که ایران بتواند بمب کوچکی بسازد
* سامانه‌های پرتابی موجود کنونی برای این کار از نوع قدر 1 و شهاب 3 خواهند بود
* وقتی که موشک سجیل 2 نیز عملیاتی شود، این موشک گزینه‌ای دیگر برای این کار خواهد بود
* موشک سجیل انعطاف عملی و قابلیت بارگیری سنگین‌تری را به ایران می دهد
صنایع تولید موشک‌های بالستیک ایران
* ایران با فاصله گرفتن از طرح‌ها و مساعدت خارجی، توانسته است موشک‌های شهاب 3 را از نو طراحی کرده و نتیجه آن موشک‌هایی با برد بیشتر با نام قدر 1 است
* تلاش‌های بیشتر ایران موجب ایجاد تغییرات در موشک قدر 1 شد و ماهواره‌بر سفیر را برای تهران به ارمغان آورد
* ایران ماهواره‌بر دو مرحله‌ای سیمرغ را به نمایش درآورد، این ماهواره‌بر دارای 4 موتور موشک نودونگ بود و معنی این امر آن است که تهران می تواند ماهواره‌برهای قوی‌تری توسعه دهد
* ایران ثابت کرده توانایی آن را دارد با موفقیت در موشک‌های موجود تغییرات ایجاد کرده و آنها را به گونه‌ای تنظیم کند که در صورت نیاز سیستم‌های آنها از کارایی لازم برخوردار باشد
* تلاش‌ها در این راستا از پشتیبانی سیاسی قوی برخوردار بوده و این امر مساعدت مالی لازم برای تلاش‌ها در راستای تحقیق و توسعه این موشک‌ها را ارایه کرده است
* با این حال، این حمایت‌ها تا حدود زیادی به مساعدت خارجی و در دسترس بودن برخی از مواد مهم و حیاتی متکی باقی مانده است
- تازه‌ترین تحولات در زمینه موشک‌های کروز و بالستیک
16 دسامبر 2009
- گزارش‌ها از ایران حاکی است که نسخه ارتقاء یافته‌ای از موشک سجیل 2 با موفقیت آزمایش شد.
- احمد وحیدی، وزیر دفاع ایران گفت که "نابود کردن موشک سجیل 2 با استفاده از راکت‌های ضدموشک غیرممکن است ".
- وحیدی همچنین عنوان کرد که زمان لازم برای آماده‌سازی این نوع موشک کوتاه‌تر از نسخه‌های قبلی موشک سجیل است. وی ارتقای این موشک را "توسعه بزرگ در زمینه صنایع دفاعی ایران و قدرت فنی و تاکتیکی کشور توصیف کرد ".
10 ژانویه 2010
- سردار وحیدی عنوان کرد: قدرت بازدارندگی موشک‌های ایران بسیار بالاتر از تصور دشمنان است.
7 مارس 2010
- گزارش‌های منتشر شده در ایران حاکی است که ایران تولید موشک کروز نصر1 را آغاز کرده است.
- وزیر دفاع ایران اعلام کرد که موشک کروز نصر1 قادر به نابود کردن اهدافی با وزن 3 هزار تن است
- بنا به گفته سردار وحیدی، موشک نصر1 یک "موشک کوتاه‌برد سطح به سطح بوده و در آینده قابلیت شلیک از هوا و شناورهای زیرسطحی را پیدا خواهد کرد ".
19 ژوئن 2010
- سردار وحیدی، وزیر دفاع ایران اعلام کرد که "توانمندی موشکی ایران ماهیت بازدارندگی دارد و هیچ تهدیدی برای دیگران نیست ".
- وی در واکنش به اظهارات رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا گفت: ایران اگر بخواهد می‌تواند تعدادی و شاید صدها موشک به اروپا پرتاب کند.
- قابلیت‌های آتی ایران: پیشرفت‌ها و موانع
موشک‌های با نیروی محرکه مایع
* این واقعیت که ایران مجبور خواهد بود موتورهای موشک سوخت مایع را در آینده در داخل کشور تولید کند، متضمن برخی پیشرفت‌های آتی ایران در این زمینه است
* موشک شهاب 3 و قدر1 برای این که به توانمندی کامل عملکردی خود برسند نیازمند سه الی پنج سال آزمایش و آماده‌سازی هستند
* تحلیل عملکرد موشک‌های نسل شهاب در مقایسه با موشک‌های اسکاد ساخت شوروی نشان می‌دهد که هنوز وابستگی به طراحی خارجی و اجرای قالب‌های ارایه شده از سوی اتحاد جماهیر شوروی وجود دارد
* گمانه‌زنی‌ها درباره حمایت خارجی و مساعدت فنی ارایه شده به ایران دال بر این است که ایران ممکن است بتواند در آینده خط تولید موتور موشک با سوخت مایع را در اختیار داشته باشد
موشک‌های با نیروی محرکه جامد
* ایران مجموعه‌ای از خط تولید موشک‌های سوخت جامد را ایجاد کرده است
* ایران برای تولید عملی راکت‌های سوخت جامد دو سال زمان نیاز دارد
* این تاسیسات توانایی این امر را از خود نشان داده‌اند که می توانند موتورهایی را تولید کنند که بتوان از آنها در موشک سجیل 2 استفاده کرد
* با این حال، بخش زیادی از دانش ایران برای طراحی و اجرایی کردن موشک‌های سوخت جامد به کمک فنی ارایه شده از سوی متخصصان چینی وابسته است و تهران 2 الی 3 سال از توسعه برنامه‌ای مستقل در این زمینه فاصله دارد
سامانه‌های هدایت شونده
* با وجود این که ایران باید دستگاههای هدایت‌کننده موشک‌هایش را از خارج از کشور تامین کند، شواهد دال بر این امر است که ایران دانش سوار کردن قطعات این دستگاه‌ها را در اختیار دارد و می‌تواند آنها را به گونه‌ای تغییر دهد که بتوانند برای موشک‌های معمول مناسب باشند
- دیگر بهینه‌سازی‌ها مانند دستگاههای گیرنده جی‌پی‌اس برای تقویت دقت موشک‌ها توسط ایران صورت گرفته است
* ایران دارای توانایی نصب دستگاههای هدایت کننده ساخت داخل برای بهبود عملکرد دستگاههای ناوبری غیرمتحرک است
* این توانایی در کوتاه مدت برای ایران مزیت به همراه دارد
* با این حال این امر نیازمند سامانه‌های کنترلی و ترمینال‌های دقیق است
* بدون این دستگاه‌ها، دقت موشک‌های ایران در رسیدن به حد لازم دور خواهد ماند
- قابلیت‌های آتی: پیامدهای احتمالی
ایران هنوز برای تولید و توسعه موتورهای سوخت مایع تا حدود زیادی به مساعدت فنی دیگر کشورها بخصوص چین و روسیه وابسته است و هر دو کشور مذکور تعهد فراوانی به رژیم کنترل فناوری موشکی دارند. این امر ایران را مجبور خواهد کرد که بیش از پیش بر فناوری و پایه صنعتی خود یا به فناوری کره‌شمالی تکیه کند.
* تلاش ایران برای توسعه موشک‌هایی با برد بیشتر و زمان آماده‌سازی و واکنش سریعتر، این کشور را به سامانه‌های سوخت جامد متکی‌تر می‌کند. از این رو ایران می تواند موشک سجیل 2 را قویتر کرده یا در ماهواره‌بر سفیر تغییراتی ایجاد کند تا از آن برای مصارف نظامی استفاده کند. ایران از توانایی لازم، منابع در دسترس و تخصص مورد نیاز برای اجرای این روند برخوردار است.
* احتمالا ایران دست به اقداماتی برای مقابله با موشک‌های بالستیک تاکتیکی خواهد زد
* کلاهک‌های خوشه‌ای و سلاح‌های بیولوژیک و شیمیایی به عنوان گزینه موثرتر مطرح هستند
* بهبود دقت موشک‌ها بدون دسترسی به فناوری‌های نوین حتمی نخواهد بود
* برای دستیابی به سامانه‌های دوربرد معتبرتر به برنامه‌های آزمایش موشکی بیشتری نیاز است
* با توجه به گزارش‌ها درباره توانمندی هدایت موشکی، درباره دسترسی به این امر در میان مدت تردید وجود دارد
پیش‌بینی‌های مهم:
* ضرورت وارد شدن به مراحل متعدد آزمایش موشکی وجود دارد
* امکان دستیابی به سامانه های ردگیری و مسافت‌سنجی قابل نصب بر روی سکوهای دریاپایه وجود دارد
* تهران مجبور خواهد بود فناورهای‌های قابل اعتماد و متنوعی از کلاهک‌های پیشرفته را توسعه و اجرا کند تا موشک‌های آن بتوانند بعد از خارج شدن از جود دربرابر فشار اتمسفر تحمل کرده و به زمین بازگردند
توضیح:
در انتهای گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل آمریکا به موضوع "چالش نیروهای هسته‌ای و سلاح‌های کشتار جمعی " پرداخته شده و به طرح ادعاهایی درباره توان هسته‌ای کنونی و آتی در منطقه پرداخته است و تلاش شده برنامه هسته‌ای ایران از زاویه ادعای توسعه سلاح‌های هسته‌ای بررسی شود. در این میان از ارزیابی مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا از برنامه هسته‌ای ایران استفاده شده و ادعاهای مقامات آمریکایی درباره این برنامه را تکرار کرده است.
در قسمت دیگر از بخش پایانی این گزارش ادعا شده که ایران توانایی تولید سلاح‌های شیمیایی و میکروبی داشته و تحقیقاتی در این رابطه انجام داده که می تواند کاربرد نظامی داشته باشد.
این موسسه مطالعاتی در ادامه هم راستا با ادعای واشنگتن برای تهدید نشان دادن برنامه توسعه موشکی ایران تلاش کرده این برنامه را به گونه‌ای در خدمت توسعه توانایی سامانه‌های پرتاب و حمل کلاهک‌های هسته‌ای یا شیمیایی و میکروبی نشان دهد.
انعکاس گزارش‌ها ماه می مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران و مرکز غنی‌سازی جدید ایران در فردو و همچنین مفاد قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل و تحریم ایران از دیگر موضوعات این بخش از گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل آمریکا درباره ایران است.