محمدعلی بخشی
تاریخ هشت سال دفاع مقدس ملت شریف و فداکار ایران فراز و نشیب‌های پربار معنوی از سلحشوران خود داشته است. گر چه برای طی این مسیر و استحکام ارزشهای ملی و تثبیت باورهای دینی خون فراوانی از پیکرهای معطر و مطهر شهیدان بر این سرزمین جاری شد. لیکن به قولی از خون جوانان وطن لاله دمیده و مام وطن همواره آوای فتح و سرود مردان را شنیده است. مردان مردی که آفریدگان فتوحات مختلفی در جبهه‌های گوناگون زمینی، هوایی به ویژه نبردهای دریایی در جنگ تحمیلی بودند.
سپید جامگانی که هم اینک پیکرهای پاک آنان در ژرفای آبهای خلیج فارس و دریای عمان آرمیده است و اینک در بیست و پنجمین سالگشت هفته دفاع مقدس ملت رشیدمان، یاد می‌آوریم حماسه مردان مردی که در جبهه‌های مختلف زمینی و دریایی به ویژه امواج پر خروش اروند، خلیج فارس و دریای عمان را شکافتند تا اسطوره‌هایی ماندگار شوند و اکنون ما مانده‌ایم و کوله باری از آن .
همه خاطرات آبی و رویایی نام‌آورانی که حماسه پیروزی خون بر شمشیر را بر جریده عالم رقم زدند. نامشان زمزمه نیمه شبان مردان سحری باد و یادشان مونس جان‌های شیدایی که هماره شوق پرواز به لایتناهی آبی پاک آسمان و خلیج همیشه فارس را داشته‌اند، خلیجی که آبی آن از سرخی خون دریا دلانش است و این نوشته‌ها تنها سراینده بخش کوچکی از آن حماسه است حماسه‌هایی که همیشه آبی است، حماسه‌هایی که همیشه سرخ است و سرانجام حماسه‌هایی که بر جاودانگی حق هماره سبز و پایدار است. ضمن عرض شادباش هفته دفاع مقدس، یاد و خاطره همه «پیکان» سواران سبز و سفید و سرخ باد و به ارواح همه آن عارفان سفر کرده و شاهد که هماره نظاره‌گر ما هستند درود و سلام تقدیم می‌کنیم و همیشه در برابر روانهای مردان سفر کرده جنگ سر تسلیم و تعظیم فرود می‌آوریم.
امسال نیز با یاد آوری و ذکر خاطره سبز همه رزمندگان دلیر ارتش و سپاه قدرتمند انقلاب اسلامی و گرامیداشت روز نیروی دریایی، به صورت اجمال، رویکرد نیروی سرافراز دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را در دوران جنگ تحمیلی مرور می‌کنیم. هر چند بیان همه تلاشها، کوششها، و اهتمام سپید جامگان این نیرو در طول جنگها و نبرد دریایی نیاز به انتشار دهها کتب دارد و انعکاس این همه رشادت در مراکز آموزشی کشور و انتقال آن به نسل جوان و آینده‌سازان این کشور، نیاز به صرف هزاران ساعت دارد، لیکن به دلیل محدودیت صفحات این نشریه و سایر نشریات مشابه، در این گزارش به گوشه هایی از حماسه و شجاعت رزمندگان سپیدپوش و رشید نیروی دریایی می‌پردازیم.
در دوران دفاع مقدس این نیرو با استفاده از قانون بین‌المللی «کنترابند» contraband عملیات اسکورت کاروانها و همچنین تجسس و بازرسی همه کشتی‌هایی که از دهانه خلیج فارس و تنگه استراتژیک هرمز در تردد بودند را بر عهده داشت و با این عمل امنیت و ایمنی در ناوبری و دریانوردی را در منطقه به وجود می‌آورد و کشتی‌های تجاری همواره با امنیت کامل اقدام به واردات و صادرات کالا به کشورهای منطقه از جمله کشور عزیزمان ایران می‌نمودند.
همچنین فرماندهان و کارکنان این نیرو با انجام طرحها و عملیات گسترده در این مدت توانستند کلیه اقلام مورد نیاز مردم شریفل ایران از قبیل کالاهای خصوصی مردم و ارزاق عمومی، تجهیزات و سیستم‌های مورد نیاز بخشهای گوناگون اجرایی کشور که با کشتی‌های تجاری به بنادر خودی حمل می‌شدند را اسکورت کرده و سالم به مقصد آنها همراهی کرده و پس از خالی کردن کالا، کشتیها را از منطقه خلیج فارس با حراست و ضریب ایمنی کامل به سوی اقیانوس هند بدرقه می‌کردند و در ماموریت عظیم خود که همانا حراست و سیادت از مرزهای آبی در این منطقه حساس جهان است، موفق و پیروز بود.
علاوه بر آن در دوران جنگ تحمیلی نیروی توانمند دریایی توانست بیش از 90 درصد از کار تعمیرات تجهیزات مدرن و سامانه‌های پیچیده ناوها و ناوشکن‌ها و سایر شناورها را به دست توانایی متخصین و مهندسان و طراحان انجام دهند و به خودکفایی و خود اتکایی صددرصد برسند. افزون بر این، فرایند فرهنگی و روند دین‌باوری را هماره با خودکفایی مطلوب آموزشی به نقطه اوج خود رسانده و همزمان تاسیس و بهره‌برداری از مراکز آموزش عالی و تخصصی و همچنین کارخانه‌های عظیم قطعه‌سازی و شناورسازی مشابه «پیکان» را آغاز نماید، به طوری که در دوران سازندگی نیز این امر به اوج خود رسید، به گونه‌ای که مراکز آموزش عالی و مجتمع‌های آموزشی و دانشگاهی این نیرو هم‌اکنون به عموان مدرنترین و مجهزترین مراکز علمی - دریایی خاورمیانه شناخته شده است و با انجام چندین پروژه دانشگاهی با دانشگاه‌های سایر نیروهای دریایی در اروپا برابری می‌کند.
در بعد صنعت و ساخت نیز هم اکنون چندین شناور و ناوچه همانند ناوچه قهرمان پیکان، تولید و مورد استفاده بهینه قرار گرفته است. از سوی دیگر، عملیاتی شدن این نیرو با استفاده از انواع سامانه‌های به روز، مورد توجه ناظران و کارشناسان و تحلیل‌گران نظامی و دریانوردان دوست و دشمن در اقصی نقاط جهان قرار گرفته است و این پیروزی چیزی نیست جز کسب نتایج بسیار مطلوب در انجام انواع رزمایشهای گوناگون در طول سال که با همت و اراده پولادین سپید جامگارن میسور شده است، به گونه‌ای که هم‌اکنون این نیرو دارای توان دفاعی بسیار بالا بوده و در هر شرایطی آماده است تا هرگونه رزمایش سطحی و هوایی را در منطقه خلیج فارس، دریای عمان و شمال اقیانوس هند با موفقیت تمام به انجام برساند.
در این میان تفنگداران و همچنین نیروهای ویژه این نیرو می‌توانند به انجام انواع عملیاتهای دریایی، هوایی و ساحلی بپردازند و با حمایت سایر ارگانها و نیروی انسانی کارآمد و مفید هر گونه حمله احتمالی، خیال‌های واهی و تعرض را در این منطقه در نطفه خفه نمایند. علاوه بر این تدابیر کلی و استراتژی دفاعی، نیروی قدرتمند دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن بار معنوی و دین‌باوری و ایمان راسخ خود به اعتقادات مذهبی و انسان دوستی پیامی جز صلح و دوستی و برادری با کشورهای دوست و مسلمان در منطقه نداشت و بر این باور است که امنیت پایدار و صلح مستمر این منطقه حساس و آبراه مهم جهان تنها از طریق همکاری و تشریک مساعی همه کشورهای منطقه امکان‌پذیر است و برای تحقق این تدبیر و گسترش این روابط دوستانه، مصمم و استوار ایستاده است و چون سالهای گذشته حاضر است با نیروهای دریایی کشورهای این منطقه از جهان به انجام رزمایشهای مشترک دریایی و دوستانه بپردازد.
عملیات مروارید یا «منشور دفاعی همیشگی نیروی دریایی»
در 7 آذر سال 1359 و در سال دوم انقلاب اسلامی پس از آنکه استکبار جهانی جنگ را بر ملت ایران تحمیل کرد، آحاد مردم و نیروهای مسلح به دفاع جانانه از منابع جمهوری اسلامی ایران و انقلاب نوپای ملت شجاع ایران پرداختند در این میان رزمندگان سپید جامه نیروی قدرتمند دریایی‌مان در انجام یک عملیات بزرگ موسوم به «مروارید» تعجب و تحسین جهانیان چه از ناحیه دشمنان و چه از ناحیه دوستان را به خود جلب کرد. به گونه ای که همه ناظران در همه جای دنیا از این عملیات به عنوان کاری بزرگ از نیروی دریایی سخن گفتند.
در هفتم آذر سال 1359 طی عملیاتی دریایی موسوم به «مروارید» کارکنان ناوچه قهرمان پیکان، نیروهای تفنگدار، تکاور و فرماندهان و نیروهای ویژه پرسنل متخصص هوا - دریا حماسه ای خلق کردند. سال 1359 رزمندگان دریا دل و جان برکف نیروی دریایی ارتش در نبرد به یادماندنی مروارید معیارهای جنگی و استکبار را شجاعانه در هم ریختند و طی انجام چند بخش از عملیات بزرگ مروارید، نقطه عطفی در جنگهای دریایی بین المللی به وجود آورند. در آن دوران بسیار حساس امام راحل در باره رزم سلحشوران جان برکف نیروی دریایی در هفتم آذر 1359 در عملیات دریایی مروارید فرمودند: رویارویی نیروی دریایی ارتش با دشمن و آن همه افتخارات رزم، رشادت، شهامت و شهادت نشانه ای از اقتدار و اعتبار این نیروی بزرگ و سرافراز است.
قهرمانان سرافراز عملیات موفق و پیروز «مروارید» در هفتم آذر سال 1359 چنان ضربات مهلکی بر پیکره نیروی دریایی دشمن وارد کردند که امید فتح جبهه دریا را در مغز صدام حسین و سردمداران بعثی رژیم عراق به خاک سیاه تبدیل کردند و طی دوازده ساعت عملیات مروارید که از سپیده دم 7 آذر سال 1359 شروع شد، طی انهدام و تصرف دو سکوی «البکر» و «الامیه» که جنبه اقتصادی بسیار مهم برای دولت عراق داشت در شمال خلیج فارس به اجرا در آمد.
به موازات این طرح، نقشه دیگری را رزمندگان نیروی دریایی طراحی کردند و در این میان ناوچه قهرمان و نیروهای ویژه و کارکنان غیور هوا - دریای نیروی دریایی وارد کارزار شدند و اقدام به پاکسازی چند منطقه دریایی در شمال خلیج فارس شدند.
هدف از اجرای این دو طرح در عملیات بزرگ مروارید، ناکارآمد کردن و از بین بردن ناوگان اصلی نیروی دریایی صدام و قطع صادرات نفت عراق از طریق خط لوله خلیج فارس بود. در لحظات اولیه این عملیات ساعت 30/5 دقیقه صبح روز هفتم آذر سال 1359، ابتکار عمل عملا به دست دریادلان نیروی توانمند دریایی افتاد.
در این مرحله رزمندگان نداجا با پشتیبانی تیزپروازان نیروی قدرتمند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توانستند، سه فروند ناوچه موشک انداز «اوزا» و دو فروند ناوچه اژدر افکن «پی سیکس» را به قعر دریا روانه سازند. قهرمانان ناوچه همیشه جاودانه پیکان همچنین در حوالی سکوهای البکر و الامیه که محل اصل درگیری‌ها بود، توانستند دو فروند هلی کوپتر(بالگرد) و یک فروند از هواپیماهای میگ عراقی را در دریا سرنگون کنند. البته مجموع هواپیماها و بالگردهای ساقط شده در طول عملیات دوازده ساعته به 5 فروند رسید. در ادامه این عملیات نیروهای ما به آخرین نطقه شمال خلیج فارس یعنی خورعبدالله در سواحل و مرز دریایی عراق هجوم بردند و توانستند بیش از 90 درصد یگانها و نیروهای پشتیبانی کننده ناوگان درگیر دریایی عراق را منهدم نمایند.
در این بخش نیز تیزپروازان نهاجا کمک شایانی به نیروهای شرکت کننده در عملیات دوازده ساعته «مروارید» کردند.
در ساعت 9 صبح روز هفتم آذر و در حالی که منطقه درگیری مالامال از غرش توپ‌های دریایی، مهیب آتش، شلیک اژدرها و صدای زوزه سقوط هواپیماها و هلی‌کوپترهای دشمن بود،کاروان غیور و نیروهای ویژه هوا - دریای نیروی دریایی‌مان به سکوهای نفتی البکر و الامیه نزدیک شدند و طرح تصرف سکوهای مذکور را آغاز کردند. در این میان نبرد تن به تن در اطراف سکوها، پایانه‌های نفتی و باند هلی کوپتر این دو سکو آغاز شد به گونه‌ای که نیم ساعت بعد تمامی افراد مستقر و نگهبان این سکوها خود را تسلیم نیروهای ویژه تفنگدار و تکاوران ما کردند و عملا این دو سکو مهم نفتی که شاهرگ حیاتی و اقتصادی عراق بود برای اولین بار به دست دریادلان نیروی دریایی فتح شد و پرچم سه رنگ میهن عزیزمان در بالاترین نقطه این سکوها به اهتزاز در آمد.
در این بخش از عملیات مروارید تعداد زیادی از مزدوران بعثی به هلاکت رسیدند. صدام حسین در روز 30 نوامبر (10آذر 1359) در جلسه‌ای با حضور فرماندهان جنگی در دفتر کارش به مسئولان حمله کننده در بخش شمال خلیج فارس گفته بود که شنیدن خبر واقعه 7 آذر و عملیات مروارید و کسب پیروزی قاطع ایرانیها در این عملیات، بدترین خبر در طول زندگی وی بوده است.
با پایان یافتن مراحل مختلف عملیات بزرگ مروارید و تسلیم شدن دهها عراقی در منطقه درگیبری، سپید جامگان نیروی دریایی ارتش مستقر در ناوچه قهرمان پیکان آخرین بخش از عملیات یعنی پاکسازی و آرام نمودن منطقه را شروع نمودند تا منطقه را برای تداوم کشتیرانی و تردد سایر شناورها در خلیج فارس برای روز بعد ایمن و امن کنند.
طی پیامی خاتمه عملیات مروارید و دفاع از آبهای میهن اسلامی را به ستاد فرماندهی عملیات در ساحل و در دریا و همچنین به تمامی فرماندهان همه کشتیها و شناورها در منطقه که صدها مایل دورتر از منطقه درگیری قرار داشتند، مخابره کردند. در ساعات پایانی روز هفتم آذر ماه به هنگامی که خورشید پر مهر سرزمین ایران گیسوان پر نوازش خود را در سبد محبت خدا جمع می‌کرد و در آن زمان که ناوچه قهرمان پیکان و همه کارکنان پیروز و موفق آن در حال عزیمت و مراجعه به منطقه خودی در دریا بودند،به ناگاه مورد هجوم چند فروند موشکهای دوربرد که از فاصله‌ای بسیار دور از سوی ناوچه‌های عراق شلیک شده بودند، قرار گرفت و علیرغم تلاش فرماندهان و کارکنان برای جلوگیری از غرق شدن آن، این ناوچه قهرمان در غروب همان روز از دریا به دیار حق شتافت و همراه آن چندین نفر از خداجویان، این شناور قهرمان همزمان با غروب خورشید فروزان به لقاء پروردگار پیوستند.
امام خمینی(ره) بنیانگذار ج.ا.ا. در وصیت‌نامه خویش بخشی از پیام خود را به نیروهای مسلح به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اختصاص دادند و در این باره چنین گفتند: «نیروی دریایی بحمدالله در آبهای خلیج فارس و مرزهای آبی کشور در عرصه دفاع مقدس از کشور اسلامی‌مان چون نگینی درخشنده است و بر عرشه کشتی افتخار و صلابت خود استوار ایستاده است.» و از این رو بود که بنا بر فرمان امام راحل در سال 1359 روز هفتم آذر به نام «روز نیروی دریایی» لقب گرفت.
گر چه در عملیات مروارید هفتم آذر چنان ضربات مهلکی بر پیکره نیروی دریایی عراق وارد شد که تا پایان جنگ صادرات نفت عراق از طریق خلیج فارس قطع گردید و این حملات ضررهای جبران‌ناپذیری بر اقتصاد عراق وارد کرد، لیکن استکبار جهانی با بهانه‌های گوناگون خود هر از گاهی اقدام به یکه تازی و ایجاد مزاحمت‌های مختلف برای همه شناورهای در حال تردد در منطقه از طریق وارد کردن انواع هواپیماهای جنگی از قبیل میراژ، سوپر فولرن و سوپر اتاندارد کرد و شناوهای غیر نظامی ایران و خارجی را مورد حمله و هجوم موشکی و هوایی خود قرار می‌داد که این حملات نیز با عکس‌العمل فنی و الکترونیک دریا دلان ارتش اسلام مواجه می‌شدند و از این رو نتایجی جز وارد کردن صدمات بر کشتی‌های تجاری در منطقه عاید آنها نمی‌شد.
فعالیتهای نداجا در یک نگاه
گوشه‌هایی از فعالیتهای گوناگون نیروهای دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به شرح زیر است:
1-تعلیم آموزشهای نظامی به نیروهای مردمی و بسیج توسط تکاوران و نیروهای ویژه دریادلان.
2- تعامل و همکاری بسیجی تکاوران جان برکف نیروی دریایی با گروه شهید چمران در تشکیل و راه اندازی ستاد جنگهای نامنظم و پرورش نیروهای خلاق جنگهای پارتیزانی، نبردهای ساحلی و جنگهای دریایی.
3- مقاومت 40 روزه نیروهای ویژه نیروی دریایی در جنگ و نبرد تن به تن در خرمشهر و جبهه آبادان به همراه سایر رزمندگاه دلیر دفاع مقدس در رویارویی با دشمن
4- پشتیبانی نداجا از جبهه مقدس در خوزستان توسط واحدهای هوانا و (هاور کرافت‌ها)، بالگردها و دیگر ادوات رزمی با کمک تکاوران و تفنگداران ویژه نیروی دریایی.
5- اجرای طرح عملیات دریایی در آزاد سازی خرمشهر و شکست حصر آبادان با دیگر نیروهای ارتشی، سپاهی و مردمی در عملیاتهای ثامن‌الائمه، فتح‌المبین و بیت‌المقدس.
6- آزادساختن شبه جزایر فاو به همراه رزمندگان دلیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توسط غواصان جان برکف ارتش و سپاه.
7- انجام عملیات بزرگ «مروارید» در انهدام سکوهای نفتی البکر و الامیه و ساقط کردن 11 فروند ناوچه، ناو و واحدهای هوایی (بالگرد و هواپیماهای عراقی ) در سال 1359 با کمک تیزپروازان قدرتمند نیروی سرافراز هوایی ارتش.
8- رویارویی شناورهای قدرتمند نداجا (ناوشکن های سهند و سبلان و ناوچه موشک‌انداز جوشن) با ناوگان متجاوز آمریکا در 29 فروردین سال 1367 در خلیج فارس.
9- تاسیس و راه‌اندازی دانشگاه دریایی امام خمینی(ره) به منظور تامین نیروی انسانی متخصص نداجا و دیگر ارگانهای دریایی کشور که این امر به خودکفایی آموزشی در بعد علمی و خدمات دریایی انجامید.
10- تعمیر و ساخت تجهیزات و ادوات یگانهای شناور، قطعات مورد نیاز واحد پروازی، هواناوها و شناورهای گوناگون در دوران جنگ تحمیلی و در طول دوران تحریم اقتصادی – نظامی آمریکا علیه ایران.
11- اجرای برنامه‌ها و طرح‌های متنوع قرآن، فرهنگی و انواع جشنوارهای علمی، ورزشی و اجتماعی در سطوح مختلف برای کارکنان، فرزندان و همسران خانواده بزرگ این نیرو از جمله تاسیس و احیاء تیم ملوان، تیم بسکتبال دریادلان، تیمهای شنا که منجر به کسب مقام‌های مختلف داخلی و خارجی شده است.
12- تعمیر و بازسازی و عملیاتی کردن ناوشکن دو نیم شده سبلان در جنگ با ناوگان آمریکایی که در سال 1369 و به دست توانای جهادگردان و دانشمندان ارزشمند نیروی دریایی مجددا ساخته و توسط مقام معظم رهبری به آب انداخته شد و هم اینک به عنوان یکی از عملیاتی‌ترین و احد دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس به گشت‌زنی و حراست از منافع مردم رشید ایران مشغول انجام وظیفه و ماموریت است.
13- طراحی، ساخت و تولید انبوه ناوچه موشک‌انداز «پیکان» و به آب انداختن آن با حضور مقام معظم فرماندهی کل قوا و سایر مسؤلان کشوری و لشکری در 29 فروردین سال 1382
14- طراحی، ساخت و به آب انداختن انواع زیر دریایی «میدجت» با کارایی‌های گوناگون در خلیج فارس، این واحد نیز به وسیله هوشمندان، دانشمندان و فرهیختگان علمی نداجا پس از سه سال تلاش در سال 1383 مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در رزمایش اتحاد 84 – از خود چندین عملیات دریایی اجرا کرد.
15- یرپایی دهها نمایش، سمینار و کنگره‌های علمی و دریایی ارزنده برای دانشجویان، مسئولان و کارکنان ارگانها و نهادهای دریایی در بخش نظامی، اقتصادی، بازرگانی و کشتیرانی در کشور.
16- تولید، نشر و انعکاس انواع کتب آموزشی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و هنری و ساخت هزاران دقیقه تصاویر از برنامه‌های گوناگون نداجا و نشر هزاران صفحه از اخبار و رویدادهای مختلف نداجا در دوران دفاع مقدس.
با تشکر از روابط عمومی نیروی دریایی ارتش